«Ադրբեջանի հետ հարաբերվելու արդյունավետ եղանակը ուժն է, մինչդեռ տեր փնտրելու գործելաոճ է նկատվում». «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ 31 Հոկտեմբեր, 2023 9:35

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը նախ չմեկնեց Գրանադայի հանդիպմանը, իսկ օրերս էլ պարզ դարձավ, որ չի մասնակցելու Բրյուսելում նախանշված եռակողմ հանդիպմանը: «Օկուպանտ Ադրբեջանի սուլթան Իլհամը իր առջև ձևակերպված խնդիրը գոնե այս փուլում լրիվ լուծել է, դրա համար էլ չի գնում, ընդ որում, լուծել է ոչ բանակցություններով. դրա մասին բազմիցս ասել է: Վերջերս իր հարցազրույցում նշել է՝ «ասում էին, որ հնարավոր չէ խնդիրը լուծել ուժային տարբերակով, բայց ցույց տվեցինք, որ հնարավոր է»»,-«Փաստի» հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնում քաղաքագետ Ստեփան Հասան-Ջալալյանը:

Ընդգծում է՝ երբ խոսում են օկուպանտ Ադրբեջանի հետ բանակցությունների մասին, պետք է հաշվի առնել, որ ադրբեջանցիները 30 տարի բանակցությունների իմիտացիա են արել: «Նույնիսկ ադրբեջանա-արցախյան հակամարտության ծագման սկզբից՝ 1918 թ.-ից սկսած, երբ հայկական կողմը մշտապես պնդել է, որ հարցը պետք է լուծենք բանակցությունների ճանապարհով և այլն, իրենք ասել են՝ այո, կլուծենք: Իմիտացիա են արել, թե իբր բանակցությունների են մասնակցում, և իրենք էլ են ցանկանում հարցը լուծել խաղաղ եղանակով: Բայց իրենց ոճը դիտարկելով՝ վստահաբար կարող եմ պնդել՝ սկսած առնվազն 1918 թ.-ից, իրենց կարճաժամկետ կամ երկարաժամկետ հարցերը լուծել են բացառապես ուժային եղանակով»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Արցախի՝ որպես դարպաս չլինելիության պայմաններում վտանգը մեծացել է Հայաստանի հարավի նկատմամբ: Ադրբեջանցի պաշտոնյաներից մեկը հայտարարում է, որ Սյունիքի հանդեպ տարածքային հավակնություն Ադրբեջանը չունի, ավելի վաղ Ալիևը հայտարարել էր, թե առանց տանկերի են «վերադառնալու իրենց բնակության նախկին վայրեր, խաղաղ ձևով»: «Սա Հայաստանի և միջազգային հանրության գլխի տակ փափուկ բարձ դնելու գործելաոճ է: Երբ Ալիևը տեսնի, որ իր ասած «խաղաղ ձևովը» չի ստացվում, նորից անցնելու է ուժային եղանակին: Առհասարակ, պետք է ուշադրություն դարձնենք պատմությանը: Այդ պետությունը, եթե, իհարկե, այն կարելի է պետություն անվանել, իրականության մեջ արհեստածին կազմավորում է, որը ձևավորվել է Օսմանյան Թուրքիայի կողմից և նրանց իշխանությունների ծրագրմամբ 1918 թ.-ի մայիսին, ուրեմն, ավելի ստույգ՝ պետական արհեստական այդ կեղծ կազմավորումը մշտապես դրսևորել է մասնավորաբար Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի նկատմամբ ծավալապաշտական նկրտումներ:

Ընդհանրապես, նրանց համար գոյություն չունի նման մոտեցում՝ այս տարածքը փաստաթղթով իրենց է պատկանել կամ իրենց չի պատկանել, նման բան իրենց գործելաոճում չկա: Իրենք նպատակադրվում են վերցնել այդ տարածքը, վերցնում են: Որևէ նշանակություն չունի՝ Հայաստան կլինի, միջազգային հանրություն կլինի: Նրանց հետ հարաբերվելու արդյունավետ մեթոդը, եղանակը ուժն է: Իմ ասած խոսքերի վառ ապացույցն ադրբեջանա-արցախյան առաջին՝ 1991-94 թթ. պատերազմն է: Կարողացանք համախմբվել, ուժ ցույց տալ և հասանք մեր նպատակին: Այս անգամ եղավ դավադրություն կամ հանցավոր անփութություն, գուցե՝ երկուսը միասին, և մենք կորցրեցինք Հայկական երկրորդ հանրապետությունը:

Ազգովի խայտառակ մի վիճակում ենք, սերունդները մեզ սա չեն ներելու, անիծելու են բոլորիս՝ իշխանություն լինի, թե ընդդիմություն: Պատկերացնո՞ւմ եք, որ սերունդները կարդան մեր պատմությունը 50 կամ 100 տարի հետո: Արցախում տեղի է ունենում նախճիր, կոտորած, ցեղասպանություն, իսկ Հայաստանի Հանրապետության վարչակազմը մատը մատին չէր տալիս, ոչինչ չէր ձեռնարկում այդ մարդկանց սովամահությունից ազատելու համար: Կամ՝ սեպտեմբերի 19-20ին, երբ Ադրբեջանը բացահայտ ագրեսիայի անցավ և սառը զենքի միջոցով ցեղասպանության շարունակություն իրականացրեց, որովհետև, ըստ ՄԱԿ-ի սահմանման, բլոկադան ևս ցեղասպանության մի տեսակ է, Հայաստանի Հանրապետությունը փոխանակ ասի, որ պետք է պաշտպանենք մեր հայրենակիցներին և այլն, նշում է, որ «չենք ուզում, որպեսզի Հայաստանը ներքաշվի դրա մեջ»: Սա անհիմն, ապազգային հայտարարություն է, որն արել է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող անձը»,-ընդգծում է քաղաքագետը:

Այս ծանրագույն իրավիճակում մի իսկական խառնաշփոթ է Հայաստանի արտաքին քաղաքականության տիրույթում: Դեմարշ Ռուսաստանի նկատմամբ, սպառազինության մատակարարման այլընտրանքային գործընկերների փնտրտուք՝ ի դեմս Ֆրանսիայի և Հնդկաստանի և այլն: «Հայաստանի Հանրապետության վարչակազմի ներկա արտաքին քաղաքականությունը կարելի է բնութագրել որպես անհասկանալի: Իսկ ո՞րն է դրա պատճառը: Պատճառներից ես կառանձնացնեի ոչ պրոֆեսիոնալիզմը, որ գործով չեն զբաղվում մասնագետները: Ի սկզբանե ասել եմ՝ այս վարչակազմի գերակշիռ մեծամասնությանը համարում եմ ոչ պրոֆեսիոնալ, անձեռնահաս, ոչ մասնագիտական մոտեցում ունեցող մարդիկ, որոնք իրերի բերումով հայտնվել են խիստ պատասխանատու պաշտոններում: Ակնհայտ է, որ Հայաստանի ներկա վարչակազմի արտաքին քաղաքականությունն ուղղված է նրան, որ Հայաստանը հնարավորինս հեռանա Ռուսաստանից և վեկտորը փոխի դեպի Արևմուտք:

Ուզում եմ ընդգծել մեկ բան՝ ինքս արտաքին քաղաքական կողմնորոշմամբ ռուսամետ չեմ, արևմտամետ ու ֆրանսիամետ չեմ, որևէ երկրի «մետ» չեմ: Ես խոսում եմ և նաև հանդես եմ գալիս Հայաստանի Հանրապետության և օկուպացված Արցախի պետական շահերից ելնելով: Չեմ կարծում, որ ընդհանրապես ճիշտ է բաց թողնել մեկին և բռնել մյուսին, այսինքն՝ թողնենք Ռուսաստանին, գնանք դեպի Արևմուտք կամ հակառակը: Դա ճիշտ չեմ համարում: Համարում եմ, որ պետք է կարողանալ բոլոր երկրների հետ ունենալ բարիդրացիական, փոխշահավետ հարաբերություններ, այսինքն՝ այնպիսի քաղաքականություն վարել, որ դրա վարման արդյունքում երկուստեք շահերի բավարարում լինի:

Ներկա վարչակազմն ի՞նչ է առաջարկում՝ եկեք Ռուսաստանից հեռանանք և Արևմուտքի կողմը բռնենք, մեծ իմաստով՝ տեր փնտրելու գործելաոճ է նկատվում: Կրկնում եմ՝ տեր փնտրելու կողմնակիցը չեմ, կողմնակից եմ հավասարը հավասարին քաղաքականության վարմանը: Գուցե հարց առաջանա՝ իսկ Հայաստանը Ռուսաստանին կամ Միացյալ Նահանգներին հավասա՞ր է, որ հավասար քաղաքականություն վարի: Կպատասխանեմ՝ հավասարակշռված, պրոֆեսիոնալ մասնագիտական պատրաստվածություն ունեցող մարդկանց կողմից փոխադարձ շահերի սպասարկման վրա հենված քաղաքականության վարման արդյունքում, այո, դա հնարավոր է»,-շեշտում է մեր զրուցակիցը: