Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ… թռչնաբնի ապուր
ՖՈՏՈԻնչ ասես մարդն ուտում է։ Բայց ամենազարմանալի ուտեստներից մեկը հանդիսանում է թռչնաբնի ապուրը՝ սուպը։ Նման ուտելի թռչնաբներ՝ «ծիծեռնակի բներ» լինում են Հարավ-Արևելյան Ասիայի երկրներում՝ Ինդոնեզիայում, Մալայզիայում, Թաիլանդում, ֆիլիպիններում և Վիետնամում, որտեղ բույն են հյուսում սալանգան թռչունների որոշ տեսակներ։ Այդ թռչունները բույն են հյուսում լեռնային քարանձավներում, կամ էլ ներկայումս քաղաքային պայմաններում մարդկանց կողմից ստեղծված հատուկ քարանձավատիպ կառույցներում։ Սալանգանները բույն հյուսելիս օգտագործում են թքագեղձերի արտազատուկը, ընդ որում դրանց շատ տեսակները դրան ավելացնում են նաև բմբուլներ, որից էլ այդ բույները դառնում են սև և արժեք չեն ներկայացնում։ Սալանգանների բազմացման սեզոնը սկսվում է փետրվարի վերջից մինչև մայիս, և այդ ժամանակահատվածում նրանք իրենց թքից բույներ են հյուսում 1-ից 1,5 ամսվա ընթացքում։ Հենց սկզբից նշենք, որ ուտելի թռչնաբույնի մեկ կիլոգրամի արժեքը մոտ 2300 դոլար է։ Մասնագետները համարում են, որ մալայզիական Կիլիմանտան կղզու Սաբահ և Սարավակ նահանգների քարանձավներում բնադրում են մոտ մեկ միլիոն սալանգան, որոնք ստեղծում են մոտ 150 տոննա թռչնաբույն, որի արժեքը գնահատվում է 350 միլիոն դոլար։ Թռչնաբների սննդում օգտագործելը Հարավ-Արևելյան Ասիայում թվագրվում է 618-907 թվականներով Թան դինաստիայի ժամանակաշրջանով։ Իսկ չիանցիները սկսել են ուտել թռչնաբնի ապուր Մին դինաստիայի ժամանակներում։ Որոշ հեքիաթներում նշվում է, որ Չժեն Օնը, որը եղել չինացի հետազոտող, դիվանագետ և նավատորմի ադմիրալ եղել է առաջին չինացին, ով համտեսել է թռչնաբնի ապուր։ Թռչնաբնի ապուրը չինական խոհանոցի ամենահայտնի և միևնույն ժամանակ ամենահակասական դելիկատեսներից մեկն է։ Ուտելի թռչնաբույնը համարյա համ չունի։ Թռչանբնի ապուրն իրենից ներկայացնում է լորձանման զանգված և նման է կիսելի։ Չինացիները սովորաբար ապուրին խառնում են շաքարավազ և այն համարվում է քաղցր դեսերտային ապուր։ Հոնգկոկում մեկ փոքրիկ աման թռչնաբնի ապուրի արժեքը 30-ից 100 դոլար է։ Հենց այդ պատճառով էլ մարդիկ թռչնաբնի ապուրին մեկ այլ անուն են տվել՝ «արևելյան ձկնկիթ»։ Շատերն են պատրաստ ծախսել ահռելի գումարներ մեկ աման նման աման ապուր ուտելու համար, քանի որ համարվում է, որ թռչնաբնի ապուրը պահպանում է երիտասարդությունը, ինչպես նաև բարելավում է առողջությունը և ուժեղացնում մարմինը։ Բայց ճշմարտությունն այն է, որ եթե անգամ այդ ապուրն ունի նման հատկություններ, ապա դա անհնար է ստանալ մեկ ամանով և պետք է ամեն օր օգտագործել դա։ Ըստ հետազոտությունների այն պարունակում է 61,0—66,9 % սպիտակուց և 25,4—31,4 % ածխաջրածիններ, ինչպես նաև միներալ աղեր։ Ներկայումս թռչնաբների հիմնական սպառողներ են հանդիսանում Չինաստանը, Թայվանը, Սինգապուրը և Հյաուսիսային Ամերիկան։ Ինդոնեզիան թռչնաբների հիմնական մատակարարն է, նա տարեկան արտադրում է մոտ 250-300 տոննա ուտելու թռչնաբույն, ընդ որում բուն Ինդոնեզիայում ծախսվում է միայն 25 տոննան։
Կ․ Խաչիկյան