ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Արցախի նախագահական ընտրությունների զուգահեռականները. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Արցախում այս անգամ նախագահի ընտրությունները տեղի ունեցան յուրահատուկ պայմաններում, երբ հայկական երկրորդ հանրապետությունն արդեն տևական ժամանակ է, ինչ տոտալ շրջափակման մեջ է գտնվում։ Կային տեղեկություններ ու մտահոգություններ, ընդ որում՝ չափազանց հիմնավոր, որ ընտրություններին զուգահեռ կարող են խժդժություններ տեղի ունենալ, քանի որ Նիկոլ Փաշինյանին ու իր արցախյան մի քանի արբանյակներին հարկավոր էր ստեղծել քաոս՝ վերահսկողությունն իրենց ձեռքից բաց չթողնելու և Արցախի արդբեջանականացման ծրագիրը մինչև վերջ կյանքի կոչելու համար: Սակայն կարևոր է, որ հնարավոր եղավ խուսափել ավելորդ լարվածությունից։

Ի վերջո, չպետք է մոռանալ, որ առաջին հերթին Ադրբեջանը միշտ պատրաստ է օգտվել անմիասնականությունից ու քաոսից։ Բարեբախտաբար, այս ծանր շրջափուլում սթափ մտածողությունն ու ազգային մտածելակերպի գերակշռությունն, ի վերջո, հաղթեցին Արցախում։ Ոչ պակաս կարևոր է, որ Արցախում երկարատև կայունության ու միասնականության պահպանման համար պայմաններ ստեղծվեն նաև հետագայում, որպեսզի հնարավոր լինի առաջ շարժվել։ Իսկ Արցախի շահերը պահանջում են կենսական հարցերի շուրջ կոնկրետ կարմիր գծերի շրջանակների ներկայացում և ընդգծում։ Օրինակ՝ ԱՀ նորանշանակ նախագահ Սամվել Շահրամանյանը միանգամից քաշեց Արցախի՝ այս պահի համար ամենաառաջնային կարմիր գծերը, այն է՝ Արցախը պետք է ունենա կարգավիճակ, և Լաչինի միջանցքը պետք է գործի։

Այս ֆոնին բնական է, որ Ադրբեջանը շատ ծանր է տարել Արցախում նախագահի ընտրության հանգամանքը։ Դա են վկայում Բաքվից հնչող հիստերիկ հայտարարությունները։ Դե, դա նույնիսկ բնական է, քանի որ Բաքուն ուղղակի երազում է վերացնել Արցախի պետական ինստիտուտները և ապամոնտաժել Արցախի պետականությունը։ Թեկուզ անսպասելի չէ, բայց առնվազն ցավալի է, որ այս ծանր շրջափուլում ՀՀ իշխանություններից՝ առաջին հերթին Նիկոլ Փաշինյանի կողմից այդպես էլ շնորհավորանք չեղավ Արցախի նախագահի ընտրության հետ կապված։ Այնինչ 2020 թվականին, երբ Արայիկ Հարությունյանը դարձավ Արցախի նախագահ, Նիկոլ Փաշինյանն անմիջապես շտապեց շնորհավորել նրան՝ հատուկ ընդգծելով, որ Արցախում ընթացող բարեփոխումների մասով կարող է հույս դնել ՀՀ կառավարության և անձամբ իր վրա։ Նիկոլ Փաշինյանն այն ժամանակ նաև նշել էր, որ Արցախի նախագահի ընտրություններով մեկ անգամ ևս ապացուցվեց, որ «Արցախն անկախ եւ ժողովրդավարական պետություն է՝ իր կայացած ինստիտուտներով եւ հասուն քաղաքացիական հասարակությամբ»։

Հիշեցնենք՝ մեծ պատերազմից «հինգ էր պակաս»: Սա, կրկնենք, երեք տարի առաջ էր: Իսկ հիմա, բացի այն, որ Փաշինյանն ու իր իշխանությունը լուռ են, նաև կրավորական կեցվածք են ընդունել։ Նույնիսկ մինիմալ դիվանագիտական քայլերը չեն ձեռնարկվում Արցախում տեղի ունեցող ընտրությունները միջազգային հանրության համար ընկալելի դարձնելու համար, հատկապես այն կոնտեքստում, որ արցախահայության շրջանում խորանում է հումանիտար աղետը։ Իսկ ահա Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը Արցախի նախագահի ընտրությունից ժամեր անց միջազգային համայնքին կոչ արեց դատապարտել Արցախում տեղի ունեցած ընտրությունները: Դրան հետևեց Թուրքիայի արտգործնախարարության հայտարարությունը, որով դատապարտում են Արցախում տեղի ունեցած ընտրությունները։

Այլ կերպ չէր էլ կարող լինել, քանի որ Թուրքիայի դիրքորոշումը լիովին հայտնի է, Անկարան մինչև վերջ սատարում է Բաքվի տեսակետը։ Արցախի ընտրությունները չընդունելու կամ դատապարտելու մասին հայտարարություններով հանդես եկան մի շարք այնպիսի երկրներ, որոնք խնդիրներ ունեն իրենց տարածքային ամբողջականության հետ կապված ու սերտ կապեր ունեն Ադրբեջանի հետ, օրինակ՝ Պակիստանը, Մոլդովան, Վրաստանը, Ուկրաինան։ Բայց հատկապես զարմանալի էր ԵՄ-ի կտրուկ, ծայրահեղ դիրքորոշումն առ այն, որ իրենք չեն ճանաչում Արցախի ընտրությունները։ Բրյուսելից որոշեցին նաև ընդգծել, որ կարծում են, թե Ղարաբաղի հայերի համար կարևոր է համախմբվել դե ֆակտո ղեկավարության շուրջ, որը կարող է և ցանկանում է ներգրավվել Բաքվի հետ քննարկումներում։ Եթե Բրյուսելն ընդգծում է, որ չի ճանաչում ընտրությունները, ապա ի՞նչ մանդատի հիման վրա պետք է Արցախի ղեկավարությունը բանակցի Ադրբեջանի հետ, կամ Արցախի ղեկավարությունն առանց միջազգային մեխանիզմների ու անվտանգության երաշխիքների ինչպե՞ս կարող է բանակցել հանցագործ երկրի ներկայացուցիչների հետ։

ԵՄ-ի այս­պի­սի պահ­ված­քը թե­րևս պայ­մա­նա­վոր­ված է նրա­նով, որ Բրյու­սե­լում առա­վել քան կա­րև­որ­վում են Ադր­բե­ջա­նի կող­մից նավ­թի ու գա­զի մա­տա­կա­րա­րում­նե­րը, քան մար­դու իրա­վունք­նե­րի և ազա­տու­թյան ապա­հով­ման հար­ցը, երբ Ար­ցա­խում Ադր­բե­ջա­նի կող­մից կոնկ­րետ պա­տե­րազ­մա­կան ու ցե­ղաս­պա­նա­կան հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­ներ են իրա­գործ­վում։ 

Բայց ուշագ­րավ է, որ ԵԱՀԿ Մինս­կի խմբի հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րից, այդ թվում` ԵՄ ան­դամ Ֆրան­սի­ա­յից Ար­ցա­խի ընտ­րու­թյուն­նե­րը չըն­դու­նե­լու մա­սին որևէ հայ­տա­րա­րու­թյուն չար­վեց։ Իսկ ԵՄ-ի՝ Ար­ցա­խի ընտ­րու­թյուն­նե­րը չճա­նա­չե­լու մա­սին հայ­տա­րա­րու­թյու­նից շտա­պեց օգտ­վել Թուր­քի­ան։ Էր­դո­ղա­նը յու Դե­լի­ում տե­ղի ունե­ցած G20-ի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի շրջա­նակ­նե­րում Եվ­րո­պա­կան խորհր­դի նա­խա­գահ Շառլ Մի­շե­լի հետ քննար­կեց նաև այդ հար­ցը։ Բայց հե­տաքր­քիրն այն է, որ ադր­բե­ջա­նա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում տե­ղե­կու­թյուն­ներ տա­րած­վե­ցին այն մա­սին, թե հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան սահ­մա­նին կու­տա­կում­նե­րի ֆո­նին Փա­շի­նյա­նը փոր­ձել է հե­ռա­խո­սազ­րույց ունե­նալ Էր­դո­ղա­նի հետ։ Սա­կայն Էր­դո­ղանն առա­ջին հեր­թին Բաք­վի տե­սա­կե­տը ճշտե­լու հա­մար հե­ռա­խո­սազ­րույց է ունե­ցել Ալի­ևի հետ, որից հե­տո էլ հայ­տա­րա­րել է, որ սխալ է հա­մա­րում Հա­յաս­տա­նի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղում, ուս­տի մտա­դիր է հե­ռա­խո­սով բա­նակ­ցու­թյուն­ներ վա­րել Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հետ, ինչն էլ արեց երեկ։ 

Գրե­թե միշտ Թուր­քի­ան տար­բեր մի­ջամ­տու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով փոր­ձել է առաջ­նա­կարգ միջ­նոր­դի դե­րա­կա­տա­րու­թյուն ստանձ­նել հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­կա­մար­տու­թյան շրջա­նակ­նե­րում, բայց չի ստաց­վել։ Երբ սահ­մա­նա­յին շատ լար­ված իրա­վի­ճակ էր ստեղծ­վում, ապա, որ­պես կա­նոն, հայ­կա­կան կող­մը միջ­նոր­դու­թյան հա­մար դի­մում էր առա­ջին հեր­թին Ռու­սաս­տա­նին, ու տե­ղի էր ունե­նում Փա­շի­նյան-Պու­տին հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցը։ 

Բայց երբ հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը լար­վել են ու ՀՀ իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը հե­ռա­կա բա­նա­վե­ճի մեջ են Ռու­սաս­տա­նի հետ, ապա Մոսկ­վա­յին, որը տաս­նա­մյակ­ներ շա­րու­նակ միջ­նոր­դա­կան ջան­քեր է գոր­ծադ­րել, փո­խա­րի­նե­լու է գա­լիս Ան­կա­րան։ Ու փաս­տա­ցի ստաց­վում է, որ Երև­ա­նը միջ­նոր­դու­թյան հա­մար դի­մում է Ան­կա­րա­յին, իսկ Ան­կա­րա­յին մնում է օգտ­վել հնա­րա­վո­րու­թյու­նից, ինչն անում է մե­ծա­գույն հա­ճույ­քով:

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular