Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


«Հին աշխարհամասը»՝ աշխարհաքաղաքական նոր փոփոխությունների հոլովույթում. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Եվրոպական գաղութային կայսրությունների ժամանակաշրջանում՝ 15-րդ դարից մինչև 20-րդ դարի կեսեր, եվրոպական պետությունները հաստատեցին և տարածեցին իրենց քաղաքական, տնտեսական և մշակութային ազդեցությունը Ասիայում, Աֆրիկայում, Ամերիկայում և Օվկիանիայում։ Այս շրջանը, երբ միջազգային հարաբերությունները կառուցվում էին հիմնականում եվրոպական տերությունների շահերին համապատասխան, հաճախ անվանվում է նաև եվրոպական իմպերիալիզմի կամ եվրոպակենտրոն համաշխարհային համակարգի դարաշրջան։

Եվրոպակենտրոն համաշխարհային համակարգը սկսեց էականորեն փոխվել 20-րդ դարի երկրորդ կեսից, հատկապես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, երբ եվրոպական երկրների ստեղծած գաղութային կայսրությունները փլուզվեցին, ու ձևավորվեց երկբևեռ միջազգային համակարգ, ու խաղի կանոնները հիմնականում սկսեցին սահմանել երկու գերտերությունները՝ ԽՍՀՄ-ն ու ԱՄՆ-ը։

Իսկ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո ԱՄՆ-ը դարձավ գերտերություն։ Այնուամենայնիվ, Եվրոպայի առանցքային նշանակությունը համաշխարհային քաղաքականության մեջ դեռ պահպանվում է։ Ու պատահական չէ, որ Եվրոպայի արևել յան հատվածում ընթացող ուկրաինական պատերազմը գլոբալ ռեզոնանս է առաջ բերել։ Անգամ Աֆրիկայում և Ասիայում գտնվող երկրներն են զգում դրա ազդեցությունը։ Բայց գլխավոր խնդիրն այն է, որ ժամանակի ընթացքում Եվրոպայի աշխարհաքաղաքական դերակատարությունը և քաշն ավելի է փոքրանում։ Եթե, օրինակ՝ տասնամյակներ առաջ ԱՄՆ-ի ու եվրոպական զարգացած երկրների ՀՆԱ-ն գրեթե նույնական էր, ապա հիմա ԱՄՆ-ում ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով գրեթե կրկնակի գերազանցում է Եվրոպայի այս ցուցանիշը։ Փաստացի տնտեսական առումով Եվրոպան բավական հետ է մնացել ԱՄՆ-ից։ Եվրոպական երկրները տարիներ անց կարող են նույնիսկ հետ մնալ Չինաստանից, որը 4 տասնամյակ տևած արագ աճի պայմաններում արդեն դարձել է աշխարհում երկրորդ խոշոր տնտեսությունը և դեռ շարունակում է աճել։ Այսինքն, եթե տնտեսական առումով Եվրոպան դեպի նոր զարգացում թափ չհավաքի, կարող է շատ հետ ընկնել։

Մյուս կողմից էլ՝ եվրոպական համայնքի համար կան զարգացման շատ լուրջ խոչընդոտներ։ Նախ՝ Եվրոպան չունի այնպիսի խոշոր բնական ռեսուրսներ ու տարածք, ինչպիսին ունեն, օրինակ՝ ԱՄՆ-ը, Չինաստանը կամ Ռուսաստանը։ Եվրոպական երկրները մեծապես կախված են հումքի մատակարարումներից՝ հատկապես էներգակիրների ոլորտում։

Տնտեսական զարգացումը և արդյունաբերական առաջընթացը պահանջում է ահռելի էներգիայի ծախս։ Եվրոպան փորձում է մի կողմից՝ նվազագույնի հասցնել Ռուսաստանից էժան էներգակիրների մատակարարումները, բայց կախվածության մեջ է մնում այլ մատակարարներից ու զգայուն է շուկայում էներգակիրների գների տատանումների նկատմամբ։ Իսկ կանաչ կամ վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում իրականացվող ծրագրերը դեռևս բավարար չեն աճող պահանջները բավարարելու համար։ Մյուս կողմից էլ՝ սառը պատերազմի տարիներից սկսած՝ եվրոպական երկրների անվտանգության ապահովման բեռն իր վրա է վերցրել ԱՄՆ-ը, ինչը թույլ է տվել անվտանգության համար հատկացվելիք միջոցները Եվրոպայում ուղղել սոցիալական, առողջապահական և կրթական ոլորտներին։

Բայց Թրամփի կառավարման պայմաններում ԱՄՆ-ից հայտնում են, որ իրենք պարտավոր չեն վճարել եվրոպական անվտանգության համար, դա պետք է իրենց վրա վերցնեն եվրոպական երկրները։ Ու հիմա Եվրոպայում՝ Գերմանիայից սկսած, մտադիր են զարկ տալ սեփական ռազմարդյունաբերության զարգացմանը։ Բայց այս հանգամանքը լրացուցիչ ծանրություն է ստեղծելու ԵՄ անդամ երկրների բյուջեների համար։

Մյուս հարցը վերաբերում է նորարարությունների և տեխնոլոգիաների ոլորտում Եվրոպայի հետ մնալուն։ Այս ուղղություններով Եվրոպան զգալիորեն զիջում է ԱՄՆ-ին ու Չինաստանին, որոնց միջև էլ ընթանում է հիմնական մրցակցությունը։ Ժամանակի ընթացքում Եվրոպայում զարգացած թվային միջավայր չի ձևավորվել, իսկ տնտեսությունը մնացել է ավանդական կառուցակարգերին համապատասխան։ Ու հիմա ինչպես անհատական երկրների մակարդակով, այնպես էլ ԵՄ-ի շրջանակներում որոշվել է մեծ ներդրումներ անել նորարարությունների ոլորտում, բայց դա չի նշանակում, թե հաջողությունները միանշանակ կլինեն։ Դրա համար անհրաժեշտ է նախ ստեղծել համապատասխան ենթակառուցվածքներ ու օրենսդրական միջավայր՝ նվազեցնելով բյուրոկրատիան ու բարդ օրենսդրական կարգավորումները։

Եթե տեխնոլոգիաների ու անվտանգության առումով Եվրոպան կախվածություն ունի ԱՄն-ից, ապա ապրանքների մատակարարման հարցում կախվածությունը Չինաստանից է։ Չինաստանից ահռելի քանակի ու էժան ապրանքների մատակարարումն ուղղակի կենսական նշանակություն ունի։ Եվ շատ եվրոպական ընկերություններ, այդ թվում՝ խոշոր ավտոարտադրողները, մեծ ներդրումներ են կատարում Չինաստանում, իսկ հետո իրենց ապրանքներն արտահանում Եվրոպա և այլ տարածաշրջաններ։ ԱՄՆ-ի կողմից էլ մաքսատուրքերի սահմանման և տնտեսական ճնշումների պարագայում Եվրոպայի ու Չինաստանի որոշակի մերձեցում է նկատվում։

Բայց Եվրոպայում որոշել են վերականգնել իրենց արտադրական հզորությունները և նվազեցնել կախվածությունը Չինաստանից, այդ թվում՝ պոտենցիալ ունեցող այլ երկրների, օրինակ՝ Հնդկաստանի, Բրազիլիայի հետ տնտեսական համագործակցությունը խորացնելու միջոցով։

Իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում Եվրոպայի հզորացման համար խոչընդոտող հանգամանք է ժողովրդագրական պատկերը։ Գաղտնիք չէ, որ եվրոպական երկրների գերակշռող մեծամասնությունը բնակչության ծերացման և բնական աճի նվազման խնդրի առաջ են կանգնած։ Մի ժամանակ հաջողվում էր բնակչության աճի տեմպերի անկման և աշխատող հատվածի նվազման բեռը մեղմել ներգաղթի շնորհիվ, սակայն ներկայում միգրանտների հոսքերի նկատմամբ բացասական տրամադրությունները հնարավորություն չեն տալիս դրսից մարդկանց ընդունել։ Այնպես որ, դեմոգրաֆիկ խնդիրները Եվրոպայի համար դանդաղ գործող ռումբ են։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Ֆրանսիայի նախագահը վստահ է, որ Թրամփը կարձագանքի Պուտինի «ցինիզմին» Մոսկվայի հյուսիսարևելքում տղամարդու մարմնի մասերով երկու պայուսակ են գտել IFFHS-ը ներկայացրել է պատմության լավագույն ֆուտբոլիստների ցանկը Զելենսկին փակ հանդիպում կանցկացնի Հռոմի պապ Լևոն XIV-ի հետ Օդաչուն 10,700 մ բարձրության վրա կորցրել է գիտակցությունը. 199 ուղևորով ինքնաթիռը 10 րոպե թռչել է առանց կառավարմանՄենք ունենք բավականաչափ ուժ և ռեսուրսներ 2022-ին սկսածը տրամաբանական ավարտին հասցնելու և ՌԴ-ին անհրաժեշտ արդյունքին հասնելու համար. ՊուտինԲրազիլիան կարող է զրկվել ԱԱ-2026-ին մասնակցելու հնարավորությունից. Goal Գեղարքունիքում բախվել են «BMW X5»-ը ու «Toyota Land Cruiser»-ը, վերջինը հայտնվել է դաշտումԻրանն ու Չինաստանն կընդլայնեն համագործակցությունը տեխնոլոգիական համագործակցության ոլորտումԵվրոպացի առաջնորդները գիտակցում են Վրաստանի հետ շփվելու անհրաժեշտությունը. Իրակլի ԿոբախիձեԵս դադարեցրի պատերազմը Պակիստանի և Հնդկաստանի միջև, դա կլիներ միջnւկային պատերազմ․ ԹրամփԱՄՆ Միսսուրի և Կենտուկի նահանգներում մոլեգնում են ուժգին փոթորիկներ Հզոր մագնիսական փոթորիկ կծածկի երկիրը՝ մայիսի 19-ին. ինչպե՞ս խուսափել առողջական խնդիրներից Ողբերգական դեպք՝ Երևանում. կանգառում հայտնաբերվել է տղամարդու մարմին 4,1 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել ՌԴ-ում Շարմ էլ Շեյխ օդանավակայանում գովազդային վահանակը ընկել է ուղևորների վրա. զոհ կա «Հավելավճարով քաղաքացիները կկարողանան հաջորդ օրն էլ վարորդական վկայական ստանալու քննություն հանձնել»․ Արփինե Սարգսյանը ներկայացրեց նախագիծը Իսրայելը նոր թափով է սկսել ռմբակոծել Գազան. կան բազմաթիվ զոhեր Իսրայելը Գազայում սպանել է ՀԱՄԱՍ-ի ղեկավարին. Al Hadath Ինչ եղանակ է սպասվում առաջիկայում Իրազեկում՝ մայիսի 27-ին աշխատող քաղաքացիների համար Ամուսինների մոտ «կրիստալ» տեսակի թմրամիջոց են հայտնաբերել Հայ շախմատիստները մասնակցում են ԱՄԷ-ում անցկացվող միջազգային մրցաշարին Դիտավորություն չի եղել. Իսրայելցի մեկնաբանը ներողություն է խնդրել «Եվրատեսիլ»-ի Հայաստանի մասնակցի մասին մեկնաբանության համար Ավտոբուսների պարկի մոտ մեքենան բախվել է եզրաքարին, վիրավորներ կան Հայաստանը կրկին կփորձի երկարաձգել իր ատոմակայանի շահագործման ժամկետը Ահաբեկչություն՝ Կալիֆոռնիայում. կա 1 զոհ, 4 վիրավոր (տեսանյութեր) Գերեզմանատան մոտ խմած վարորդը գլխիվայր հայտնվել է ջրատարում․ վիրավորներ կան Ադրբեջանն ու Իրանը համատեղ զnրավարժnւթյnւններ կանցկացնեն Արցախում (տեսանյութ) «Ռուսաստանը անհուսալի մատակարար է». «Դեմոկրատական» հայկական լրատվամիջոցները նշել են «ՆԱՏՕ-ի չափանիշների» հրետանու անցնելու անհրաժեշտությունըՎատիկանում պատրաստվում են Հռոմի պապի գահակալության արարողությանը (տեսանյութ) ՌԴ-ն գիշերն Ուկրաինան գրոհել է 273 անօդաչուով Թուրքիայում երկրաշարժ է տեղի ունեցել Պետական ​​Դումայում դիմել են հայերին՝ Ստալինգրադի ճակատամարտի մասին Հովաննիսյանի խոսքերից հետոՍրբապղծութուն՝ Երևանում․ «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնի տարածքից գողացել են արծաթափայլ եղևնիներ ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են Ռուբլին թանկացել է․ փոխարժեքն՝ այսօր Փաշինյանը չի հավատում դաշինքներին. «Սահմանադրական վա–բա՞նկ» խորհրդարանական ընտրություններից առաջՆախապատրաստվում է Պուտին-Թրամփ հեռախոսազրույց. Կրեմլը հաստատել է Հայտնի է, որ հորիզոնականն է զբաղեցրել Հայաստանը «Եվրատեսիլում» 24-ժամ ջուր չի լինի Երևանի, Կոտայքի, Արմավիրի և Արարատի մարզերի մի շարք հասցեներում Վախճանվել է ամերիկահայ գրող Ուիլյամ Սարոյանը. պատմության այս օրը (18 մայիս)Բունդեսլիգա․ ովքեր են առաջնության լավագույնները Օդի ջերմաստիճանը կհասնի +29 աստիճանի․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին Հայտնի է «Եվրատեսիլ 2025»-ի հաղթողը Իրաքը 40 մլն դոլար կհատկացնի Գազայի և Լիբանանի վերականգնման համար Բացառիկ տեսանյութ՝ սպանության վայրից. իրավապահները մտել են Կաթնաջուր գյուղի դաշտԱնչելոտին գնահատել է «Բարսելոնայի» չեմպիոնությունը Լա Լիգայում Թրամփի վարչակազմը մեղմացրել է Թուրքիայի նկատմամբ պատժամիջոցները․ Էրդողան «Պաշտոնապես պատրաստ եմ ամռանը». Վաչե Թովմասյանի ֆոտոշարքը
Ամենադիտված