Հայաստանի բնակիչների մեծ մասը երկրի առանցքային գործընկեր է համարում Ռուսաստանին
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ2019 թվականի վերջում հայտնի է դարձել, որ հայկական բանակը ստացել է «Тор-М2КМ» զենիթա-հրթիռային համակարգեր, ինչպես նաև Հայաստան է հասել առաջին մոդիֆիկացված Су-30СМ բազմաֆունկցիոնալ կործանիչների առաջին խմբաքանակը:
Բացի դա, ավելի վաղ հայկական բանակը ստացել էր «Оса-АК» համակարգեր:
Այս ամենը խոսում է այն մասին, որ վերջին տարիներին հայկական բանակը ենթարկվել է խորը նորարարացման, իսկ վարչապետի՝ Նոր տարվա շնորհավորական ճառում կարևոր թեզիս էր հայ կ ա կան բա ն ա կում առ կ ա «1980-ականների սպառազինության» ամոթալի էջը փակելը:
Այս ամենը իրականացվել է ՀԱՊԿ-ին Հայաստանի անդամակցության արդյունքում ռուսական զենքի զեղչային գնով ձեռք բերման և Հայաստանին տրամադրվող ռուսական վարկերի շնորհիվ: Հայռուսական ռազմական համագործակցության առանցքային էլեմենտ է շարունակում մնալ Գյումրիում տեղակայված ռուսական 102-րդ ռազմաբազան, որը հնարավորություն է տալիս Հայաստանի զինված ուժերին ապահով զգալ արևմտյան ուղղությունից (Թուրքիա) և կենտրոնանալ արևել յան ուղղությամբ (Ադրբեջան, ներառյալ Նախիջևան):
Ընդ որում, այդ ռազմաբազա Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի այցից հետո հայտնի է դարձել, որ ռազմաբազան կրկնակի ավելացնելու է իր հզորությունը:
Չպետք է մոռանալ նաև, որ 2019 թվականին հայ խաղաղապահները ռուս խաղաղապահների հետ միասին մարդասիրական առաքելություն են իրականացրել Սիրիայում:
Այս ամենը խոսում է Ռուսաստանի և Հայաստանի դաշնակցային հարաբերությունների ստրատեգիական բնույթի և այն մասին, որ կանխատեսումը, թե իշխանափոխությունից հետո Երևանը դեմքով կշրջվի դեպի Արևմուտք, չի իրականանում:
Ըստ «Հանուն սոցիալական արդարության» կուսակցության ղեկավար Արման Ղուկասյանի, «ներկայումս հասարակությունը կառավարությունից սպասում է այնպիսի կոնկրետ գործողությունների, որոնց արդյունքները զգալի կլինեն առօրյա կյանքում»: Իհարկե, որոշ արդյունքներ առկա են:
Ըստ ակադեմիկոս Սերգեյ Գլազևի, անցած 5 տարիների ընթացքում Հայաստանի ՀՆԱ-ն աճել է 34 %-ով, ներդրումները՝ 57%-ով, իսկ արտահանումը՝ 67%-ով, և այդ ամենը արդյունք է Հայաստանի՝ ԵԱՏՄ-ին անդամակցության: 2020 թվականին «Գազպրոմը» շարունակում է գազ մատակարարել Հայաստանին 2019 թվականի գնով՝ 165 դոլար մեկ խորանարդ մետրի դիմաց:
Բանակցություններ են ընթանում Մեծամորի ատոմակայանի արդիականացման ուղղությամբ: Հաճախակի են երկկողմանի հանդիպումները: Այնուամենայնիվ, ինչքան էլ երկրների ղեկավարները հաճախ հանդիպեն, միևնույն է, նրանք չեն կարող լուծել բոլոր հարցերը:
Ըստ Արման Ղուկասյանի, «փորձագետների մեծ մասը, գնահատելով Հայաստանի արտաքին քաղաքական ուղղվածությունը, նշում են, որ իշխանությունների գործողությունները այդ ուղղությամբ համակարգված չեն և հակասական են, նրանք ի սկզբանե չեն որոշել արտաքին քաղաքական առաջնահերթությունները, հաճախ հայտարարությունները հակասում են բուն պրակտիկ գործողություններին, որը մասնավորապես արտահայտվում է հայ-ռուսական համագործակցության ոլորտում»:
Հայաստանի բնակիչների մեծ մասը երկրի առանցքային գործընկեր է համարում Ռուսաստանին, և այդ իսկ պատճառով կառավարության գործունեությունը գնահատվել է և գնահատվելու է նաև հայ-ռուսական հարաբերությունների պահպանման և խորացման համատեքստում:
Բացի առկա համագործակցության ձևաչափերից, ձևավորվում են նաև շփման այլ լրացուցիչ հարթակներ (օրինակ՝ Կ. Զատուլինի «Լազարևյան ակումբը»), որոնք հնարավորություն են տալիս «կենացների դիվանագիտությունից» անցնել իրական խնդիրների քննարկման:
Հայկական իշխանության սևեռվածությունը «նախկինների» դեմ պայքարին» (մասնավորապես նախկին նախագահ Քոչարյանի կալանքը, որը ընկերական հարաբերություններ ունի Պուտինի հետ) և որոշ որոշումների ոչ միանշանակությունը հաճախ բերում են որոշակի հարցերի լուծման դանդաղեցման:
Ըստ Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանի, շարունակվում է Հայաստանի ներքաղաքական տուրբուլենտությունը, չի ինստիտուցիոնալացվում նոր էլիտան, դժվարությամբ են համախմբվում բազմաբնույթ քաղաքական խմբերը:
Խորհրդարանի առաջնահերթ դերի սահմանադրորեն ամրագրվածությամբ հանդերձ, որոշումների ընդունման իրական համակարգը մնում է «սուպերվարչապետական», որն էլ խնդիրներ է առաջացնում թեկուզ և հենց այն պատճառով, որ աշխարհում ոչ մի տեղ վարչապետը կամ նախագահը չեն կարող միայնակ լուծել բոլոր հարցերը:
Պետք է հաշվի առնել նաև այն, որ որոշ մարդիկ խորհրդարան և կառավարություն են մտել բառիս բուն իմաստով փողոցից, կամ էլ ՀԿ-ների շարքերից, որն էլ հենց արտահայտվում է արտաքին քաղաքական ուղղվածության ոճում:
Օրինակ՝ Փաշինյանի «Իմ քայլը» խմբակցության խորհրդարանական դիվանագիտությունը ինչպես ռուսական, այնպես էլ արևմտյան ուղղություններով հիմնարար քննադատության հիմքեր ունի:
Այդ պատաճառով էլ հաճախակի են լինում կասկածելի տեղեկատվական արտահոսքերը, որոնք անմիջապես օգտագործում են ոչ բարի կամեցողները: Այնուամենայնիվ, արդեն 2020 թվականի համար նախատեսված է Փաշինյանի այցը Մոսկվա Մեծ հայրենականում հաղթանակի 75-ամյակի միջոցառումներին մասնակցելու համար, որին կհետևի Պուտինի պաշտոնական այցը Երևան:
Ըստ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի, 2018 թվականին Հայաստանում տեղի ունեցած փոփոխությունները չեն խանգարել երկրների երկկողմ հարաբերությունների զարգացմանը և՛ դաշնակցային, և՛ ստրատեգիական համագործակցության զարգացմանը բոլոր ուղղություններով:
Ռազմական փորձագետ Լեոնիդ Ներսիսյանն էլ կարծում է, որ «…ներկայումս լիարժեք կենսունակ է երևում ռուսական ընկերությունների ռազմական արտոնագրային արտադրությունների կազմակերպումը Հայաստանում, ինչպես նաև համատեղ ձեռնարկությունների ստեղծումը»:
Ցանկացած դեպքում երկու երկրների համագործակցությունը ռազմական ոլորտում կզարգանա, որն էլ հենց դրական դինամիկա կհաղորդի հայռուսական հարաբերություններին և կնպաստի խաղաղությանը Կովկասում:
Կամո Խաչիկյան