Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վերականգնումը «իշխանության ներքին լեգիտիմության հարցն է»

Այն բանից հետո, երբ հայտնի դարձավ, որ Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև շփումները վերսկսվել են, միջազգային համակարգը կարծես սառել է սպասումներից։ Աշխարհը թևակոխում է նոր դարաշրջան՝ դերերի և ազդեցության ոլորտների վերաբաշխման դարաշրջան։ Այս պայմաններում նույնիսկ փոքր պետություններն են ստիպված վերանայել իրենց արտաքին քաղաքականության ուղենիշները։ Եվ Հայաստանը երկրի օրինակ է, որտեղ ռազմավարական վերագնահատումն արդեն սկսվել է, «Արտաքին թշնամի» Telegram ալիքում գրել է քաղաքագետ Արման Ղուկասյանը, գրում է EAdaily.com–ը։ Նրա կարծիքով, Հայաստանի ղեկավարության վերջին քայլերը վկայում են արտաքին քաղաքականության այն փոփոխությունների մասին, որոնց դժվար է չնկատել։ Փաշինյանի կառավարությունը միամտորեն փորձում էր խաղալ «բազմավեկտորիզմի» վրա՝ առաջնահերթություն տալով ԵՄ-ի, ԱՄՆ-ի և տարբեր միջազգային կառույցների, այդ թվում՝ ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցությանը։ Այնուամենայնիվ, դաժան իրականությունը արագ բացահայտեց այդ ռազմավարության թերությունները: Արևմուտքը, ինչպես և կանխատեսելի էր, Հայաստանին ոչինչ չառաջարկեց, բացի հայտարարություններից ու արձանագրային այցերից։ Հայաստանը ոչ մի գործնական գործիք չստացավ Արևմուտքից ո՛չ պաշտպանության, ո՛չ տնտեսության, ո՛չ էլ տարածաշրջանային անվտանգության ապահովման ոլորտներում։

Այս ֆոնին ցուցիչ է Հայաստանի իշխանությունների պահվածքը 2025 թվականի մարտ-ապրիլին։ Մարտի 14-ին Փաշինյանը հեռախոսազրույց նախաձեռնեց Վլադիմիր Պուտինի հետ և հաստատեց իր մասնակցությունը մայիսի 9-ի Հաղթանակի շքերթին։ Նախկինում նա սկզբունքորեն անտեսում էր այդ իրադարձությունը։ Նման որոշումը պարզապես դիվանագիտական ​​քաղաքավարություն չի կարող համարվել, ինչին, ի դեպ, Փաշինյանը երբեք չի տիրացել։ Սա ազդանշան է. Երևանը հեռացումից անցնում է պրագմատիկ մերձեցման։ Մարտի 24-ին Հայաստանի արտգործնախարար Միրզոյանը հեռախոսազրույց ունեցավ Սերգեյ Լավրովի հետ։ Քննարկվեց ոչ միայն երկկողմ օրակարգը, այլ նաև հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացը, որի առանցքային մասնակիցը կրկին կարող է դառնալ Ռուսաստանը։ ԱՊՀ միջխորհրդարանական վեհաժողովի միջոցառումներին մասնակցելու նպատակով ապրիլի 16-ին Սանկտ Պետերբուրգում էր խորհրդարանի նախագահ Սիմոնյանի գլխավորած պատվիրակությունը։ Մարտի 20-ին Մոսկվայում խորհրդակցություններ են տեղի ունեցել փոխարտգործնախարարների մակարդակով։ Քննարկումները կենտրոնացած են եղել տնտեսության, մշակույթի, սահմանների սահմանազատման և լոգիստիկայի վրա: Կարևորն այն է, որ այս բոլոր բանակցությունների տոնայնությունը եղել է գործնական և բարեկամական։ Հայաստանը փորձում է վերականգնել այն մեխանիզմները, որոնք ինքը նախկինում արգելափակել էր «եվրոպական ընտրության» կարգախոսներով։

Արևմտյան վեկտորի հեռանկարների մասին հայտարարությունները դատարկ խոսքեր էին, խոստացված ներդրումները չեն հասել, ռազմական օգնությունը սահմանափակվել է ուսումնական սեմինարներով, իսկ քաղաքական աջակցությունը կրճատվել է «ժողովրդավարական արժեքների» մասին հռետորաբանությամբ։ Միևնույն ժամանակ, ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ը շարունակել են ամրապնդել կապերն Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ չթաքցնելով, որ տարածաշրջանային շահերը, առաջին հերթին էներգետիկան և տարանցիկ, իրենց համար շատ ավելի կարևոր են, քան Հայաստանը։

Միևնույն ժամանակ ԵԱՏՄ-ն ցուցադրում է կայունություն՝ ապրանքաշրջանառության աճ, մաքսային խոչընդոտների բացակայություն, աշխատանքային քվոտաներ, վառելիքի և սննդի անխափան մատակարարումներ։ Հայաստանը՝ այդ ծով ելք չունեցող երկիրը, չի կարող իրեն թույլ տալ հրաժարվել նման երաշխիքներից։

Կա ևս մեկ գործոն՝ ներքինը։ Արևմտամետ հռետորաբանությունն այլևս հավատքի պես չի ընդունվում, մարդիկ հոգնել են իմիտացիոն բարեփոխումներից ու դատարկ հայտարարություններից։ Տնտեսական դժվարությունների և սահմանային լարվածության ֆոնին աճում է իրական, ոչ թե երևակայական անվտանգության պահանջարկը: Այդ համատեքստում էլ Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վերականգնումը դառնում է ոչ միայն արտաքին քաղաքական քայլ, այլ նաև իշխանությունների ներքին լեգիտիմության հարց։ Բացի այդ, Հաղթանակի շքերթին Փաշինյանի մասնակցությունը նաև Կրեմլին հավատարմություն դրսևորելու միջոց է այն իրավիճակում, երբ Ռուսաստանը վերադառնում է տարածաշրջան իր նոր առաջնահերթություններով։ Աշխարհաքաղաքական դադարն ավարտվում է, Մոսկվան առաջարկում է անվտանգության այլընտրանքային ճարտարապետություն և անցյալի սխալները շտկելու հնարավորություն, բայց նրանք, ովքեր բաց կթողնեն այդ պահը, ընդհանուր սեղանի շուրջ տեղ չեն ունենա։

Հայաստանը պատմականորեն գոյատևել է դիվանագիտության և մշտական ​​հավասարակշռման միջոցով։ Բայց հիմա խաղերի ժամանակն անցել է։ Ընտրության անհրաժեշտությունը դառնում է գոյատևման խնդիր, և դատելով վերջին քայլերից Երևանը կարող է սկսել դա գիտակցել։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am