ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (22 հոկտեմբեր)
ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸՈՐՈՇ ՏՈՆԵՐ-Կակազողների համաշխարհային օր, Ավստարլիա՝ Վոմբատի օր (Վոմբատ- փոքրիկ արջի նմանվող խոտակեր մանր պարկավոր կաթնասուն), Մարշալյանկղզիներ՝ Համաձայնությանօր, Սոմալի՝ Հեղափոխությանօր:
ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ
1844 –ծնվել է մանկավարժ, դերասան Սեդրակ Մանդինյանը:
1927 –ծնվել է կինոռեժիսոր Ժիրայր Ավետիսյանը:
1933 – ծնվել է դաշնակահար Յուրի Հայրապետյանը:
1935-վախճանվել է հայ դասական երաժիշտ Կոմիտասը (Սողոմոն Սողոմոնյան):
1975- ԱՍԱԼԱ-ի երեք մարտիկներ Ավստրիայի մայրաքաղաք Վիենայում մտել են թուրքական դեսպանատուն, սպանել դեսպան Թունալիդջիլին և նրա վարորդին, ապա թաքնվել:
1975– վախճանվել է անգլիացի պատմաբան և սոցիոլոգ Առնոլդ Թոյնբինը, որը հանդիսանում է Հայոց ցեղասպանությանը վերաբերվող մի շարք հոդվածների հեղինակ:
1986- ծնվել է գրող, արձակագիր Արմեն Նիազյանը:
2001- «Արարատ ցեմենտ» գործարանի տենդերի հաղթող ճանաչված շվեյցարական «Holsim» ընկերությունը հրաժարվել է գործարքից:
2008- Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի և Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի մասնակցությամբ Երևանի քաղաքապետարանի հարևանությամբ բացվել է Ռուսաստանի հրապարակը:
2010- երկարատև վերանորոգումից հետո պաշտոնապես բացվել է Հայաստանի Ազգային ժողովի նիստերի դահլիճը:
2013- «ԷյրԱրմենիա» ավիաընկերությունը իրականացրել է իր առաջին չարտերային թռիչքը Երևան-Ռոստով-Երևան ուղղությամբ Boing 737-500 օդանավով,մինչև տարեվերջ կվարձակալվի նաև երկու Airbus A320 օդանավեր
2013- վախճանվել է դերասան Երվանդ Ենգիբարյանը:
2015- դատարանը աննախադեպ որոշում է կայացրել՝ Հայաստանում առաջին անգամ ազատ է արձակվել ցմահ դատապարտյալ Սողոմոն Քոչարյանին անբուժելի հիվանդության պատճառով:
2020-ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ժամանակ ադրբեջանական բանակը ամբողջությամբ իր վերահսկողության տակ է վերցրել Իրանի հետ Արցախի սահմանը:
2021-«Հայաստան» հիմնադրամի կողմից հավաքված միջոցների օգտագործումը ուսումնասիրելու նպատակով ստեղծվել է ԱԺ քննիչ հանձնաժողով:
ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ
1618 —Անգլիայի թագավորական դատարանը փիլիսոփա, զորահրամանատար և գիտնական Ուոլտեր Ռեյլիին դատապարտել է մահվան ազատամտության համար:
1725-վախճանվել է իտալացի կոմպոզիտոր Ալեսանդրո Սկարլատին:
1797– ֆրանսիացի օդագնաց Անդրե Ժակ Գարներինը կատարել է պարաշյուտով առաջին թռիչքը:
1811 –ծնվել է հունգարացի կոմպոզիտոր, վիրտուոզ դաշնակահար Ֆերենց Լիստը:
1835- վախճանվել է ուկրաինական գյուղացիների շարժման ղեկավար Ուստիմ Կարմալյուկը:
1842 – զարդագործ Գուստավ ֆոբերժյեն Սանկ-Պետերբուրգում բացել է իր զարդագործական արհեստանոցը:
1870– ծնվել է ռուս նշանավոր գրող, արձակագիր, բանաստեղծ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Իվան Բունինը:
1878- Անգլիայում առաջին անգամ անց է կացվել ռեգբիի խաղ արհետական լուսավորվածության պայմաններում:
1883– Շառլ Գունոյի «Ֆաուստ» օպերայի բեմադրությամբ բացվել է Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն օպերան:
– վախճանվել է անգլիացի գրող, արկածային գրքերի հեղինակ Թոմաս Մայն Ռիդը, որը առավել հայտնի է իր «Անգլուխ ձիավորը» վեպով:
1895– տեղի է ունեցել Մոնպառնաս կայարանի վթարը, մարդատար գնացքի շոգեքարշը չկարողանալով արգելակել, ճեղքել է երկաթուղային կայարանի պատը և ընկել փողոց:
1906– վախճանվել է ֆրանսիացի նկարիչ, հետիմպրեսիոնիզմի նշանավոր վարպետներից մեկը հանդիսացող Պոլ Սեզանը:
1909 —ֆրանսուհի էլիզա Դորեշը միայնակ թռիչք է իրականացրել օդանավով, որը հանդիսանում է աշխարհում կնոջ կողմից իրականացրած առաջին միայնակ թռիչքը:
1919 –ծնվել անգլիացի կին գրող, բանաստեղծ է Դորիս Լեսինգը:
1919 —Պետրոգրադի մոտ թվային գերակշռություն ունեցող բոլշևիկյան ուժերը հաղթել են գեներալ Յուդենիչի ղեկավարած Հարավ-Արևմտյան սպիտակգվարդիական բանակին:
1926 –ծնվել է թատրոնի և կինոյի ռուս դերասան Սպարտակ Միշուլինը:
1938 —ամերիկացի գյուտարար Չեսթեր Կարլսոնը ցուցադրել է իր հայտնագործած թղթե փաստաթղթերի պատճենահանման սարքը:
1943 –ծնվել է ֆրանսիացի աշխարհահռչակ դերասանուհի Կատրին Դենյովը:
1975– «Վեներա-9» միջտեզերական կայանը առաջին անգամ երկիր է ուղարկել Արեգակնային համակարգի մոլորակի լուսանկարները:
1978-տեղի է ունեցել Հովհաննես Պողոս 2-րդ պապի գահակալության արարողությունը:
1980 —Հռոմի պապը չեղյալ է հայտարարել 1633 թվականին ընդունված Գալիլեյին դատապարտող վճիռը:
1982 —ԱՄՆ-ում առաջին անգամ ցուցադրվել է «Առաջինարյունը» կինոնկարը, որտեղ վիետնամական պատերազմի վետերան Ռեմբոյի դերում հանդես է գալիս Սիլվեստեր Ստալոնեն:
2001-վախճանվել է խորհրդային դերասան Գեորգի Վիցինը:
2009– պաշտոնապես թողարկվել է Windows 7 օպերացիոն համակարգը:
2021 —Ռուսաստանի Ռյազան քաղաքի «էլաստիկ» գործարանում վառոդի արտադրամասում տեղի ուենցած պայթյունի հետևանքով զոհվել է 16 մարդ:
2022 —Ջորջիա Մելոնին դարձել է առաջին կինը, որը գլխացվորել է Իտալիայի կառավարությունը:
Կ. Խաչիկյան