Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


«Ցանկացած բարդություն շրջանցելու քաղաքական որոշում կա, այդ թվում՝ ՀՀ կենսական, անվտանգային շահերի հաշվին». «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Ղազախստանում տեղի ունեցող բուռն զարգացումներին, կամա թե ակամա, կամ, միգուցե, ճակատագրի հեգնանքով անմասն չմնաց նաև Հայաստանը։ Այս փուլում ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի նախագահ հանդիսացող Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց Ղազախստան ՀԱՊԿ զորակազմ ուղարկելու մասին։ Քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը, անդրադառնալով նախ Հայաստանի դերակատարմանը, «Փաստի» հետ զրույցում մի քանի հանգամանք է առանձնացրել։

«Հայաստանն ուղղակիորեն գտնվում է արտաքին կառավարման տակ։ Ընդ որում՝ արտաքին կառավարման տակ է ոչ միայն Ռուսաստանի, այլև տարբեր մասնաբաժիններով ուժային այլ կենտրոնների կողմից։ Իհարկե, պատմական այս փուլում ՌԴ-ի մասնաբաժինը Հայաստանի կառավարման գործում գերակշռող է։ Ու այս առումով խոսել այն մասին, թե Հայաստանի այսօրվա իշխանություններն ու իրենց ղեկավարը կարող էին ինչ-որ այլ քայլ անել կամ չանել, երևի թե, ավելորդ է»,-ասաց քաղտեխնոլոգը։

Խոսելով այլ տարբերակների ու այլ քայլեր ունենալու հնարավորության մասին՝ նա նշեց. «Մասնավորապես, դիվանագիտական, քաղաքական և որոշ դեպքերում նաև աշխարհաքաղաքական երանգ ունեցող լուծումներ ու տարբերակներ կային։ Այդուհանդերձ, դրանք հնարավոր էին միայն այն դեպքում, եթե չլիներ այս իշխանությունը ու, մասնավորապես, այսօրվա վարչապետը նման ռեսուրսներ ունենար։ Խոսքը քաղաքական, մարդկային ռեսուրսների մասին է։ Խոսքը նաև քաղաքական քաշի, ռազմական և, ընդհանրապես, բանակցային ռեսուրսի բացակայության մասին է։ Ու քանի որ երկիրը գտնվում է արտաքին կառավարման ներքո ու երկրի սուվերենության աստիճանը գտնվում է պատմական մինիմումի վրա, նման պայմաններում այլընտրանքի մասին խոսելն ավելորդ է։ Այլ քայլեր կարող էին լինել, բայց ոչ այս իշխանության և այդ նույն իշխանության հեղինակության ու քաղաքական քաշի պայմաններում։

Բնավ կարևոր չէ, որ, բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ, այս պահին Հայաստանն էր ՀԱՊԿ նախագահող երկիրը։ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի կողմից Ղազախստան մտնելու կոնսենսուսը չապահովելու որևէ ռեսուրս չուներ։ Հայաստանն առնվազն կարող էր չխոչընդոտել ՀԱՊԿ-ի օպերացիային, կարող էր սիմվոլիկ զորախումբ չուղարկել, օրինակ՝ պատճառաբանելով, որ պատերազմից հետո Հայաստանն ինքը պաշտպանության կարիք ունի։ Բոլորը կհասկանային, որ Հայաստանը հիշեցնում է ՀԱՊԿ-ի որոշ երկրների, մասնավորապես Ղազախստանի դիրքորոշումը թե՛ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում, թե՛ դրանից առաջ և թե՛, առավել ևս, պատերազմից հետո, երբ ՀՀ ֆորմալ դաշնակից հանդիսացող Ղազախստանի նախագահ Տոկաևն «ադրբեջանական տարածքները վերադարձնելու» կապակցությամբ շնորհավորում էր Ադրբեջանի ղեկավարին։ Բայց դրա համար այսօրվա իշխանությունը չպետք է լիներ, պետք է լինեին սուվերենության նշույլներ, ամենակարևորը՝ նաև չլինեին հոգեբանական, մարդկային, քաղաքական, աշխարհաքաղաքական բարդույթներ թե՛ աշխարհի ուժեղների և թե՛ դրանցից ածանցյալ գործիչների նկատմամբ»։

Աշխարհում տեղի ունեցող զարգացումների ֆոնին ՀՀ և Արցախի Հանրապետության ուղղությամբ ևս լարվածություն է նկատվում։ Նախօրեին ադրբեջանական ԶՈւ-ն կրկին վերսկսել էր գնդակոծությունը, ինչի հետևանքով հայկական կողմը նաև զոհեր ունի։ Անդրադառնալով իրավիճակին՝ Վ. Հակոբյանը նշեց վերոնշյալ գործընթացների ու սահմանային լարվածության մեջ որոշակի կապի առկայության մասին։ «Տոկաևի կողմից հայտարարվեց, որ ՀԱՊԿ զորքերն ավարտում են իրենց առաքելությունը Ղազախստանում ու առաջիկա օրերին դուրս են գալու այդ երկրից։ Այսինքն, երբ համենայն դեպս քաղաքական առումով ազդարարվեց ՀԱՊԿ-ի առաքելության ավարտի մասին, հենց դրանից հետո միանգամից թե՛ Արցախի, թե՛ բուն հայ-ադրբեջանական ներկայիս սահմանային գոտում սկսվեցին լոկալ բախումներ, մարտեր՝ զոհերով ու վիրավորներով։ Զարգացումներն ուղղակիորեն այսքանով են շաղկապվում։

Կարծում եմ՝ Հայաստանի ղեկավարությանը հիշեցնում են, որ պետք է վերադառնալ բուն հայ-ադրբեջանական օրակարգին։ Կարծես թե, ակնարկում էին, որ քանի դեռ Հայաստանը անկախ իրենից մասնակցում էր ՀԱՊԿ երկրների օպերացիային, այդ ժամանակահատվածի համար Ադրբեջանը դադար էր ապահովում, իսկ մնացած իրավիճակներում Ադրբեջանը Հայաստանի ղեկավարից պահանջում է իր խոստումները կատարել։Ընդ որում՝ արագ կատարել, այսինքն, շնչելու ժամանակ էլ չեն տալիս։ Գուցե Բաքվում կան մտահոգություններ առ այն, որ ՀՀ փաստացի ղեկավարի մոտ ՀԱՊԿ օպերացիայում իր մասնակցության տեսանկյունից կարող են իլ յուզիաներ լինել»,-ասաց Վ. Հակոբյանը՝ այդ համատեքստում հիշեցնելով Փաշինյանի ու նաև ՀՀ ԱԽ քարտուղարի հայտարարությունները։

«Ամպագոռգոռ հայտարարություններ արվեցին՝ «ես որոշեցի», «ես արեցի», «ես ուղարկեցի»։ Իրեն դիրքավորելով աշխարհի որոշ հզորների հետ՝ մի պահ Փաշինյանն իրեն լավ էր զգում։ ԱԽ քարտուղարն էլ հայտարարում էր, որ Հայաստանն առաջին անգամ աշխատեցրեց ՀԱՊԿ-ի մեխանիզմները, և հույս հայտնեց, որ դրանք Հայաստանի պարագայում ևս կկիրառվեն։ Այսինքն, միանգամից հիշեցրին ու հասկացրեցին, որ օդերից իջնեն ներքև և զբաղվեն այն առաքելությամբ, որն ունեն, այն առաքելությամբ, որով 2018-ին Հայաստանում եկել են իշխանության, և որի համար արտաքին ուժերի աջակցությամբ 2021-ի հունիսի 20-ին ապահովվեց իրենց վերարտադրությունը։ Եվ այս առումով, մեծ հաշվով, պետք է կատարի ստանձնած և՛ գրավոր, և՛, առավել ևս, բանավոր խոստումներն ու պարտավորությունները»,-ասաց քաղտեխնոլոգը։

Անդրադառնալով նաև վերջին օրերին առկա սահմանային լարվածության ֆոնին երկրի անվտանգությունը պահպանելու խնդրին, ՀԱՊԿ-ին դիմել-չդիմելու դիսկուրսին՝ Վ. Հակոբյանը շեշտեց. «Խնդիրը տվյալ դեպքում զուտ միայն ֆիզիկապես կամ տեխնիկական, ռազմատեխնիկական ու բանակի մակարդակով պաշտպանելը չէ։ Այս իշխանությունն ունի քաղաքական կուրս, ըստ որի՝ իրենց, այսպես կոչված, «խաղաղության դարաշրջանն» են սկսում տարածաշրջանում։ Սա ինքնին, իհարկե, բավականին զավեշտալի է՝ հաշվի առնելով թե՛ ՀՀ-ի, թե՛ ՀՀ ղեկավարի կարգավիճակը։ Այսինքն, քաշային կատեգորիան չի ներում, որ նման ամբիցիոզ ծրագրերի մասին ոչ միայն հայտարարվի, այլև դրանք իրագործելու ամբիցիաներ լինեն։

Սա ինքնին զավեշտալի է, ու կարծում եմ, որ ուժային կենտրոններում, ընդհանուր առմամբ, բավականին հումորով են վերաբերվում նմանատիպ հայտարարություններին։ Ամեն դեպքում, ուզում եմ ասել, որ խնդիրը նախևառաջ այն է, որ «խաղաղության դարաշրջանի» կուրսի մասին ազդարարելով՝ նաև թշնամու համար որևէ խնդիր չստեղծելու քաղաքական որոշում ընդունվեց։ Դա արվեց, որպեսզի այդ «խաղաղության դարաշրջանը» ցանկացած գնով փորձեն կյանքի կոչել։ Իսկ դա, Հայաստանի իշխանության պատկերացմամբ, թշնամի համարվող հարևանների համար որևէ խնդիր չստեղծելն է։ Խոսքը տվյալ դեպքում նախևառաջ Ադրբեջանի մասին է։ Ադրբեջանի հետ հակամարտությունների մեջ չմտնելու քաղաքական որոշում կա, այսինքն, նաև փորձել մի քայլ էլ ավելի անել, որ, այսպես կոչված, «խաղաղության դարաշրջանն» սկսվի»։

Քաղտեխնոլոգը հիշեցրեց, որ հայտարարվում է ինչ-որ կարմիր գծերի մասին. «Բայց մենք լսել ենք ընդամենն այն մասին, որ կա կարմիր գիծ, այսպես կոչված, միջանցք եզրույթի շուրջ։ Կա, սակայն, PR-ի առումով, մինչդեռ սևով սպիտակի վրա նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթում գրված է, թե ինչ է իրենից ենթադրում այդ կոմունիկացիայի բացումը։ Այն նկարագրությունը, որը կա նշված փաստաթղթում, մեկին մեկ համապատասխանում է միջանցք գաղափարին։ Տվյալ դեպքում և մեր պարագայում երկրորդ երկրի ուժային կառույցներն են ապահովում այդ ճանապարհի անվտանգությունը։ Այսինքն, կան հայտարարություններ, որ Հայաստանի իշխանությունը, կարծես թե, ունի ինչ-որ կարմիր գծեր, բայց մենք տեսնում ենք, որ իրականում այդ կարմիր գծերը վաղուց անցած են։ Ցանկացած բարդություն հնարավորինս շրջանցել փորձելու քաղաքական որոշում կա, այդ թվում՝ ՀՀ կենսական, անվտանգային շահերի հաշվին։ Ու խնդիրն այն չէ՝ բանակը կկռվի՞, կպաշտպանի՞, թե՞ ոչ։ Խնդիրն այն է, որ կա որևէ լուրջ քայլի չգնալու քաղաքական որոշում, դրա համար էլ այս պարագայում շատ տարբեր մոտեցումներ կան։ Օրինակ՝ այս համատեքստում հարցադրումներ են հնչում, թե ինչո՞ւ չեն դիմում ՀԱՊԿ-ին։ Կարծում եմ՝ չի դիմում, որովհետև որոշ հարցերի շուրջ կան որոշակի պայմանավորվածություններ։ Արդեն գրեթե վերջնական պայմանավորվածություններ կան, որոնք ուղղակի պետք է փաստաթղթագրվեն։ Այս առումով, եթե հիմա նոր ուժեր ես փորձում բերել, խաղին նոր երանգներ ես փորձում տալ, դա նշանակում է, որ նոր ուժեր բերելով՝ չեղարկում ես նախկին պայմանավորվածությունները»։

Վիգեն Հակոբյանի խոսքով, շատ հասկանալի է նաև, որ մի բան է Ղազախստանի թեման, մեկ այլ բան՝ հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտը։ «ԱՊՀ մասնակից երկրների մոտ առանձնապես որևէ բան չի փոխվել հայադրբեջանական կոնֆլիկտի տեսանկյունից, որ, օրինակ՝ դա հաշվի առնելով՝ դիմես, ու իրենք ռեակցիա տան։ Ռեակցիան մոտավորապես նույնն է լինելու։ Ռուսներն ասելու են՝ ինչի համար ես դիմում, երբ շատ հարցերի շուրջ վաղուց պայմանավորվել ենք, իսկ վերջին անգամ՝ Սոչիում։ Հիմա իրենք պարզապես հիշեցնում են, որ, այսպես ասած, «պետք է վերադառնալ մեր ոչխարներին»։ Մեծ հաշվով, որպեսզի դու կարողանաս նոր թեմաներ բացել, որպեսզի կարողանաս իրականում նույն այդ ֆորմատն ի շահ քեզ աշխատեցնել, պետք է նման քաշ ունենաս։ Կախված ցուցանակն այն մասին, թե դու ես ՀԱՊԿ-ում նախագահողը, անիմացիոն է՝ որևէ մեկի համար որևէ լուրջ նշանակություն չունի։ Բացի այս, քաղաքական քաշի հետ նաև պետք է վստահություն ունենալ, ըստ որի՝ Պուտինին, Լուկաշենկոյին անգամ դիմելու իրավունք ու դուխ կունենաս։ Այս դեպքում ասելու են՝ իսկ ի՞նչ է կատարվում, միշտ էլ դա էր, ինչո՞ւ այն ժամանակ չէիք դիմում, ի՞նչն է փոխվել։ Ասելու են՝ կարծում ես՝ մի թուղթ ես ստորագրել ու դրա դիմաց պետք է փոխհատուցում ստանա՞ս։ Այսօրվա ռեալ պոլիտիկում իրենցից ոչինչ չներկայացնողները ինչ-որ բան անելու դիմաց հետո ոչ թե փոխհատուցում են ստանում, այլ պարզապես պարտավոր են ինչ-որ բան անել»,-եզրափակեց Վ. Հակոբյանը։

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Մեծ Բրիտանիայում կյանքից հեռացել է աշխարհի ամենատարեց տղամարդը Սա կարող է լինել իմ վերջին մրցաշրջանը «Մանչեսթեր Սիթիում». Դե Բրույնե ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի համար դռները «բաց են». Պուտինի օգնական Որսագողության դեպք՝ Խոսրովի անտառին սահմանակից տարածքում. կանխել են ռենջերները և էկոպարեկները (տեսանյութ) Նոր առևտրային պատերազմ. Թրամփը Չինաստանի, Մեքսիկայի և Կանադայի նկատմամբ նոր մաքսատուրքեր է սահմանելու Արևմուտքը փորձում է «գունավոր հեղափոխություն» սանձազերծել Վրաստանում. Լավրով Դերասանուհի Աննա Դովլաթյանի նոր ֆոտոշարքը Դատարանը հարավկորեացուն ազատազրկման է դատապարտել միտումնավոր գիրանալու և այդպիսով բանակում ծառայությունից խուսափելու համար Թրամփը միլիոնավոր դոլարներ է «առաջարկել» անծանոթ աղջկա վարսերը «գնելու» համար (տեսանյութ) Ադրբեջանն օկուպացրած Դադիվանքը փոխանցել է Ուդի համայնքի տնօրինությանը Մոդին Պուտինին Հնդկաստան է հրավիրել Ռոնալդուն հերթական ֆենոմենալ արդյունքն է գրանցել Ռուսաստանն Ուկրաինային հարվածել է «Իսկանդեր-Մ» բալիստիկ հրթիռներով Թուրքիայում հզոր երկրաշարժ է տեղի ունեցել Ադրբեջանն օկուպացրած Դադիվանքը փոխանցել է Ուդի համայնքի տնօրինությանը Կոտայքում կասեցվել է հանրային սննդի օբյեկտի արտադրական գործունեությունը Դիլիջանի ազգային պարկում 3702 ծառ են հատել. Ոսկան Սարգսյան Մոդրիչն իր Ոսկե գնդակը նվիրել է վնասվածք ստացած պատանի ֆուտբոլիստին Վերին Լարսում շուրջ 450 հայկական բեռնատար է կուտակվել Ախուրյանում աշխատակցուհին կեղծել է թոշակառուի ստորագրությունը և յուրացրել կենսաթոշակըՎահագն Հարությունյանն ազատվել է ՍԱՏՄ ղեկավարի տեղակալի պաշտոնիցԿապանում վրաերթի ենթարկված տղամարդը այսօր առավոտյան հիվանդանոցում մահացել է 28-ամյա Լուիզա Ի.-ն մահացել է․ կա 6 վիրավորԵղանակային անակնկալները կշարունակվենՏրանսպորտի ուղետոմսերի հետ կապված փոփոխություն է եղել․ մանրամասներ Ավրորա հրթիռային ինքնաթիռն ավարտել է իր առաջին գերձայնային թռիչքը30-ամյա վարորդն ու ուղևորը տեղում մահացել են․ ՌԴԲայդենի վերջին անակնկալը. Հայաստանի դեսպանը հանդիպել է Ռուսաստանում ոչ ցանկալի համարվող կազմակերպության ղեկավարի հետ Փաշինյանի և Զելենսկու կանայք խաչվել են Վատիկանում. «Անավարտ Թերեզաներ»Սուրենյանցը վերլուծել է Փաշինյանի ուղերձները. ուսապարկերը միայն սպասում են, թե երբ իրենց դեն կնետեն  Փոփոխություններ են նախատեսվում «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքում Փորձագետը վարչապետի կադրային խառնաշփոթի մասին.  Արևմուտքի հովանավորյալը կարող է «անակնկալ» մատուցել Փաշինյանին  Արցախցիների իրավունքները ոտնահարվել են Արցախում, հիմա խախտվում են Հայաստանում․ հավաք՝ Ազատության հրապարակում Ադրբեջանցիները հասել են Վարդենիսի շրջանի Սոթքի հանքավայր և պահանջել այնտեղ գտնվողներին լքել տարածքը․ պատմության այս օրը (26 նոյեմբեր) «Հայկական ատոմակայանի փակումն այսօր ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի օրակարգային առաջնահերթ ուղղություններից է»․ «Փաստ»Անցած գիշերվա ընթացքում ՌԴ օդային տարածքում 39 անօդաչու է խոցվել Հայաստանը չի մասնակցի ՀԱՊԿ նիստերին Փաշինյանի կառավարման օրոք պետական պարտքը կրկնապատկվել էՆման հայտարարությունները շատ դժվարընկալելի են․ «Փաստ»ԵՄ-ն նյարդայնացել է Փաշինյանի հայտարարություններիցԿալա՞նք, թե՞ մանդատազրկում. ի՞նչ կընտրի Հովիկ Աղազարյանը«Մա՛մ ջան, չմտածես, գալու եմ ու կյանքդ փոխեմ, ամեն ինչ լավ է լինելու». տանկիստ Հակոբ Մանթաշյանն անմահացել է հոկտեմբերի 16-ին՝ մարտնչելով Ջրականում․ «Փաստ»Ջերմուկի, Սիսիանի տարածաշրջաններում և Սարավանի լեռնանցքում ձյուն է տեղում Իրենց ո՛չ պետությունն է հետաքրքրում, ո՛չ էլ ժողովուրդը. կարևորը իշխանությունն է ու աթոռները․ «Փաստ»Հայաստանի տնտեսության արտածին արգելակները․ «Փաստ»Ռուբլու կայծակնային անկում՝ տարադրամի շուկայումՀՀ-ում փակ ճանապարհ կա «Ներսում քանդում է Ռուսաստանի հետ փոխգործակցության մակարդակը ու անելու է դա այնքան ժամանակ, քանի դեռ որոշակի այլընտրանք չունի»․ «Փաստ»Հայաստանի մեծ մասը լույս չի ունենաԻրականում ի՞նչ կա փաշինյանական իշխանության «արևմտյան շարժի» խորքերում. «Փաստ»
Ամենադիտված