Վիրավորվեց և շրջվեց դեպի Արևմուտք. Ռուսաստանը Հայաստանին կարող է սաստել և չի զլանա օգտվել դրանից
ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՂարաբաղում վերջին իրադարձությունների արդյունքներն են Հայաստանին մղել դեպի Եվրոպա, գրել է iROZHLAS հրատարակությունը, սակայն, ինչպես հրապարակման մեջ ասել է քաղաքագետ Օնդրժեյ Դիտրիխը, Փաշինյանի կառավարությունը շատ զգույշ է ընթանում Արևմուտքի հետ մերձեցման ճանապարհով, և դրա համար կան մի քանի օբյեկտիվ պատճառներ, գրում է Dzen.ru-ն:
Սակայն պարզ չէ, թե արդյո՞ք Ռուսաստանը թույլ կտա Հայաստանին թեքվել դեպի Արևմուտք։ «Դեռ կան ուժեղ լծակներ, - տարածաշրջանում Ռուսաստանի ռազմական և տնտեսական գերակայության մասին iROZHLAS-ին տված հարցազրույցում ասում է քաղաքագետ Օնդրեյ Դիտրիխը,- ինչպես տեսնում ենք Հայաստանի Արևմուտքի հետ աստիճանական մերձեցումը Ադրբեջանի հետ վերջին տարիների մի շարք հակամարտությունների արդյունքով է»։
Հիշեցնենք, որ ՆԱՏՕ-ին Ռուսաստանի հակակշիռը՝ ՀԱՊԿ-ն է, հետխորհրդային վեց հանրապետությունների՝ Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի, Տաջիկստանի և Հայաստանի միավորումը։ Այն գործում է այնպես, ինչպես Հյուսիսատլանտյան դաշինքը՝ հավաքական անվտանգության սկզբունքներով, այսինքն մյուս անդամները պարտավոր են օգնության հասնել ցանկացած անդամի, ով ենթարկվում է հարձակման։ ՀԱՊԿ-ն իր պատմության ընթացքում միայն մեկ անգամ է աշխատել, երբ 2022 թվականի հունվարին Ղազախստանում անհրաժեշտ էր ճնշել բողոքի ցույցերը։ Ժամանակին Հայաստանը ՀԱՊԿ-ից գործողություններ էր պահանջել 2020-2023 թվականներին ԼՂ-ում պատերազմի հետ կապված, սակայն անդամներից ոչ մեկը նրան չի օգնել։ Այս տարվա հունիսի 13-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ելույթ ունենալով Ազգային ժողովում, ասել էր, որ երկիրը պաշտոնապես դուրս կգա ՀԱՊԿ-ից և մեղադրել էր դաշինքնի որոշ անդամների՝ Բելառուսի գլխավորությամբ, Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ադրբեջանին օգնելու մեջ։ «Հաջորդ տրամաբանական քայլը կլինի ՀԱՊԿ-ից դուրս գալը, մենք կորոշենք, դա կլինի մեկ ամսից, մեկ տարուց, թե՞ երեք տարուց»,- ասել էր Նիկոլ Փաշինյանը։
Դիտրիխի խոսքով, Հայաստանի համար երկար ժամանակ Ռուսաստանն է երաշխիք եղել ուժեղ հարևաններից՝ Թուրքիայից և Ադրբեջանից պաշտպանվելու համար։ Բացի այդ, Հայաստանն ու Ռուսաստանը մշակութային առումով են մոտ, նաև Հայաստանը տնտեսապես է կախված Ռուսաստանից։ Երկու երկրների հարաբերություններում բեկումնային պահը եղել է վերջին տարիներին, երբ Ռուսաստանը չօգնեց Հայաստանին, նույնիսկ երբ Ադրբեջանը, բացի Ղարաբաղից, խլեց նաև որոշ ուղղակիորեն Հայաստանի մաս կազմող տարածքներ։ «Ռուսաստանը միշտ էլ ասել է, որ չի ցանկանում միջամտել Լեռնային Ղարաբաղի տարածքի նկատմամբ հավակնություններին, սակայն, ըստ ՀԱՊԿ-ի, պետք է գործեր, երբ խոսքը վերաբերում էր անմիջականորեն Հայաստանին պատկանող տարածաշրջանին», - բացատրել է Դիտրիխը։
Արդյունքում այդ ամենը Հայաստանին մղել են դեպի Եվրոպա։ «Փաշինյանի իշխանությունը շատ զգույշ է ընթանում Արևմուտքի հետ մերձեցման ճանապարհով, անկասկած, կա Արևմուտքի հետ համագործակցելու ցանկություն և ռուսական ազդեցությունից ազատվելու ցանկություն, բայց դա չափազանց դժվար է իրականացնել Ռուսաստանից տնտեսական կախվածության պատճառով»,- ասել է Դիտրիխը։
Նա ընդգծում է, որ անհասկանալի է, թե ե՞րբ և արդյո՞ք Հայաստանը անգամ կորոշի դուրս գալ ՀԱՊԿ-ից։ Բայց հիմա հայերը, օրինակ, չեն մասնակցում համատեղ զորավարժությունների։ Ռուսաստանը, որն այժմ կռվում է Ուկրաինայում, ստիպված է եղել դուրս բերել իր ուժերի մի մասը Կովկասից, սակայն, այնուամենայնիվ, պահպանել է զորախումբը Հայաստանում։ Անհասկանալի է, թե արդյո՞ք Ռուսաստանը «թույլ կտա» Հայաստանին սերտ կապեր հաստատել Արևմուտքի հետ։ «Չնայած Ռուսաստանը թուլացած է, բայց նա դեռևս Հայաստանի վրա ճնշում գործադրելու լծակներ ունի, եթե խոսքը վերաբերվի, օրինակ, ԵԱՏՄ-ից դուրս գալուն կամ Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ ներկայացնելուն»,- մեկնաբանել է Դիտրիխը։ Բայց, ըստ նրա, Հայաստանն, իհարկե, այնքան հեռու չի գնացել Արևմուտքի հետ շփումներում, որքան Ուկրաինան, և բացի դա այնքան էլ անփոխարինելի չէ Ռուսաստանի համար։ Բացի այդ, հայ հասարակությունը պառակտված է Ռուսաստանին աջակցողների և արևմտամետների միջև, նաև Ռուսաստանը դեռևս մեծ ազդեցություն ունի տարածաշրջանում։
Լեռնային Ղարաբաղի կորուստը, սակայն, Հայաստանին, պարտությունից բացի, կարող է նոր մեկնարկի հույս բերել։ Այդ մասին ասել է Հայաստանի վարչապետն այս տարվա ապրիլին իր ուղերձում։ «Մենք գնում ենք դեպի իրական Հայաստան, Հայաստանի Հանրապետություն, ինքնիշխան, անվտանգ, խաղաղ պետություն սահմանազատված սահմաններով, և մի անհանգստացեք, մենք այնտեղ չենք վերադառնա»,- կոչ է արել նա ժողովրդին մտածել ապագայի մասին։ Դիտրիխի խոսքով, Հայաստանն իսկապես հասկացել է, որ 90-ականներից հետո իրավիճակը փոխվել է, և այժմ ձգտում է Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի, որը կօգնի ազատվել ռուսական ազդեցությունից։ Բայց, ցավոք. Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի տոտալիտար ռեժիմը մինչ այժմ հրաժարվում է համագործակցությունից։ Ադրբեջանում կոշտ կերպով ճնշվում է Հայաստանի նկատմամբ իր դիրքորոշման քննադատությունը: Օրինակ վերջերս Պրահայի Կարլովի համալսարանի ասպիրանտ ադրբեջանցի ակտիվիստ է ձերբակալվել Հայաստանի նկատմամբ կառավարության քաղաքականությունը քննադատելու համար։ «Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի արդյունքը հայերի համար ազգային ողբերգություն է, սակայն, միևնույն ժամանակ, Հայաստանը հնարավորություն ունի վերածվել ինքնիշխան պետության, չնայած մինչ հիմա դա քիչ բանով է արտահայտվում: Տարածաշրջանում որքան թուլանում է ռուսական ազդեցությունը, այնքան ուժեղանում է Ադրբեջանի դիրքերը», - մեկնաբանել է իրավիճակը Դիտրիխը։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը