Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … անհովհար գլխարկ (бескозырка)

Անհովհար գլխարկների նախատիպն է եղել ֆուրաժկա գլխարկը:  1797 թվականին ֆուրաժկա գլխարկը դարձել է ռուսական բանակի և նավատորմի գլխավոր գլխարկը։ Ֆուրաժկան կտորից կարված վերին մասում լայնացող եզրաբոլորքով գլխարկ է, որն առաջին անգամ եղել է որպես ֆուրաժիրների համազգեստ: Դրանք ստորաբաժանումներ էին, որոնք զբաղվում էին բանակին անհրաժեշտ սննդամթերքի և վառելիքի հայթայթմամբ։ Նման աշխատանքի համար սովորական գլխարկները հարմար չէին։ Ժամանակի ընթացքում ֆուրաժկա գլխարկը փոխել է իր կառուցվածքը, ձեռք է բերել եզրաբոլորք և սկսել է նմանվել անհովհար գլխարկի: Դա էլ 19-րդ դարի սկզբին դարձել է  ռուսական բանակի և նավատորմի բոլոր զորամիավորումների հիմնական գլխարկը: Այն ունեցել է մուգ կանաչ գույն: Հետո փոփոխություն է կատարվել գլխարկի կառուցվածքում. դրանք սկսել են զարդարվել թվային և տառային պատկերներով: Ավելի ուշ հայտնվել են եզրակարերը, իսկ 1872 թվականին երկու ժապավենները: 1874 թվականին հաստատվել են ժապավենի երկարությունն ու լայնությունը, ինչպես նաև մակագրությունների տառատեսակները։
Անհովհար գլխարկների վրա ժապավենները, ի դեպ, հետաքրքիր նախապատմություն ունեն։ Ձկնորսները հին ժամանակներում ծով էին գնում փոքր նավակներով: Մայրերն ու կանայք նրանց աղոթքներով, հմայանքներով, անուններով ասեղնագործված ժապավեններ էին նվիրում և կարծում էին, որ դա կփրկի իրենց սիրելիներին փորձանքից, և նավաստիները սովորություն ունեին իրենց մազերը կապել այդ տեսակի հմայիլներով:
1921 թվականին անհովհար գլխարկը հաստատվել է կրտսեր կոչումների համար: Այդ պահից սկսած այն առանձնապես չի փոխվել: Ռազմածովային նավատորմում գլխարկները ​​հիմնականում  սպիտակ և սև էին, սպիտակը շոգ, իսկ սևը ցուրտ եղանակների համար: 1943 թվականին նավաստիները, ովքեր ծառայում էին պահակային նավերում, սկսել են կրել գլխարկներ Փառքի շքանշանի գույներով՝ սև և նարնջագույն: Սկզբում գլխարկի վրա գրվում էր նավի անունը, սակայն 1949 թվականին դա արգելվեց, գաղտնիությունը պահպանելու համար պահպանվեց միայն նավատորմի անունը գրելը։ Սակայն այդ հին ավանդույթները մեր օրերում վերադառնում են: Անհովհար գլխարկը չի եղել նավաստիների հանդերձանքի սովորական տարր: Ռուս նավաստիների համար դա եղել է հպարտության և ակնածանքի խնդիր, որի հետ կապված է երկրի հերոսական պատմությունը։ 
Անհովհար գլխարկները ընդունված են եղել նաև այլ երկրների բանակներում: ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի ներկայացուցիչները կրում են սպիտակ պանամաների նման առանց ժապավենների և մակագրությունների գլխարկներ։ Մեծ Բրիտանիայում անհովհար գլխարկները ներառված են թագավորական նավատորմի նավաստիների հանդերձանքում: Գերմանական նավատորմը կրում էր կապույտ գլխարկներ, բայց հետագայում դրանք մնացին միայն որպես հագուստի համազգեստի տարր:
 
Կ. Խաչիկյան