Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … երաժշտական գործիք սազ

ՖՈՏՈ

Սազը լարային կսմիթային նվագարան է։ Այն տարածված է Կովկասում և Մերձավոր Արևելքում։ Գոյություն ունեն սազի մենակատարային, անսամբլային մեծ ու փոքր տեսակներ, որոնք համապատասխանաբար, ունեն տարբեր թվով մետաղե լարեր՝ 4-ից 10-ը: Սազը սիրված նվագարան է եղել հատկապես գուսանների ու աշուղների շրջանում, և հնագույն ծագում ունի։
Սազի հայրենիք է համարվում Հին Պարսկաստանը: Ըստ «Իրանիկ» հանրագիտարանի, սազի նախահայրը, ամենայն հավանականությամբ, եղել է Շիրվանի տանբուրը, որը հայտնի է եղել Թավրիզում և նկարագրվել էր 15 -րդ դարում պարսիկ երաժիշտ և երաժշտության տեսաբան Աբդուլգադիր Մարագիի կողմից: Ըստ Երաժշտական ​​հանրագիտարանի սազը պարսիկների հնագույն ժողովրդական երաժշտական գործիքներից է: Նրա նախորդներն են համարվում սեթարը, (կամ այլ կերպ  ջուֆթի սազը, որը հիշատակվում է 12-րդ դարում ապրած պարսկական պոեզիայի դասական Նիզամիի բանաստեղծություններում) և նմանատիպ ձև ունեցող դուտարը: Համարվում է, որ սազն իր ժամանակակից ձևը ստացել է Իրանի շահ Իսմայիլ Խաթայի (16 -րդ դար) դարաշրջանում: Սազի առաջին մոդելները եղել են փոքր չափերի, և ունեցել են մետաքսե թելերից կամ ձիու մազից պատրաստված 2-3 լար: Հետագայում գործիքի  չափերով մեծացել է, մարմինն ու պարանոցը երկարացվել են, աճել է լարերի թիվը: Յուրաքանչյուր ազգություն ձգտել է սազի կառուցվածքը «հարմարեցնել» սեփական ազգային երաժշտական ստեղծագործությունների կատարման համար: Տարբեր մասեր հարթեցվել են, ձգվել, կարճացվել կամ երակարեցվել, ավելացվել են լրացուցիչ հատվածներ: Սազ անվանման տակ են ընկնում բազմաթիվ այնպիսի  երաժշտական ​​գործիքները, որոնք տարբերվում են չափերով, ձևով, լարերի քանակով և այլն: Այնումաենայնիվ բոլոր սազերի համար ընդհանուր է տանձի ձև ունեցող մարմինը, որը հանդիսանում է փայտե ռեզոնատոր, (առանց կաշվե թաղանթի օգտագործման), երկարավուն գրիֆը, կրկնակի կամ եռակի լարերը, որոնց վրա նվագում են կսմիթի միջոցով:
Իրանում նկարագրված գործիքը տարածված է եղել «չոգուր» և «թուրքական բագլամա» անուններով, իսկ «սազ» բառը ընդհանրապես օգտագործվել է ցանկացած երաժշտական գործիքի անվանման համար: Հավանաբար այդտեղից է գալիս հայերի մոտ ընդունված սազանդար անվանումը, որով կոչում էին թափառական երաժիշտներին:
Սազը թյուրքական ժողովուրդների ամենահին գործիքներից մեկն է եղել: Այն նվագել են թափառական երաժիշտները պատմական իրադարձությունների մասին պատմելիս կամ էլ սիրային երգեր ու բալլադներ կատարելիս: Թուրքիայում երկու նման գործիքներ են կոչվում սազ՝ դրանք են  «բագլամա»-ն, որը  մեծ գործիք է  7 լարով (երկու զույգ լարերով և մեկ եռակի), և «կուրա»-ն, որը փոքր գործիք է 6 լարով (երեք զույգ): 
Սազը շատ սիրված է եղել նաև Հայաստանում: Հայկական սազն ունեցել է 10-13 լադ և 6-8 լար: Ըստ երաժիշտ-ֆոլկլորագետ Սպիրիդոն Մելիքյանի՝ «տնետուն ման եկող աշուղները սազով ու թամբուրով փառաբանում էին իրենց նախնյաց հերոսներին։ Աշուղական սազը սեփական երգին նվագակցող նվագարան է, որտեղ երգը բնորոշվում է ազատ հանկարծաբանական (իմպրովիզացիոն) ոճով, իսկ սազի նվագակցությունը՝ մեղեդիական զարգացման հարուստ զարդախաղերով: Սազի ձայնը մաքուր է ու զրնգուն, սակայն մեղմ ու թույլ, ուստի և ժամանակակից նվագախմբերում այդ նվագարանը փոխարինվել է առավել հնչեղ քանոնով։
Ներկայումս Հայաստանում սազն առավելապես աշուղական նվագարան է: Օրինակ իր երգեցողությանը սազով է նվագակցել գուսան Շիրինը։
 Нет описания.
Կ. Խաչիկյան

Ով ինչ է հասկանում «խաղաղություն» բառի տակ. «Փաստ»Ստվերված միջոցառում, երեսպաշտության «շքահանդես». «Փաստ»Ինչի՞ց են անհանգստացած ՀՖՖ-ում, և արդյո՞ք ուժայինները կդիմեն սադրիչ գործողությունների. «Փաստ»ՀՀ իշխանություններն որոշել են թայմ-աութ վերցնե՞լ. «Փաստ»Ո՞ւմ են պետք գրադարանները, թանգարանները, բուհերը.... «Փաստ»Ստեփանակերտում կյանքից հեռացած կնոջ մարմինը դեռ չի փոխանցվել Հայաստանին FAF-ը կոչ է անում չբոյկոտել հավաքականի առաջիկա խաղը Լեհաստանում ամերիկյան հակահրթիռային ռազմաբազա կբացվի. Կրեմլն արձագանքել է Հայաստանի երեխաներն ավելի շատ քաղցրավենիք են օգտագործում, քան աշխարհի 51 երկրում ՌԴ-ն դժգոհ էր ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքից. ՌԴ ԱԳՆ Երկրների միջև փոխանակվող հաշվետվությունը հասանելի կլինի նաևՀՀ-ի հարկային մարմնին.ՊԵԿ (տեսանյութ) Սաուդյան Արաբիայի գահաժառանգն Իսրայելին մեղադրել է Գազայում «կոլեկտիվ ցեղասպանության» համար և պաշտպանել Իրանը «Երբ «Ֆուլ հաուս»-ում Մարջան Ավետիսյանին առաջարկեցին Թամարայի դերում, ես դեմ էի». Գրիգոր Դանիելյանը՝ «Ֆուլ հաուս»-ի կոնֆլիկտների ու նախագծի շարունակության մասին«Մանչեսթեր Սիթի»-ի հետ պայմանագրի երկարաձգումն այժմ իմ առաջնահերթությունը չէ. Ռոդրի Արևմուտքը ցանկանում է Հրվ. Կովկասից դուրս մղել ՌԴ-ին, Իրանին և Թուրքիային. Մոսկվան պատրաստ է հայ և ադրբեջանցի գործընկերներին տրամադրել համակողմանի աջակցություն. ԶախարովաԶինվորին բանակից ազատելու դիմաց 13․000 դոլար․ 8 անձ դատարանի առաջ է Հայտնի է, թե երբ կկայանա Աշխարհի ակումբային առաջնության վիճակահանությունը Ի՞նչ անել, եթե ախտորոշվել է հեպատիտ Ց, ո՞ր ծառայություններն են տրամադրվում անվճար Ալիևը անարդար է համարում Ադրբեջանին նավթային պետություն անվանելը Ով է այսօր մահացած զինծառայողըՏավուշում զոհ ունենքՀրդեհ` ԱպարանումԿորել է 22-ամյա սպորտսմենուհի Աննան․ ՌԴՈւրուգվայում կոչ են արել Ադրբեջանին ազատ արձակել Բաքվում պահվող հայերինԹուրքիան BRICS-ի գործընկեր երկիր դառնալու առաջարկ է ստացել Սյունիքում արտակարգ է․ մանրամասներՈ՞վ կարող է օգտվել մասնակի կենսաթոշակից Վթար․ ջուր չի լինի Իսրայելը հարվածել է Բեյրութից հարավ գտնվող բնակավայրին. կա 6 զոհ Կենտրոնի թաղապետարանից ձերբակալված 4 պաշտոնյաները կալանավորվեցին Կարևոր․ ճանապարհ է փակ լինելու ՔՊ-ն ձախողեց ռազմագերիների մասին հայտարարությունը Կոռուպցիա՝ փաշինյանական եղանակովԿրկնակի «մանդրաժ»՝ Փաշինյանի համար Ադրբեջանական իշխանությունները սպառնում են. Տիգրան ԱբրահամյանԱդրբեջանը ոչնչացրել է Ստեփանակերտի հերոսների պանթեոնը. «Գեղարդ» հիմնադրամ Մեքենայի պայթյունի հետևանքով վարորդի ոտքերը պոկվել են․ նա տեղում մահացել էԺամանակավորապես կդադարեցվի Հայաստան բնական գազի մատակարարումը Պատերազմը խոչընդոտ չէ. ինչո՞ւ են թուրքերը ներդրումներ անում Ուկրաինայում անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության մեջ ՆԳՆ-ից հայտնում են․ կինը գիտակցության չգալով մահացել է Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … եզդիներ«Ցարև. Վրաստանը և Հայաստանը ռուսական հենակետերն են Կովկասում»Արտակարգ դեպք՝ Զվարթնոց օդանավակայանում․ հայտնաբերվել է աշխատակցի դին«Ինչպես են Հայաստանի ու Ադրբեջանի իշխանությունները քննարկում խաղաղությունը առանց ժողովուրդների մասնակցության»Սկսվել է փոխհատուցումների վճարումը Հայոց ցեղասպանության զոհերի ավելի քան 2 հազար ժառանգներին․ պատմության այս օրը (13 նոյեմբեր)24 ժամ առանց ջրի կմնան հետևյալ հասցեներըՌուսական ռուբլին շարունակում է աճ գրանցելՍյունիքի մարզի բարձրադիր գոտիներում մառախուղ է Ցրտելու է․ մարզերում ևս ձյուն կտեղաՄեկը մյուսի հետեւից երկարացվում են իշխանության յուրացման գործով կալանավորվածների կալանքի ժամկետները. «Ժողովուրդ»
Ամենադիտված