Հայկական սահմանի «էպոպեան»

Նախօրեին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը մեծ ասուլիսի ընթացքում հայտարարել է, որ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը խոսքի տեր մարդ է և իր երկրի շահերի համար կգնա մինչև վերջ: Ընդ որում, Պուտինը դրանից առաջ ասել է, որ շատ հարցերում, իհարկե, Էրդողանի հետ ունեն տարբեր կարծիքներ, հակադիր կարծիքներ: Հետաքրքիր է, Արցախի հարցն այդ հակադիր կարծիքների մեջ մտնո՞ւմ է, թե՞ ոչ: Բանն այն է, որ Արցախի և Հայաստանի շուրջ ստեղծված իրավիճակը նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրի համատեքստում, կարծես թե, մտնում է լարվածության մի փուլ, երբ ադրբեջանցիները, անկասկած, ոչ առանց Էրդողանի հովանու, սկսում են աստիճանաբար մեծացնել ճնշումն ու պահանջները, ընդլայնվել ավելի, քան ՌԴ հովանու ներքո նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի տառն ու ոգին:

Բանն այն է, որ ադրբեջանցիները այդ համաձայնագրով ստացել են իրենց հասանելիքը, այժմ փորձում են դուրս գալ համաձայնագրից և ստանալ ավելին: Ինչպես երևում է, Հայաստանի և Արցախի կառավարությունները այս իրավիճակում, իհարկե, մի շարք օբյեկտիվ, միաժամանակ, սակայն նաև զգալիորեն սուբյեկտիվ պատճառներով չեն կարողանում ստանալ ոչինչ ավելին, չեն կարողանում համարժեք ընդդիմանալ աճող լարվածությանը: Այդ պարագայում, դարձյալ օբյեկտիվ իրողություններից ելնելով, դուր գա դա որևէ մեկին, թե ոչ, հույսը մնացել է, որ ադրբեջանական ախորժակը կզսպի Ռուսաստանը: Կզսպի, եթե, իհարկե, առկա իրավիճակը հենց Էրդողանի հետ Պուտինի տարբեր մոտեցումների, ոչ թե նույն պատկերացումների շրջանակում է: Սակայն պատկերացումների տարբերությունից զատ, շատ էական է, թե որքան է մինչև վերջ պատրաստ գնալ նաև Պուտինը, որը հաճոյախոսում է, թե Էրդողանն իր երկրի շահի համար պատրաստ է գնալ մինչև վերջ: Բայց այստեղ էլ, իհարկե, հարց է առաջանում, թե որքանով է Ռուսաստանը հայկական շահերի ոտնահարումը պաշտպանելը դիտարկում իր շահերի շրջանակում:

Փաստացի, խոսքը վերաբերում է, օրինակ, մեկ գյուղ ավելի կամ պակաս, մեկ բարձունք ավելի կամ պակաս լինելուն: Եթե Հայաստանի ու Արցախի համար մեկ գյուղը, մեկ բարձունքը կամ դիրքը ունի կենսական նշանակություն, ապա Ռուսաստանի համար այդ նշանակությունը չկա: Ռուսաստանը, լայն իմաստով, Հայաստանում ռազմական ներկայությանը ավելացրել է ռազմական ներկայություն Արցախում, և այստեղ ռազմավարական ու խորքային մասշտաբն այնպիսին է, որ այդ ներկայության համար մեկ գյուղ ավելի կամ պակասը չունի նշանակություն: Ըստ այդմ, Պուտինը կարող է իսկապես համաձայն չլինել այն ամենի հետ, ինչ անում է Էրդողանը, բայց Էրդողանը դիտարկում է դա իր շահերի շրջանակում ու գնում «մինչև վերջ», ինչպես Պուտինն է ասում, իսկ Պուտինը նրան գյուղ առ գյուղ կամ դիրք առ դիրք կանգնեցնելն առայժմ չի դիտարկում իր շահերի շրջանակում: Այստեղ հարց է առաջանում, թե ինչպես պետք է Ռուսաստանին շահագրգռի հայկական կողմը, թուրք-ադրբեջանական ախորժակին նաև այդ մակարդակում դիմադրություն կազմակերպելու համար:

Անդրանիկ Կիրակոսյան

www.1or.am