Մոսկվան ցանկանում է առանց Բաքվի հաշտեցնել Անկարային Երևանի հետ

ԵԱՀԿ գլխավոր քարտուղար, թուրք դիվանագետ Ֆերիդուն Սինիրլիօղլուն աշխատանքային այցով եղել է Երևանում և զրուցել Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանի հետ։ Հայաստանի արտգործնախարարության մամուլի ծառայությունից հայտնել են, որ կողմերը քննարկել են Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը և Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիրը։ Նշվել է, որ Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագրի տեքստի համաձայնեցումը «կարևոր քայլ է խաղաղության ճանապարհին»։

Ավելի վաղ Միրզոյանն Անթալիայում դիվանագիտական ​​ֆորումի շրջանակներում առանձին հանդիպումներ է ունեցել Ադրբեջանի և Թուրքիայի իր գործընկերների՝ Ջեյհուն Բայրամովի և Հաքան Ֆիդանի հետ։ Նաև նախօրեին հեռախոսազրույց էր տեղի ունեցել Ռուսաստանի արտաքին գործերի փոխնախարար Միխայիլ Գալուզինի և Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցերով Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչ, Ազգային ժողովի փոխխոսնակ Ռուբեն Ռուբինյանի միջև։ Քննարկվել էր Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, և ռուսական կողմը ևս մեկ անգամ հաստատել էր իր պատրաստակամությունը «դյուրացնել Երևանի և Անկարայի միջև ընդհանուր լեզու գտնելը, քանի որ հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավումը Հարավային Կովկասի կայունության և կայուն զարգացման կարևոր գործոն է»։ Քննարկվել են նաև ռուս-հայկական երկկողմ հարաբերությունների մի շարք հարցեր, ինչպես նաև համագործակցությունը տարածաշրջանում, այդ թվում «3+3» տարածաշրջանային համագործակցության հարթակի շրջանակներում (Ադրբեջան, Հայաստան, Վրաստան գումարած Ռուսաստան, Իրան, Թուրքիա): Այդ առումով տպավորություն է ստեղծվում, որ տեղի են ունենում հայ-թուրքական փակ դիվանագիտական ​​մանևրներ, որոնց Բրյուսելն ու Մոսկվան միաժամանակ են արձագանքում են: iarex.ru լրատվական գործակալության դիտորդ Ստանիսլավ Տարասովն է մեկնաբանել իրավիճակը:

«Պետք չէ բացառել Երևանի և Անկարայի միջև փակ բանակցությունները, կողմերը վաղուց են դադարել խուսափել միմյանց հետ շփումից։ Այս դեպքում գործընթացն այդ ուղղությամբ ակտիվացնելու խթան կարող էր լինել Հայաստանի և Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավարների՝ Միրզոյանի և Ֆիդանի հանդիպումն Անթալիայի դիվանագիտական ​​ֆորումի շրջանակներում, կարելի էր սպասել, որ կլինի երկրների միջև հարաբերությունների նորմալացման հարցով ներկայացուցիչների շփումների ակտիվացում: Բայց դա տեղի չի ունեցել, և այդ բանակցային ձևաչափը կորցրել է իր կայունությունը։ Կարելի է ենթադրել, որ այդ ձևաչափը լռելյայն ինտեգրված է ավելի լայն ազդեցության ձևաչափի, որում, մի կողմից, ոչ միայն Անկարան, այլ նաև Բաքուն է կարևոր դեր խաղում: Մյուս կողմից գործում են արտաքին գործոններ, ինչպիսիք են Եվրոպան և Ռուսաստանը։ Ջո Բայդենի վարչակազմի օրոք ԱՄՆ-ը  ակտիվ դերակատարում ունեցավ Հայաստան-Թուրքիա-Ադրբեջան հավասարման կարգավորման գործում, սակայն այժմ նախագահ Դոնալդ Թրամփը ժամանակ չունի Անդրկովկասի համար: Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի փորձերը Թուրքիային հանել հավասարումից և երկխոսություն սկսել նրա հետ անկախ Ադրբեջանից, նույնպես անհաջող էին։ Անկարան, ի տարբերություն «Ցյուրիխյան ժամանակների» (2009 թվականի հոկտեմբեր), երբ Երևանի հետ ստորագրվեց միմյանց հետ հարաբերությունների վերականգնման մասին Արձանագրությունները, որոնք համաձայնեցված չէին Բաքվի հետ, այս անգամ Բաքվի հետ համաժամանակյա քայլեր է ձեռնարկում հայկական ուղղությամբ։ Այսինքն առանց հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի «հաջող ավարտի» անհնար է Երևանի հետ կարգավորումը։ Այս համատեքստում Գալուզինի Հայաստանին առաջարկը՝ միջնորդել Թուրքիայի հետ հարաբերություններում, կարող է ընկալվել որպես բանակցությունները փակուղուց դուրս բերելու Ռուսաստանի փորձ և նույնիսկ որպես Ադրբեջանի վրա ճնշում գործադրելու միջոց։ Եթե ​​նման գործընթացը շարունակվի, ապա դա բոլորովին նոր իրավիճակ կստեղծի տարածաշրջանում։

Տեսականորեն չի կարելի բացառել իրադարձությունների նման ընթացքը, հատկապես, եթե Մոսկվան հանդես գա այսպես կոչված «փաթեթային առաջարկով»։ Միևնույն ժամանակ, ամեն ինչ կարելի է ներառել տարածաշրջանային համագործակցության «3+3» լայն ձևաչափում փոխլրացնելով այն իրանական գործոնի ակտիվացում։ Բայց խոսքը Ռուսաստանի կողմից ինչ-որ բարեգործական դիվանագիտական ​​առաքելության մասին չէ։ Նա շահագրգռված է տարածաշրջանում հաղորդակցությունների ապաշրջափակմամբ։ Ավելին, ֆորմալ տեսանկյունից, Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղության պայմանագրի տեքստն արդեն համաձայնեցված է կողմերի կողմից, և Ռուսաստանի միջնորդությունն ի վիճակի է կայունացնել քաղաքական իրավիճակը Հայաստանում։ Այսպիսով, հայ-թուրքական երկխոսության ներկա ձևաչափը պետք է լրացվի շահերի նոր հավելյալ հարաբերակցությամբ ապագայի համար տրանզիտով։ Սպասենք և կտեսնենք, թե ինչ կստացվի այս ամենից»,- մեկնաբանել է Տարասովը։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am