«Փուռը» կտա՞ն Ալիևին

Ինչպես և կանախատեսելի էր, Սոչիում կայացած Պուտին-Էրդողան հանդիպման ֆոնին Հարավկովկասյան տարածաշրջանում կրքերը հերթական անգամ ահագնացան, ու որոշակի էսկալացիոն գործընթացների միտումներ են նկատվում։

Մասնավորապես, չի բացառվում այն սցենարը, որ ռուս-թուրքական տանդեմը, որտեղ միանշանակորեն քննարկվել է ՀՀ և Արցախի հետ կապված մի շարք նրբերանգներ պարունակող հանգամանքներ, այնպիսի «ռասկլադ» ունենա, որ փորձի խաղից հանել Ալիևին։

Ըստ էության, մենք այսօր տեսնում ենք, որ, այսպես կոչված, հայ-ռուսական հարաբերությունները դիվանագիտական և ձևական արարողակարգային մակարդակից դուրս են եկել, և երկու կողմերն էլ ասում են իրենց սրտի իրական ցանկությունները, բարձրաձայնում բուն ասելիքի մասին։

Հիմա ավելի մանրամասն․ միանշանակ է, որ Նիկոլ Փաշինյանը, ինչքան էլ հնարավոր բոլոր առիթներով հայտարարում է, թե «հայ-ռուսական հարաբերությունները երբեք չեն եղել նման մակարդակի», պարզ է, որ փաստացի, կոնկրետ Արցախի հարցում առաջ է տանում Արևմտյան բլոկի առաջ քաշած թեզերն ու առաջնորդվում բացառապես նրանց օրակարգով։ Չնայած մի քանի անգամ ռուսական տիրույթում եղել են թեմայի վերաբերյալ քննարկումներ, առաջ քաշվել տարբերակներ, սակայն, Փաշինյանը լղոզված ու կրավորական մոտեցում է ցուցաբերել այդ մասով։ Հիմա, երբ արդեն էլ ավելի է հստակեցվում բաժանարարները, երբ Ալիևը 9 ամիս բլոկադայի մեջ է պահում Արցախը՝ իրականացնելով ցեղասպանություն, Նիկոլն աստիճանաբար ավելի է ուժեղացնում հակառուսական քարոզն ու Արցախում տեղի ուենցած յուրաքանչյուր ձախողման համար մեղադրում ռուսներին։

Ի դեպ, այս գործընթացը տևական ժամանակ է ընթանում է, իսկ վերջին օրերին մենք ականատես եղանք ռուսական «ապտակների» շարքի, երբ, և՛ դիվանագիտական, և՛ քաղաքական շրջանակներից հնչում են Նիկոլին ուղղված հստակ գնահատականներ, որոնք ցույց են տալիս տեղի ուենցող գործընթացի իրական մեղավորին՝ այսինքն հենց Փաշինյանին։ 

Ավելին, սա տեսնում է և Ալիևը, և առավել ևս՝ Էրդողանը, ով, լինելով փորձված ու բավականին հեռատես քաղաքական գործիչ, միանշանակ հասկանում է, որ ՌԴ-ն, չնայած ուկրաինական ճակատում առկա բավական բարդ ու ճահճային իրավիճակին, ամեն ինչ անելու է Արցախի հատվածում սեփական դիրքերի պահպանման հարցում։ Այս ամենը նշանակում է, որ ռուսները հեշտությամբ չեն լքելու Արցախը և սկուտեղի վրա այն հանձնեն ադրբեջանական կողմին, ինչքան էլ դա ուզի Փաշինյանը՝ անընդհատ խոսելով «Արցախ փաստահավաք խումբ ուղարկելու, այնտեղ միջազգային մեխանիզմների ներդրման կարևորության» մասին։

Այս ամենը հաշվի առնելով՝ Էրդողանն ամեն ինչ անելու է փաստացի մնալ թեմայի մեջ և այդ հարցում ճիշտ դիրքավորվել, այնպես որ չի կարելի բացառել այն սցենարը, որ ինչքան էլ Էրդողանը փորձի սատարել Ալիևին, գրկել նրան ու ասել, որ իր «փոքր եղբայրն է», սեփական քաղաքական շահերն ու պետական ամբիցիաները վկայում են լրիվ այլ պատկերի մասին, որը գոյություն ունենալու բոլոր հիմքերն ունի։

Ակնհայտ է նաև այն, որ սա թերևս գիտակցում է հենց Ալիևը, որ շատ հնարավոր է մնա խաղից դուրս և փորձում է որոշակի ռազմական էսկալացիաների գեներացնի արդեն ՀՀ սահմանին: Ըստ այդմ, այս օրերին տեղի ունեցող գործընթացները պետք է դիտարկել հենց այս տեսանկյունից։ Զարմանալին այն է, որ ՀՀ հակահայ իշխանությունները հերթական անգամ ոչ միայն կերել են ադրբեջանական «կուտը», այլ բավական արհեստավարժ այն տիրաժավորում են հայաստանյան հանրային տիրույթում։

Արմեն Հովասափյան