Բաքվի և Երևանի միջև փոխադարձ անվստահությունը չի վերացել
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունները վիրտուալ վեճի մեջ են մտել, թե նրանցից ով է իրականում ցանկանում խաղաղություն հաստատել Հարավային Կովկասում։ Բաքվում պնդում են, որ Երևանի հետ էլ ընկերներ կլինեին, ոչ ավելի վատ, քան Թբիլիսիի հետ են, եթե չլիներ Ղարաբաղի խնդիրը։ Իր հերթին հայ գործընկերները պնդում են, որ ադրբեջանական կողմն արհեստականորեն ձգձգում է խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը, գրում է ng.ru-ն։
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, որ Բաքուն պատրաստ է քայլեր սկսել Հայաստանի հետ վստահություն ստեղծելու համար։ Այս մասին նա խոսել է Ադրբեջանի դիվանագիտական ակադեմիայում կայացած «Դեպի նոր աշխարհակարգ» միջազգային ֆորումում ունեցած ելույթի ժամանակ։ Ըստ Ալիևի, դա կարող էր տեղի ունենալ ավելի վաղ, սակայն երկխոսությանը խանգարեց ղարաբաղյան չլուծված խնդիրը, որը տառապանք պատճառեց ադրբեջանցիներին։ Եթե դա չլիներ, ապա Երևանի և Բաքվի հարաբերություններն այժմ կարող էին լինել նույնը, ինչ Բաքվի և Թբիլիսիի միջև, կարծում է Ալիևը։ Փաստորեն, ըստ Ալիևի, Հայաստանն ինքն է իրեն զրկել ադրբեջանական էներգետիկ ռեսուրսների ու տրանսպորտային ուղիների համար կարևոր տարանցիկ երկիր դառնալու հնարավորությունից։
Միևնույն ժամանակ Ալիևը խոստովանել է, որ չի պատկերացնում, թե ինչպես կարող են երկու երկրներն անմիջապես բարեկամական հարաբերություններ հաստատել։ Մասնավորապես, տնտեսական որևէ ինտեգրացիայի մասին խոսելը վաղաժամ է։ «Բայց մենք պատրաստ ենք սկսել փոքր քայլեր ձեռնարկել վստահության ամրապնդման ուղղությամբ»,- շեշտել է նա։ Միևնույն ժամանակ, նրա կարծիքով, Ադրբեջանի զինված ուժերի ակտիվ զարգացումը «միանգամայն հասկանալի է ռազմական տեսանկյունից»։ Ի թիվս այլ բաների, նա դա հիմնավորել է նրանով, որ Հայաստանը փորձում է ուժեղացնել իր պաշտպանունակությունը։ «Մենք վերականգնեցինք մեր տարածքային ամբողջականությունը, ինքնիշխանությունը, վերջ դրեցինք անջատողականությանը և վերահսկողության տակ առանք մեր սահմանները: Եվ մեզ համար այդ հարցը փակված է: Բայց դա չի նշանակում, որ մենք պարզապես անտեսելու ենք հնարավոր սպառնալիքներն ու պոտենցիալ վտանգները», - ասել է Ալիևը:
Ադրբեջանի ղեկավարի կարծիքը պաշտպանել է Թուրքիայի նախագահի գլխավոր խորհրդական Չաղրի Էրհանը։ «Հայաստանը պետք է հասկանա, որ Հարավային Կովկասը կարևոր տարածաշրջան է, որտեղով անցնում են էներգետիկ և առևտրային ուղիները»,- ասել է Էրխանը։ Միաժամանակ նա նշել է, որ առանց Սահմանադրության փոփոխության Երևանը չի կարող խաղաղության պայմանագիր կնքել Բաքվի հետ, քանի որ այն հղում է պարունակում Լեռնային Ղարաբաղի Հայաստանին միավորելու մասին։
Մինչդեռ Հայաստանի և Իրանի զինված ուժերը սահմանին ապրիլի 9-ից 10-ը համատեղ վարժանքներ են անցկացրել: Կողմերը կիրառել են ահաբեկչական խմբավորումների հարձակումը չեզոքացնելու նմանակված գործողություններ: Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի ցամաքային զորքերի հրամանատարի տեղակալ Վալիոլլահ Մանին ասել է, որ զորավարժություններն անցկացվել են Հարավային Կովկասում «կայուն խաղաղությանը համահունչ»։
Բացի այդ, ԵՄ դիտորդական առաքելությունն ավելացրել է հայ-ադրբեջանական սահմանի գիշերային պարեկության թիվը։ «Մեր դիտորդները կապի մեջ են շուրջօրյա, ապահովում են մշտական ներկայություն օր ու գիշեր», - նշել են առաքելության մամուլի ծառայությունից։ Այդ որոշումն ընդունվել է հայ-ադրբեջանական սահմանին կրակոցների մասին լուրերի աճի ֆոնին։ Հատկանշական է այն, որ իրավիճակը սրվել է անմիջապես այն բանից հետո, երբ Բաքուն և Երևանը հայտարարել են, որ համաձայնեցրել են խաղաղության պայմանագրի տեքստը։ Միաժամանակ, Հայաստանի արտաքին հետախուզության ծառայությունը հրաժարվել է մեկնաբանել սահմանին ադրբեջանական զորքերի կուտակման մասին տեղեկությունը։ «Տվյալները գաղտնի են, հետևաբար մենք իրավունք չունենք դրանք տրամադրել ձեզ»,- Sputnik Արմենիայի խնդրանքին ի պատասխան ասել է վարչության պետ Քրիստինե Գրիգորյանը։
Հայաստանի խորհրդարանի փոխխոսնակ Հակոբ Արշակյանն էլ իր հերթին Տաշքենդում Միջխորհրդարանական միության 150-րդ վեհաժողովի շրջանակներում հանդիպել է ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Պիա Կաումայի հետ։ Նա հայտնել է նրան, որ չնայած խաղաղության համաձայնագրի տեքստի շուրջ բանակցությունների ավարտին, Ադրբեջանը լրացուցիչ նախապայմաններ է առաջադրում, այդ թվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումն ու դադարեցումը, ինչպես նաև արհեստական պատճառներ է փնտրում համաձայնագրի ստորագրումը հետաձգելու համար։ Կաուման խոստացել է այցելել Հարավային Կովկաս օգնելու տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմանը։
«Ըստ ամենայնի, Բաքուն անհանգստացած է, որ միջազգային հանրությունը կարող է մեղադրել իրեն հակամարտության շարունակման մեջ, ուստի էլ խաղաղության մասին հայտարարություններ է անում։ Այնուամենայնիվ, հայրենակիցներին ուղղված կոչերն ավելի կարևոր են», - ng.ru-ին տված հարցազրույցում նշել է Կովկասի ինստիտուտի գիտաշխատող Հրանտ Միքայելյանը։
Քաղաքագետ Իլգար Վելիզադեն, ընդհակառակը, հավատում է Բաքվի կողմից երկխոսության և փոխադարձ քայլերի հաստատման հնարավորությանը։ Բայց դրա համար Երևանը նախ պետք է կատարի Ադրբեջանի խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու նախապայմանները։ Դրանից հետո երկրների միջև կհաստատվեն դիվանագիտական հարաբերություններ, և Ադրբեջանի իշխանությունները կկարողանան նոր քայլեր ձեռնարկել հարևանների նկատմամբ։ «Այս փուլում դժվար է պատկերացնել, թե ինչպես հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները կարող են դառնալ նույնը, ինչ ադրբեջանա-վրացական հարաբերությունները: Այնուամենայնիվ, հայերը կարող են որպես ուղեցույց վերցնել Ադրբեջանի և Իրանի կապերը: Մենք դեռևս ունենք վիճելի հարցեր քաղաքականության մեջ, բայց ընդհանուր առմամբ տնտեսության մեջ մեզ հաջողվել է փոխըմբռնում գտնել»,- ասել է Վելիզադեն:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը