Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … մուշտակ

Դժվար է նշել հագուստի այլ տեսակ, բացի մուշտակից, որի շուրջ կատաղի բանավեճեր են ընթանում արդեն մի քանի տասնամյակ։ Եթե ​​ոմանց համար մուշտակը ներկայացնում է շքեղություն, հարստություն և պատկառելիություն, ապա մյուսների համար բնական մորթուց մուշտակ կրող մարդիկ հանցակից են նրանց, ովքեր շահույթի համար սպանում են կենդանիներին: Նորաձևության աշխարհը կարծես բաժանված է երկու ճամբարի: Շատ հայտնիներ նախընտրում են բնական մորթիներ և դրանցից պատրաստված ապրանքներ, բայց ոչ պակաս հայտնի մարդիկ էլ հակառակ ճամբարում են: Շատ հայտնիներ, ովքեր հանրությանը հայտնվում են մուշտակ հագած, ենթարկվում են կենդանիների իրավունքների պաշտպանների քննադատությանն ու դաժան հարձակումների: Նրանց թվում են՝ Թոմի Լին, Քիմ Բեսինջերը, Փոլ Մաքքարթնին և այլք։ Ամեն մեկն ինքն է որոշում, թե որ ճամբարին է պատկանում։ Ավելին, ժամանակակից նորաձևությունն առաջարկում է մոդելների լայն տեսականի՝պատրաստված ինչպես բնական, այնպես էլ արհեստական ​​մորթուց։ Բայց չպետք է մոռանալ նաև, որ մուշտակն առաջին հերթին ջերմության և հարմարավետության աղբյուր է։

Ժամանակակից մուշտակների շուկան բնութագրվում է մոդելների լայն տեսականիով, ինչը թույլ է տալիս ընտրել ճաշակին և բյուջեին համապատասխան ապրանք, ներառյալ բացառիկ նմուշները:

Եթե ​​նայենք հագուստի պատմությանը, ապա պարզ է, որ հագուստի հնագույն տարրերի շարքում մուշտակն իրավամբ զբաղեցնում է առաջին տեղերից մեկը։ Ինչպես հին ժամանակներում սպանված կենդանիների կաշին հուսալիորեն տաքացնում էր մեր նախնիներին սաստիկ ցրտից, այսօր էլ շատերը նախընտրում են մուշտակ հագնել ցուրտ եղանակին: Ճիշտ է, հազարամյակներ է անցել, մինչև մարդկությունը սովորել է մորթին մշակել, կտրել և կարել։ 7-9-րդ դարերում արաբները սկսել են իրենց ազնվականության տաք հագուստը զարդարել կենդանիների մորթիով։ Հատկապես պահանջարկ են վայելել կզաքիսի ու սամույրի մորթիները, որոնք ձեռք են բերվել Ռուսաստանում։ Արաբները հագուստի այդ տեսակն անվանել են «ջուբբա», ինչի պատճառով մասնագետները «մուշտակ» բառի մեջ նշում են արաբական արմատները։ 13-րդ դարի Մոնղոլիայում է հայտնվել ժամանակակից մուշտակի նախատիպը։ Լրացուցիչ ջերմության համար մոնղոլները հագնում էին միանգամից երկու մուշտակ, որոնցից մեկը մորթիով դեպի մարմինն էր, իսկ մյուսը դեպի դուրս։ Հյուսիսում՝ տունդրայի գոտում, լայն տարածում է գտել եղնիկի մորթուց գլխարկով տղամարդու տաք հագուստը՝ «մալիցան»։ Ռուսաստանում էլ հայտնվել են մորթյա բաճկոնների սեփական տարբերակները՝ «տուլուպը» և «կոժուխը»։ Հյուսիսային Չինաստանում մուշտակները պատրաստվում էին շան, այծի և կապիկի մորթուց: Հարուստ արիստոկրատները գերադասում էին թանկարժեք սամույրի աստրախանական մուշտակներ։ Աստիճանաբար ինչպես Արևելքում այնպես էլ Եվրոպայում վերնազգեստը մորթով զարդարելը դարձել է մոդայիկ։ Ընդ որում Ռուսաստանն է հաստատվել որպես մորթիների հուսալի մատակարար եվրոպական և ասիական երկրներին: Բուն Ռուսաստանում բոյարներն ու ազնվական մարդիկ կրում էին աղվեսի, կզաքիսի ու սամույրի մորթուց պատրաստված մուշտակներ, երկար ծոփքերով ու լայն բացվածքով թևերով: Նապաստակից մուշտակներ ու տուլուպներ կրում էին գյուղացիները: Կոժուխներ կարվում էին ոչխարի դաբաղված կաշվից: 15-17-րդ դարերում մուշտակը լայն տարածում է գտել հասարակության բոլոր շերտերում։

20-րդ դարի սկզբին Պոլ Պուարեն է նորաձևության մեջ մտցրել ռուսական ոճով մուշտակը: Հագուստի այդ տեսակը նախընտրում էին այնպիսի կինոաստղեր, ինչպիսիք են Մարլեն Դիտրիխը, Էլիզաբեթ Թեյլորը, Գրետա Գարբոն և այլք։ 60-ականներին Պակո Ռաբանի հավաքածուն ներկայացրել է ջրաքիսի մուշտակներ, իսկ 70-ականներին, հանրությունը ցնցված էր Իվ Սեն Լորանի հավաքածուից՝ անբնական գույներով ներկված աղվեսի մորթուց մուշտակներից: Հիմա էլ մուշտակների պահանջարկը չի նվազում, այլ ընդհակառակը, տարեցտարի միայն աճում է, և դա չնայած կենդանասերների դրա դեմ պայքարին։

Կ. Խաչիկյան