Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ …վաֆլի
ՖՈՏՈՎաֆլին (գերմաներեն Waffel) մի տեսակ բարակ չոր թխվածքաբլիթ է, որի վրա դրոշմված է մակերեսը։ Այն թխում են հարած խմորից հատուկ ձևերով։ Խմորը բաղկացած է լինում ալյուրից, ձվից, շաքարավազից (քաղցր վաֆլիի մեջ) և սերուցքից։
Վաֆլի կտորները հաճախ իրար են կպցնում կրեմներով։ Դրա համար նաև կարելի է օգտագործել պաղպաղակ։ Վաֆլիների համար օգտագործվում են նաև ճարպային, մրգային և հատապտուղային և այլ միջուկներ։ Վաֆլին կարող է օգտագործվել որպես հիմք այլ հրուշակեղենի (տորթեր, խմորեղեն) համար։ Այդ նպատակների համար վաֆլին պատրաստվում է թիթեղների, գավաթների, խողովակների, կոնների և այլնի տեսքով:
Փխրուն վաֆլին չոր թխվածքաբլիթի այն տեսակն է, որն առաջին անգամ պատրաստել են այնքան վաղուց, որ ոչ ոք չի հիշում այն խոհարարի անունը, ով հորինել է դա։ Հայտնի է, որ վաֆլիները (կամ «վանդակավոր թխվածքաբլիթները») պատրաստվել են դեռ Հին Հունաստանում, և այդ ժամանակից ի վեր փոքր քառակուսիներից բաղկացած այդ ուտեստի շուրջ ոգևորությունը չի մարում։
Հին ժամանակներում վաֆլիները եղել են բացառապես բնական արտադրանք, չափազանց բարդ բաղադրատոմսով և, հետևաբար, բավականին թանկ: 15-16-րդ դարերում միայն շատ հարուստ և ազնվական մարդիկ կարող էին իրենց թույլ տալ սեղանին վաֆլի դնել: Երկար ժամանակ վաֆլիի բաղադրատոմսը պահպանվել է ամենախիստ գաղտնիության մեջ, քանի որ այն պատկանում էր միայն թագավորական արքունիքին։ Պետական գաղտնիքների բացահայտման համար մահապատիժ կհետևեր և՛ բացահայտողին, և՛ ռիսկի դիմած այն խոհարարին, ով ձեռք կբերեր բաղադրիչների ցանկը: Վաֆլու բաղադրատոմսն առաջին անգամ առանց մահվան վտանգի տարածվել է 16-րդ դարում, իսկ ավելի ուշ հրուշակագործները սկսել են թխել և վաճառել վանդակավոր թխվածքաբլիթներ հենց փողոցում, և յուրաքանչյուրը կարող էր հետևել այդ գործընթացին:
Այնուամենայնիվ ոմանք կարծում են, որ վաֆլիները հայտնագործվել են Գերմանիայում, այլապես ինչու՞ է այն գերմանական անուն կրում: Ռուսերեն թարգմանված «Վաֆել» բառը թարգմանվում է որպես «բջիջ» կամ «մեղրամոմ»: Այստեղ ասոցիացիաները միանգամայն հասկանալի են. հրուշակեղենի վրայի փոքր խորշերը իսկապես նման են մեղուների փեթակների մեղրամոմին:
Վաֆլիների իրական բումը սկսվել է 1869 թվականի օգոստոսի 24-ին. հենց այդ օրն է Նյու Յորքի բնակիչ գյուտարար Կոռնելիուս Սվարթաուտը ներկայացրեց իր գյուտը` վաֆլիի համար նախատեսված տապակը: Այն նման էր նրան, ինչը մարդիկ օգտագործում են այսօր. դա երկու մասից բաղկացած տապակ էր, որոնցից յուրաքանչյուրի մեջ լցվում է խմոր, և մասերը միացնում են միմյանց։
Ավելորդ է ասել, որ քաղցր վաֆլու հետ մեկտեղ հայտնվել են նաև «լանչ» վաֆլիները մսով, ձկով, բանջարեղենով և տարբեր սոուսներով։ ԱՄՆ-ում, օրինակ, աներևակայելի ժողովրդական են ֆերմերային մսով, բեկոնով և պանիրով վաֆլիները, դրանք ուտում են և նախաճաշին, և ճաշին։ Երբ 20-րդ դարում հոլանդացի ճանապարհորդները նման վաֆլի պատրաստելու բաղադրատոմսը (և միևնույն ժամանակ տեխնոլոգիան) բերել են ԱՄՆ-ից, ուտեստը անհավատալի հաջողություն է ունեցել Հին աշխարհում: Ներկայումս վաֆլի պատրաստելը ծիծաղելիորեն հեշտ է, եթե ունեք այն պատրաստելու կախարդական մեքենան: Պարզապես պետք է խմորը լցնել նրա մեջը և մի փոքր սպասել։
Կ. Խաչիկյան