Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


«Շիրազն ինձ այնքան սեր ու ջերմություն է տվել, այնքան երջանիկ օրեր եմ ունեցել, հիմա մեր երեխաներով ու այդ հիշողություններով եմ ապրում». Շիրազ Խաչատրյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Կուտականի դիրքերում, տուն «վերադարձել»... մեկ տարի ինն ամիս անց. «

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Շիրազի հետ նույն գյուղում՝ Փոքր Մասրիկում ենք մեծացել: Դպրոցն ավարտելուց հետո ընտանիքիս հետ տեղափոխվել եմ Ռուսաստանի Դաշնություն, իսկ Շիրազը 2007 թվականին մեկնել էր պարտադիր զինվորական ծառայության՝ Արցախ: Ծառայում էր «Մարտունի 2»-ում: Սոցիալական ցանցերից մեկի միջոցով Շիրազը գրեց ինձ՝ որպես հին ծանոթի, ու սկսեցինք շփվել: Ինձ ասաց, որ կգա իմ հետևից: Անկեղծ ասած՝ չցանկանալով էի մեկնել Ռուսաստան, երազում էի, թե երբ եմ վերադառնալու հայրենիք»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Մարիամը՝ Շիրազի կինը: 2012 թ. նոյեմբերի 12-ին Ստավրոպոլում տեղի է ունեցել Մարիամի և Շիրազի նշանադրությունը, իսկ նոյեմբերի 17-ին Հայաստանում նրանց հարսանյաց հանդեսն էր: «Անսահման երջանիկ էինք: Վերադարձել էի իմ հարազատ գյուղը և իմ սիրելի մարդու հետ ընտանիք կազմել»:

Մարիամն ասում է՝ ամուսինն անսահման համեստ էր, հանգիստ բնավորություն ուներ: «Սուտ չէր խոսում, սուտ խոստումներ չէր տալիս: Ինձ ինչ խոստացել է, մեր ամուսնության ընթացքում կյանքի է կոչել: Միշտ ասում էր՝ ամեն ինչ կանեմ քո համար: Ստացվում է, որ նաև կյանքը տվեց մեզ համար: Յուրահատուկ անձնավորություն էր, ընտանիքին նվիրված ամուսին: Ինձ համար ծնող էր, եղբայր, ամուսին: Կատակում էր՝ ես քեզ համար ամեն ինչ կանեմ, միայն թե չասես՝ մի ծխիր: Իրոք, չէր կարողանում ծխելը թողնել: Հիմա, երբ այցելում եմ իրեն, երբեմն ծաղիկների փոխարեն ծխախոտ եմ տանում, դնում քարի վրա: Մտածում եմ՝ մեկը կվերցնի, կծխի, ես էլ կմտածեմ, թե Շիրազն է»:

Ամուսնության տարիներին Շիրազը մի քանի անգամ մեկնել է նաև արտագնա աշխատանքի՝ ինչ-որ առումով համատեղելով պայմանագրային ծառայության հետ: «Միայն մեկ անգամ է առանց ինձ գնացել, այդ անգամ նաև շուտ վերադարձավ: Միշտ ինձ ու երեխաներին տանում էր իր հետ: Սևաստոպոլում մոտ մեկ տարի ապրեցինք, բայց մեր տղան արդեն դպրոցական տարիքի էր, և Շիրազը որոշեց՝ պետք է վերադառնանք Հայաստան, տղաս պետք է հայկական դպրոց հաճախի: 2020 թ. օգոստոսին վերադարձանք, սեպտեմբերին մեր տղան դպրոց գնաց»:

Սկսվում է 44-օրյա պատերազմը: «Այդ ժամանակ Շիրազը պայմանագրային զինծառայող չէր, ուղղակի ծանուցագիր ստացավ և մեկնեց Արցախ. «Փախչողներից չեմ, եթե ծանուցագիրը ստացել եմ, պետք է գնամ»: Այնքան վստահ էի, որ անվնաս վերադառնալու է: Ու բոլորին ասում էի, որ մեր նշանադրության օրը՝ նոյեմբերի 12-ին, տուն է գալու: Եվ այդ օրը Շիրազս զանգեց՝ գալիս եմ: Շատ դաժան օրեր էին: Անընդհատ իրեն էի սպասում, տղաների մարմիններն էին բերում, գյուղից արդեն զոհեր ունեինք: Պատերազմի ժամանակ նա հսկել է Քարվաճառի սահմանները, եղել Օմարի լեռներում, բայց ո՛չ պատերազմի, ո՛չ էլ ծառայության մասին խոսել չէր սիրում: Իր մանկության մոտ ընկերը՝ Վրեժ Սարգսյանը, զոհվել էր Ապրիլ յան պատերազմի ժամանակ: Ես երևի թե առաջին անգամ իրեն լաց լինելիս տեսել եմ հենց Վրեժի համար: Շատ ծանր էր տանում նրա մահը»:

Պատերազմից վերադառնալուց հետո՝ 2021 թվականին, Շիրազը շարունակում է պայմանագրային ծառայությունը: Արտանիշի դիրքերում էր ծառայում: Փրկվելով 44-օրյա պատերազմի ճիրաններից և տուն վերադառնալով՝ Շիրազը չի կարողանում խուսափել մեկ այլ՝ 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ի պատերազմից: «Սեպտեմբերի 1-ին Շիրազը դիրքերից իջել էր: Սեպտեմբերի 8-ին տագնապով դիրքեր բարձրացան, ասացին՝ վիճակը խառն է: Մինչև սեպտեմբերի 13-ը երևի երեք անգամ տագնապով դիրքեր են բարձրացել, հետո վերադարձել տուն: Այդ ընթացքում մեկ ամիս արձակուրդ էր վերցրել: Սեպտեմբերի 13-ին պետք է գնար զորամաս՝ շարային ստուգատեսի, հետո գար տուն: Բայց սեպտեմբերի 12-ի գիշերը տագնապ հայտարարվեց: Զանգեցին Շիրազին, հետո ծառայակից ընկերները եկան իր հետևից: Մեր բոլոր հարազատները զանգում էին, թե մի թող, որ Շիրազը բարձրանա դիրքեր: Եթե անգամ իրեն նման բան ասեի, երբեք ինձ չէր լսելու: «Թողնենք՝ թուրքը մեր տուն մտնի՞». սա կլիներ իր պատասխանը: Երեխաները քնած էին, դուրս եկա ճանապարհելու: Ասաց՝ գնա տուն, չմրսես, եթե բարձրացրեցին դիրքեր, քեզ կզանգեմ: Դա մեր վերջին զրույցն էր»:

Մարիամն ասում է՝ իրեն այնքան տարբեր պատմություններ են հասել, թե ինչ ու ինչպես է եղել, ու ինքն էլ չգիտի, թե պատմություններից որ մեկին հավատա: «Պատմությունը խճճված է: Տղաները մարտի են նետվել: Շիրազին թիրախավորել է դիպուկահարը, նա մահացու վիրավորում է ստացել գլխի շրջանում, ընկերներից երկուսը փորձել են նրան իջեցնել, բայց թշնամին հայտնվել է դիրքերում: Հետո ցանկացել են նորից գնալ Շիրազի հետևից, բայց նա արդեն եղել է չեզոք գոտում»:

Շիրազն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին: Նրա մարմինը մեկ տարի ինն ամիս մնացել է Կուտականի դիրքերում՝ չեզոք գոտում: «Ոչ ոք չի կարողացել իրեն օգնել, թուրքը թույլ չի տվել որևէ մեկին իրեն մոտենալ: Հիշում եմ՝ 2023 թ. փետրվարի 8-ին էին թույլ տվել, որ զորամասից մտնեին այդ տարածք և դուրս բերեին նրա մարմինը: Հրամանատարը զինվորների հետ բարձրացել է այդ հատված, շատ տեղերում են ձյունը մաքրել, բայց մարմինը չեն կարողացել գտնել: Միայն հեռախոսն են գտել: Այն ամբողջությամբ վնասված էր, իր հեռախոսի կողքը ճաքած էր, դրանից եմ ճանաչել այն: Հեռախոսը որպես հուշ մնաց ինձ մոտ»: Մի շրջան էլ վարկած է շրջանառվել, թե Շիրազը գերի է: «Բայց զորամասից ինձ չէին խաբում՝ Շիրազս զոհվել էր: Եվ իմ միակ պայքարն այն էր, որ գոնե մի մասունք կարողանայի հողին հանձնել»: 2024 թ. հունիսի 20-ին Շիրազի մասունքները փոխանցում են հայկական կողմին, նրա ինքնությունը հաստատվում է ԴՆԹ հետազոտության միջոցով: Հուլիսի 4-ին Շիրազն արդեն «տանն էր»:

Մարիամն ասում է՝ ծանր օրեր է ունեցել, երբ Շիրազից որևէ լուր չկար, երբ չէր հաստատվում, թե նա ինչ կարգավիճակ ունի: «Ամբողջ գյուղը սգում էր Շիրազի մահը, բոլորն այդ ընթացքում իմ կողքին էին: Օտարները դարձան հարազատ այդ օրերին: Գյուղի դպրոցի տնօրենը՝ Արմեն Հովհաննիսյանը, երբ լրացավ Շիրազի զոհվելու մեկ տարին, ինձ հրավիրեց դպրոց: Ասաց՝ պետք է միջոցառում կազմակերպենք, ուզում եմ, որ մեր անմահացած տղաների՝ Վիգենի և Լևոնի նկարների կողքին նաև Շիրազի նկարը լինի: Բայց այդ ժամանակ Շիրազի մարմինը դեռ չէինք գտել: Ես չմերժեցի: Մեծ միջոցառում կազմակերպեցին տղաների հիշատակին: Նման պահերին դա էլ էր մխիթարություն: Դպրոցը, որի սաներն ենք եղել նախ ես և ամուսինս, իսկ հիմա՝ երեխաներս, երբեք չի մոռանում մեր տղաներին»:

Ապրելու ուժի մասին: «Մեր ամուսնության տարիներին Շիրազն ինձ այնքան սեր ու ջերմություն է տվել, այնքան լավ ու երջանիկ օրեր եմ ունեցել: Հիմա իմ երեխաներով, մեր հիշողություններով ու նկարներով եմ ապրում: Երբ փնտրում էինք Շիրազին, տղաս ասում էր. «Պետք է մեծանամ, գնամ բանակ, զոհվեմ, պապայիս գտնեմ ու քեզ նամակ գրեմ՝ իմ պապային գտա, որ դու էլ լաց չլինես իր համար»: Երբ Շիրազին դեռ տուն չէին բերել, տանից դուրս էի գալիս, նայում սարերին ու պատկերացնում, որ նա այնտեղ է: Հիմա էլ այդ մտքերը հաճախ եմ ունենում, չէ՞ որ երբ նայում եմ սարերին, գիտեմ, որ իր մասունքները մնացել են այնտեղ: Երազում եմ այն օրվա մասին, երբ հնարավորություն կունենամ ոտք դնել այդ հողի վրա, այդ հողից մի բուռ տուն բերել:

Չեմ կարողանում համակերպվել այս իրականության հետ, չեմ կարողանում համակերպվել, որ Շիրազս չկա: Հիմա պետք է ամուր լինեմ, որ մեր երեխաներին իրենց նպատակներին հասցնեմ և Շիրազի անունն ու պատիվը բարձր պահեմ»:

Հ. Գ. - Շիրազ Խաչատրյանը պարգևատրվել է «Քաջարի մարտիկ» կրծքանշանով: Հուղարկավորված է Փոքր Մասրիկի գերեզմանատանը՝ ընկերոջ՝ Վրեժի կողքին:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Շիրակում ՌԴ քաղաքացին «ՈւԱԶ»-ով վրաերթի է ենթարկել 67-ամյա կնոջ. վերջինը տեղափոխվել է հիվանդանոցՕտարերկրացուց սինթետիկ թմրամիջոց ձեռք բերած երիտասարդը ձերբակալվել է (տեսանյութ)Կադիրովը պատմել է Պուտինից ստացած օգտակար խորհրդի մասին ՌԴ-ն ու Ուկրաինան գերիների փոխանակում են իրականացրել «205-ը՝ 205-ի դիմաց» ձևաչափով«64 տարեկանում քեզ զգում ես աշխարհի թագավոր». «Կասսանդրա» սերիալի հերոս Օսվալդո Ռիասը հպարտացել է կազմվածքով (տեսանյութ)Շուրջ 15 կգ թմրամիջոցը մաքսանենգությամբ տեղափոխվել է ՀՀ. 4 անձ կալանավորվել է Վրաստանն առաջին անգամ ռուսական գազն ադրբեջանականից շատ է ներմուծել «Վարդաշեն» ՔԿՀ-ում կալանավորված անձի մոտից հայտնաբերվել են բջջային հեռախոսներ և ականջակալներՍիրիայի ղեկավարն առաջին եվրոպական ուղևորությունը կկատարի Ֆրանսիա Ի վերջո, Արևն այրելու է Երկիրը, ուստի Մարսի գաղութացումը «կյանքի ապահովագրություն» է մարդկության համար. ՄասկԱնցած գիշեր ՌԴ օդային տարածքում 105 ԱԹՍ է խոցվել Պետք է գերազանց խաղ ցուցադրենք շատ լավ թիմի դեմ․ Յամալին պետք է զրկել գնդակից․ ԻնձագիՕրբանը բացատրել է՝ ինչու է կոնֆլիկտ ունեցել Զելենսկու հետ Պենտագոնի ղեկավարը որոշել է կրճատել ԱՄՆ բանակի սպաների կորպուսը ԼՂ փախստականների միությունը դատապարտել է Համայն Ռուսիո պատրիարքի՝ Մեհրիբան Ալիևային պարգևատրելու քայլը Պուտինը միջազգային հեռախոսազրույց է ունեցել․ Կրեմլ Բելառուսի վարչապետն այցելել է Արցախի տարածքներ Նոր մանրամասներ են հայտնի դարձել երեկ Մարմարիկ գյուղում 2-ամյա տղայի անհետացման հանգամանքներից Ինչպես են Երևանյան լճից դուրս բերում 14-ամյա աղջկա անշնչացած մարմինըԶինադադարի վերաբերյալ Պուտինի նախաձեռնությունը դեռ արդիական է Սին գնահատել է Չինաստանի և ԵՄ-ի միջև հարաբերությունները Հաագայի դատարանը ճանաչել է Հայաստանին որպես Արցախի հուշարձանների իրավատեր Անհետ կորել է Արուսյակ ԱվետիսյանըՓրկարարները Երևանյան լճում հայտնաբերել են որոնվող Մայա Վորյատկինայի դինԱդրբեջանը շարունակում է պղծել Ստեփանակերտի եղբայրական գերեզմանnցը «Դուք ձե՜զ կարգի հրավիրեք, մի ընդհատեք ինձ». Թովմասյանը՝ ՔՊ-ականներին. Բանավեճ ԱԺ-ում ԱԹՍ-ներ են կիրառվում․ մանրամասներ՝ ՄարմարիկիցԱրտակարգ իրավիճակ՝ ԵրևանումԲուլղարիայի ռազմական հետախուզությունը պնդում է, որ Ռուսաստանը կարող է հարձակվել Մոլդովայի, Վրաստանի և Հայաստանի վրա «Նա վախկոտ է». Միհրանյանն իր Հայաստան մուտք գործելու արգելքը կապել է Փաշինյանին քննադատելու հետ Binance-ը հայտարարել է Հայաստանում լրագրողական մրցույթի անցկացման մասին Ընդամենը հինգ տարվա ընթացքում USAID-ն Հայաստանում ծախսել է գրեթե երկու անգամ ավելի շատ գումար, քան նախորդ 27 տարվա ընթացքում. «Փաստ»Ռուսաստանի դեսպանը պնդում է, որ փորձում են Մոսկվային ու Երևանին միմյանց դեմ տրամադրելՎրաստանը Արևմուտքի հետ հակամարտության ֆոնին աջակցել է ՀայաստանինԽորհրդային զորքերի դեսանտայինները Ոսկեպարում սպանել են 18 ոստիկանի․ պատմության այս օրը (06 մայիս)Երկար ժամանակ գազ չի լինի․ հասցեներ Մի կողմից՝ կան Ռուսաստանը, Իրանը և Հայաստանի ներքին հայրենասիրական ընդդիմությունը, մյուս կողմից՝ կան Թուրքիան, Ադրբեջանը, Մեծ Բրիտանիան, ԵՄ-ն և Փաշինյանի ռեժիմը. «Փաստ»Ջուր հավաքեք․ երկար ժամանակ ջուր չի լինելու Ի՞նչ է բերելու Լավրովը «Քանի դեռ իմ ցավող սրտի մեջ ուժ կա, պետք է ապրեցնեմ Էրիկիս». Էրիկ Մարտիրոսյանն անմահացել է պատերազմի ավարտից հետո՝ նոյեմբերի 27-ին. «Փաստ»Որքա՞ն գեղամնազարյաններ կան ընդդիմության շարքերում Այսօր և վաղը լույս չի լինելու«Վեոլիա ջուր» ընկերությունը շարունակում է իր սանձարձակությունները Մարմարիկում նոր խոսակցություններ են պտտվումՄատնելով վախերը. վարչախումբը սարսափում է երիտասարդական շարժումներիցՓոփոխություններ անհուսալի վարկեր ունեցող անձանց տնտեսական ակտիվության խթանման ծրագրում. «Փաստ»Ուկրաինան ԱԹՍ-երով հարձակում է իրականացրել Մոսկվայի ուղղությամբ Ի՞նչ են հուշում համաշխարհային տնտեսության ցուցանիշները. «Փաստ»Ուժգին կարկուտ կտեղաՀամակարգային ճգնաժամի հրեշավոր «երախը». «Փաստ»
Ամենադիտված