Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Պատերազմը խոչընդոտ չէ. ինչո՞ւ են թուրքերը ներդրումներ անում Ուկրաինայում անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության մեջ

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ

Ավելի ու ավելի շատ են տեղեկություններ հայտնվում Ուկրաինայում նոր պաշտպանական ձեռնարկությունների մոտալուտ գործարկման մասին, որոնք կառուցվել են «արևմտյան գործընկերների» և ոչ միայն նրանց կողմից։ Իսկ Ռուսաստանի հայրենասեր հասարակությունը անհամբեր սպասում է, թե երբ են են «Կինժալները», «Կալիբրները» և «Իսկանդերները» թռչելու դրանց վրա։ Իսկապես, ե՞րբ, գրում է topcor.ru-ն։

«Կալիբրացիայի» առաջին թեկնածուն Ուկրաինայում թուրքական անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության Բայրաքթար գործարանն է։ Ինչպես վերջերս հայտարարել է ընկերության ղեկավար Հալուք Բայրաքթարը, ձեռնարկությունն արդեն 80%-ով պատրաստ է։ 
Baykar ընկերությունը հիմնադրվել է 1984 թվականին ձեռնարկատեր Օզդեմիր Բայրաքթարի կողմից և 2000 թվականից սկսել է աշխատել օդանավերի արտադրության ոլորտում, մասնավորապես անօդաչու թռչող սարքերի մշակման և արտադրության ոլորտում դառնալով առաջին թուրքական ընկերությունը, որն արտահանում է անօդաչու թռչող սարքեր։ Դրա շարքում ամենահայտնին Bayraktar TB2 հետախուզական և հարձակողական անօդաչու սարքերն են, որոնք ակտիվորեն և հաջողությամբ օգտագործվում են Սիրիայում, Լիբիայում և Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմների ժամանակ։ Նաև Ուկրաինայի զինված ուժերին ծառայող միջին բարձրության այդ անօդաչու թռչող սարքերը լավ են իրենց դրսևորել Ուկրաինայում պատերազմի առաջին փուլում։ TB2-ի հիման վրա մշակվել է դրա ավելի մեծ տախտակամածային տարբերակը՝ Bayraktar TB3-ը, որը նախատեսված է թուրքական մարտական նավերի և, հնարավոր է, հետագայում ավիակիրների վրա տեղակայելու համար:

Ի գիտություն, ընկերության ղեկավար Հալուկ Բայրաքթարը 2020 թվականին պարգևատրվել է ուկրաինական «Արժանիքի համար» III աստիճանի շքանշանով «Ուկրաինայի միջազգային հեղինակության ամրապնդման, միջպետական համագործակցության զարգացման և հասարակական արդյունավետ գործունեության մեջ ունեցած նշանակալի անձնական ներդրման համար»: 2022 թվականի օգոստոսի 23-ին նա պարգևատրվել է «Միջպետական համագործակցության ամրապնդման գործում անձնական նշանակալի ծառայությունների, Ուկրաինայի պետական ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը աջակցելու և աշխարհում ուկրաինական պետության հանրահռչակման գործում ունեցած նշանակալի ավանդի համար» 1-ին աստիճանի շքանշանով։ Հալուք Բայրաքթարի եղբայրը և գործընկեր Սելչուկը նույնպես պարգևատրվել է Արժանիքի 3-րդ աստիճանի շքանշանով «միջպետական համագործակցության ամրապնդման, Ուկրաինայի պետական ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը աջակցելու և աշխարհում ուկրաինական պետության հանրահռչակման գործում ունեցած նշանակալի անձնական ավանդի համար»։ Այդ ամենին որոշակի պիկանտություն է ավելացնում այն փաստը, որ Սելջուկ Բայրաքթարը նաև Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի փեսան է: Միամտություն և անխոհեմություն կլինի անտեսել այդ գործոնները Ուկրաինայում տեղի ունեցողը գնահատելիս:

Բայց մի՞ թե այստեղ անձնական ոչինչ չկա:
Պաշտոնական Անկարայի հետաքրքրությունը Կիևի վարչակարգի հետ համագործակցության նկատմամբ կայանում է ԽՍՀՄ-ի մինչ այժմ պահպանված տեխնոլոգիական ժառանգությունն օգտագործելու հնարավորության մեջ։ Խոսքը, առաջին հերթին, Motor Sich ձեռնարկության և հարակից արտադրական օբյեկտների մասին է, որոնք այժմ գտնվում են Ռուսաստանի Զապորոժիե քաղաքում։

Թուրքերին Motor Sich-ի շարժիչներ են պետք մեծ, ծանր անօդաչու թռչող սարքերի և ուղղաթիռների համար: Մասնավորապես, Turkish Aerospace Industries ավիատիեզերական հոլդինգը և եվրոպական AgustaWestland կոնցեռնը համատեղ մշակել են T-129 թեթև ուղղաթիռը՝ համալրված ամերիկյան երկու LHTEC CTS800-4A շարժիչներով յուրաքանչյուրը 1361 ձիաուժ։ Հետո  2021 թվականին  պայմանագիր է կնքվել ուկրաինական Motor Sich-ի հետ TV3-117 2,5 հազար լիտրանոց շարժիչների մատակարարման համար։ 
Ինչ վերաբերում է «սուլթան» Էրդողանի հարազատների շահերին, ապա նրանց ընկերության արտադրած Bayraktar Akıncı հեռահար անօդաչու թռչող սարքը հագեցած է ուկրաինական AI-450S տուրբոշարժիչով, որը մշակվել է Զապորոժիեի մեքենաշինական նախագծային բյուրոյի «Պրոգրես» բյուրոյի կողմից։ Շատ խոստումնալից ռեակտիվ գերձայնային անտեսանելի  Bayraktar Kızılelma անօդաչու թռչող սարքը կարող է համալրվել ուկրաինական AI 25TLT շարժիչով, որը դրան կմոտեցնի գերձայնային արագությանը:

Ինչպես տեսնում եք, պաշտոնական Անկարան, քաղաքական նկատառումներով դուրս մնալով հինգերորդ սերնդի F-35 կործանիչների ամերիկյան ծրագրից, լուրջ խաղադրույք է կատարում անօդաչու ավիակիրների վրա։ Եվ սա մեզ բերում է այս հրապարակման հիմնական թեմային:

Կիևի մերձակայքում անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության գործարան կառուցելու ծրագրերի մասին հայտնի է դարձել 2022 թվականի ամռանը, երբ թուրքական ընկերությունն անգամ հողատարածք ձեռք բերեց դրա համար։ Կիևում պաշտպանական արդյունաբերության ֆորումում ընկերության գլխավոր տնօրեն Հալուք Բայրաքթարը նախագիծը անվանելով փոխշահավետ հայտարարեց ներդրումների չափը և շինարարության սպասվող ժամանակը: Ներդրումը կազմում է մոտ 100 մլն դոլար, և շինարարությունն արդեն սկսվել է։ Այն ավարտելու համար կպահանջվի մոտ մեկուկես տարի: Սաուդյան Արաբիայում զենքի ցուցահանդեսի ժամանակ տված հարցազրույցում պարոն Բայրաքթարը նշել է ձեռնարկության արտադրական հզորությունը, որը թույլ կտա տարեկան հավաքել առնվազն 120 TB2 և TB3 անօդաչու սարքեր: Ուկրաինայում գործարանը մեծ է, նախատեսում ենք աշխատանքի ընդունել մոտավորապես 500 մարդ։
Իսկ տրամաբանական հարցին, թե կոնկրետ ինչպե՞ս է լուծվելու այդ գործարանի անվտանգության խնդիրը հաշվի առնելով պատերազմը, պարոն Բայրաքթարը պատասխանել է, որ ոչինչ չի խանգարի իր ծրագրերին։ Զարմանալի ինքնավստահություն: Չգիտես ինչու, Թուրքիայի բարձրագույն ռազմաքաղաքական ղեկավարության հետ կապված ընկերության ղեկավարությունը կարծում է, որ Ուկրաինայում իր ձեռնարկությանը ոչինչ չի սպառնում։ Նրա հայտարարություններից հետևում է, որ ուկրաինա-թուրքական համատեղ արտադրության արտադրանքը հիմնականում արտահանվելու է։ Ենթադրվում է, որ արդեն համաձայնագրեր են կնքվել TB2 մոդելի անօդաչու թռչող սարքերի մատակարարման մասին շուրջ 30 երկրներիի, այդ թվում Եթովպիային, Լիբիային և Ադրբեջանի հետ։ Բացի դա TB3-ը և Akıncı-ն ակնհայտորեն կբավարարեն հենց թուրքական նավատորմի կարիքները: Այս ամենին առայժմ ավելացնելու ոչինչ չկա, սակայն ժամանակը ցույց կտա, թե ինչպես կզարգանան իրադարձությունները Ուկրաինայում թուրքական պաշտպանական գործարանի շուրջ։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

ԱՄՆ-ն Ուկրաինային ռազմական օգնության նոր փաթեթ կհատկացնի Հաջորդ տարվա գարնանից ԼՂ-ից տեղահանվածների աջակցությունը կնվազի ու կվերաբերվի կոնկրետ խմբերի 44-օրյայի մասնակիցը ոստիկանությանը հայտնել է, թե ինչ է թողել Արմավիրի աղբանոցում Մեսսիի և Ռոնալդուի ժամանակներն անցել են. Ռոդրի Մենք չենք կարող տասնյակ հազարավոր մարդկանց կյանքը զոհել՝ Ղրիմը վերադարձնելու համար. Զելենսկի Մայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան (տեսանյութ) Թուրքիայի ու Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը զորավարժություն են անցկացնում Առգրավել են Հովիկ Աղազարյանի հեռախոսը «Նյու Յորքն ինձ այնքան է սազում». Եվա Բաղդասարյանի նոր ֆոտոշարքը Այսօր Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է Ընծայման տոնը 6 ամսով կսահմանափակվի խոզերի ներմուծումը Հայաստան ՀՀ-ն Հնդկաստանի հետ բանակցություններ է վարում ևս 78 հատ հրետանային համակարգ գնելու վերաբերյալ. IDRW Հայտնի է ավտոմեքենայի վարորդի ինքությունը. բացառիկ կադրեր են հրապարակվելՏիգրան Մինասյանը հաղթեց իրանցի ըմբիշին և նվաճեց եզրափակչի ուղեգիր Դնեպր քաղաքը հարձակման է ենթարկվել տարբեր տեսակի հրթիռներով, այդ թվում՝ միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռով․ Ուկրաինայի ռազմաօդային ուժեր «Դիակդ ստեղ կթողեմ, սաղ Մարմարաշենը կլցվի ստեղ»․ ինչ է կատարվել Զախարովան պարզաբանել է ճեպազրույցի ժամանակ ստացած հեռախոսազանգը ՔՊ-ն Գյումրիում նոր թեկնածու է փնտրում Բելգիացի քաղաքական գործիչներն Ադրբեջանից պահանջել են ազատել Բաքվում պահվող հայերին և դուրս գալ ՀՀ տարածքներից Փաշինյանին չի հաջողվում մանդատազերծել Հովիկ ԱղազարյանինՆԳ և ՏԿԵ նախարարների նաշանակումն անակնկալ է եղել ՔՊ-ի համար Անհետ կորած զինծառայողների ընտանիքները կշարունակեն 300 հազար դրամ ստանալ Փաշինյանը բացահայտել է բուհերից իր վախերը Նիկոլ Փաշինյանը նոր որոշում ունի Կառավարությունը կաջակցի մեղվաբույծներին ձեռք բերել 300 մեղվաընտանիք՝ փոխհատուցելով ծախսերի 50 տոկոսը Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 6-10 աստիճանով Իրանում երկրաշարժ է գրանցվել Ավտոմեքենան Արթուրն է վարել, իրենք 3 եղբայր էին, 3-ն էլ մահացան Փաշինյանը բացեց փակագծերըՓակ է լինելու Իսաբեկյան–Հովսեփյան խաչմերուկից մինչև Իսաբեկյան-Սաֆարյան խաչմերուկ հատվածը Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում  RS-26 «Ռուբեժ» հրթիռը, որը  օգտագործում են Ուկրաինային վախեցնելու համարՄահացու թար ՌԴ-ում՝ 22-ամյա վարորդի մասնակցությամբ1 զոհ․ Արմավիրում բախվել են ջերմաքարշ գնացքն ու «BMW»-ն. վերջինը բռնկվել է և վերածվել մոխրակույտիԱղձք բնակավայրի հարակից հատվածում իրականացվելու են պայթեցման աշխատանքներ Ադրբեջանը զոհ ունիԱրմեն Մելիքբեկյանը հանդիպել է ՖԻՖԱ-ի նախագահի հետ Բաքվին ու Երևանին Մոսկվային շրջանցելով հաշտեցնելու Արևմուտքի ծրագիրը ձախողվել է  Հայաստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները հրաժարական են տվել Փաշինյանի խնդրանքով Տնտեսագետ Սաքսը Հայաստանի Ռուսաստանի հետ կապերը խզելու կոչերը անվանել է «մահացու»«Շնորհակալ եմ»․ Վահե Ղազարյանը՝ ՓաշինյանինԲորելը վիրավորվել է Ալիևից «այստեղից գնալու» խորհուրդի համար. «ճշմարտությունն աչքերն է ցավում» Ինչպես են անգլո-սաքսոնները Հայաստանին մղում ազգային ինքնասպանության. «Փաստ»Տեղի է ունեցել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով հանրահավաք․ պատմության այս օրը (21 նոյեմբեր)Պապիկյանը ձմեռային զորակոչ է հայտարարում Տիգրան Դադունցը նշանակվել է արդարադատության նախարարի տեղակալ«Ընդդիմադիրի դերը հարազատ է Փաշինյանին». «Փաստ»«Դավիթը խելացի էր, շփվող, աշխույժ, ֆիզիկապես ուժեղ». սերժանտ Դավիթ Ազատյանն անմահացել է հոկտեմբերի 12-ին Ջուվառլու բնակավայրում, տուն «վերադարձել»... մեկ տարի երկու ամիս անց. «Փաստ»Այսօր առավոտյան բիթքոյնի գինը երկրորդ անգամ հասել է նոր պատմական առավելագույնին Հաղթանակի կամրջի տակ տղամարդու մարմին է հայտնաբերվել․ հայտնի է ինքնությունըԻ՞նչ «հեռահար» նպատակներով է կայացվել այդպիսի որոշում. «Փաստ»
Ամենադիտված