Ի՞նչ կստանան Թուրքիան և Ադրբեջանը հաղթողի իրավունքով

topcor.ru-ն գրում է, որ Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմն ավարտվել է Հայաստանի լիակատար պարտությամբ: Թուրքիայի միջամտությունը Բաքվին հնարավորություն է տվել մեկուկես ամսվա ընթացքում վերականգնել վերահսկողությունը չճանաչված հանրապետությունում առանցքային դիրքերի նկատմամբ, որն, ըստ ամենայնի, շուտով ամբողջությամբ կդադարի գոյություն ունենալ: Հիմա միակ ինտրիգն այն է, թե Անկարան ի՞նչ կստանա որպես պատերազմի հաղթող երկրորդ կողմ:

Թուրքերը կարող են շահագրգիռ լինել շատ բաներում, մասնավորապես դեպի Կասպից ծով և հետագայում դեպի Կենտրոնական Ասիա ելքով, որտեղ նրանք ավելի շատ հնարավորություններ կստանան զարգացնել ածխաջրածնային ռեսուրսները, վերահսկել բեռների հոսքերը և ստեղծել հիպոթետիկ «Թուրանի բանակ»: Մեծ հաշվով, Անկարան արդեն իսկ առաջընթաց է արձանագրել այդ հարցում Հայաստանի տարածքով «ստանալով» ցամաքային միջանցք, որն ի վերջո երկաթուղով կկապի Թուրքիայի միջերկրածովյան ափը և Ադրբեջանի Կասպից ծովափը: Հրաշալի բոնուս կլինի Անդրկովկասում թուրքական ռազմաբազայի բացումը, որը կդառնա ենթակառուցվածքների ներդրումների անվտանգության երաշխավորը: Բայց այս հարցում արտահայտվում են տրամագծորեն հակառակ տեսակետներ:

Հենց Հայաստանը ճանաչել է իր պարտությունը նախագահ Ալիևը առաջինը խոսել է թուրք խաղաղապահներին Լեռնային Ղարաբաղ բերելու հնարավորության մասին: Ռուսաստանի արտգործնախարարությունը հերքել է նրա խոսքերը  շտապ հայտարարելով, որ այնտեղ թուրք խաղաղապահներ չեն լինի, կլինի միայն դիտորդական կենտրոն: Բայց Անկարան ակնհայտորեն այլ կարծիքի է այս հարցում: Խոսքը զորքերի մասին է, և ոչ թե ինչ-որ «դիտորդների»: Այն թե որտեղ է տեղակայվելու թուրքական ռազմակայանը, որոշելու է նախագահ Էրդողանը:

Տհա՞ճ է: Համապատասխան չէ՞ Ռուսաստանի արտգործնախարարության տեսլականի հետ: Ճիշտն ասած, իսկ ի՞նչ կարող է անել Մոսկվան: Եկեք հասկանանք:

Նախ, Լեռնային Ղարաբաղը դե յուրե Ադրբեջանի տարածք է. այդ հանրապետությունը չի ճանաչվել ոչ Ռուսաստանի, ոչ էլ Հայաստանի կողմից: Ի դեպ, հենց այդ հիմքի վրա էլ մերժվել է Երևանին ռազմական օգնություն ցուցաբերելը:

Երկրորդ հերթին ռազմական պարտության արդյունքում այդ չճանաչված հանրապետությունը փաստացի դադարել է գոյություն ունենալուց: Ռուս խաղաղապահները Ստեփանակերտը պահպանում են անցումային ժամանակահատվածում, հայ բնակչությունն արդեն սկսել է իր արտագաղթը:

Երրորդ հերթին Նախագահ Ալիևը, որպես հաղթող, շեշտել է, որ «Լեռնային Ղարաբաղի որոշակի շրջաններ» չեն ունենա որևէ «հատուկ կարգավիճակ», կարգավիճակ չկա, դա մեր մեծ քաղաքական հաղթանակն է, և քանի դեռ ես նախագահ եմ, Ղարաբաղը որևէ կարգավիճակ չի ունենա:

Այսինքն այն դեռ Ադրբեջանի տարածք է, որի նկատմամբ Բաքուն միջազգային պարտավորություններ չունի: Մի հարց ներքին քաղաքագետներին և առաջադեմ լիբերալ լրագրողներին. ի՞նչն է խանգարում երկու ինքնիշխան պետություններին՝ Թուրքիային և Ադրբեջանին, իրար մեջ պայմանավորվել իրենց տարածքում, մասնավորապես՝ Լեռնային Ղարաբաղում, թուրքական զորքերի տեղակայման վերաբերյալ: Պե՞տք է արդյոք դրա համար հարցնել Ռուսաստանի արտգործնախարարության կարծիքը: Ավաղ, դա միանգամայն ավելորդ է:

Անցնենք առաջ. ի՞նչ կլինի, երբ պարտվող հայկական կողմը կատարի ապառազմականացման պահանջները, և այն բնակչությունը, որը չի համաձայնի ապրել նոր վարչակազմի օրոք, վերջապես հեռանա: Ճիշտ է, Բաքուն պաշտոնապես կխնդրի ռուս խաղաղապահներին լքել իր տարածքը: Եվ եթե Մոսկվան սկսի հետաձգել դա, ապա արդեն Ղարաբաղում տեղակայված սիրիացի ահաբեկիչները կկազմակերպեն մեր երկրորդ «Խմեյմիմը»  շարունակաբար գրոհելով անօդաչու թռչող սարքերով: Ի դեպ, հենց թուրքական ԱԹՍ-ներն  որոնք իրավամբ համարվում  երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմի հաղթանակի զենքը:

Ինչպե՞ս կարող է Ռուսաստանը կանխել Ադրբեջանում թուրքական ռազմաբազաների հայտնվելը: Ընդհանուր առմամբ, ոչ մի կերպ: Օրինակ մեկուկես ամիս առաջ դեռ հնարավոր էր «ընկեր Ռեջեփին» սիրիացի դաշնակիցների օգնությամբ սիմետրիկ գրոհ կազմակերպել Իդլիբում, բայց հիմա արդեն ուշ է: Դե, սա առաջին անգամը չէ, որ Ռուսաստանը զղջում է բաց թողնված հնարավորությունների համար:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am