Փաշինյանը չի շտապում կիրառել Հռոմի ստատուտի ընձեռած հնարավորությունները՝ ընդդեմ Ադրբեջանի
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Նախորդ տարվա հոկտեմբերին ՀՀ ԱԺ-ն վավերացրեց Հռոմի ստատուտը` Միջազգային քրեական դատարանի կանոնադրությունը և դատարանի իրավազորությունը հետադարձ ուժով ճանաչելու մասին նախագիծը։ Հռոմի ստատուտի վավերացումը սահմանում է դատարանի իրավազորությունը Հայաստանի Հանրապետության տարածքի նկատմամբ, այսինքն՝ ՀՀ տարածքը կարելի է ասել որոշակիորեն երաշխիք է ստանում, որ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ցանկացած ծանրագույն հանցագործություն ենթակա կլինի Միջազգային քրեական դատարանի իրավազորությանը։ Կստեղծի ևս մեկ լրացուցիչ իրավական կանխարգելիչ մեխանիզմ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կանոնադրության իրավազորությանը ենթակա ծանրագույն հանցագործությունների կատարումը կանխարգելելու տեսանկյունից: Արցախցիների բռնի տեղահանման հարցը ևս, Հայաստանի դիմումով Միջազգային քրեական դատարանը կարող է քննել։ Խոսքը գնում է այս դեպքում մարդկայնության դեմ ուղղված հանցագործության տարատեսակի մասին, այսինքն՝ բռնի տեղահանում կամ զանգվածային տեղահանումներ, որը կանոնադրությամբ նախատեսված հանցատեսակ է, հանցագործության տեսակ է, և կա նաև նմանատիպ նախադեպ՝ Միջազգային քրեական դատարանի կողմից իրավազորությունը ճանաչելու:
Ստատուտի վավերացումից հետո շատերը պնդում էին, որ իշխանությունների այս քայլը ուղղորդված է արևմուտքից և ուղղված է ՌԴ դեմ: Մոսկվան էլ իր հերթին բավական կոշտ էր արձագանքել, մասնավորապես Դմիտրի Պեսկովը նշել էր, որ Հայաստանի կողմից Հռոմի ստատուտը վավերացնելու որոշումն ամենաբացասական հետևանքները կունենա երկկողմ հարաբերությունների վրա։ Ռուսաստանի ԱԳՆ մեկ այլ աղբյուր էլ մարտի 27-ին ТАСС-ին և РИА Новости – ին հայտնել է, որ Մոսկվան «բացարձակապես անընդունելի» է համարում ՄՔԴ-ի Հռոմեական ստատուտին միանալու Երևանի պլանները՝ Ռուսաստանի ղեկավարության դեմ օրդերների ֆոնին: Հիշեցնենք, որ Հաագայի Միջազգային քրեական դատարանի պալատը մարտի 17-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և երեխաների օմբուդսմեն Մարիա Լվովա-Բելովայի ձերբակալման օրդեր է տվել:
Փարատելով ռուսական կողմի մտահոգությունները Նիկոլ Փաշինյանը նախորդ տարվա սեպտեմբերի 24-ի ուղերձում պնդել էր՝ ստատուտին միանալն անկախությունը պաշտպանելու միջոցներից մեկն է, որն, ըստ վարչապետի, Հայաստանին հնարավորություն կտա արտաքին անվտանգության ապահովման գործում օգտվել նաև Միջազգային քրեական դատարանի հնարավորություններից:
Սակայն, տրամաբանական հարց է առաջանում, թե ինչու ՀՀ իշխանությունները չեն շտպում կիրառել այդ հնարավորությունը, հատկապես, երբ Ադրբեջանի վարքագիծը հիմնավոր առիթ է ստեղծում դա անելու համար: Այսօր, մի շարք պետություններ կիրառելով հենց Հռոմի Ստատուտի ընձեռած հնարավորությունները դատի են տալիս Իսրայելին՝ Գազայի հատվածում կատարած պատերազմական հանցագործությունների համար: Սակայն, ՀՀ իշխանութունները այս առումով սպասողական և կրավորական կեցվածք են ընդունել: Ավելին, թեև գործող իշխանությունը հայտարարում է, որ Հռոմի ստատուտի ընդունումը ՀՀ ինքնիշխանության պահպանման գործիք է, ամենևին այդպես չէ, ընդհակառակը` երբ ՀՀ–ն ընդունում է ՄԱԿ–ի քրեական դատարանի իրավազորությունը, ապա դրանով ՀՀ ինքնիշխանությունը դատական իշխանության որոշակի բաղադրիչի փոխանցման տեսանկյունից արդեն իսկ դրվում է կասկածի տակ։ Հենց դա էր ՍԴ–ն առաջին անգամ արձանագրել 2004 թ. Հռոմի ստատուտը քննարկելիս։
Հաշվի առնելով ՀՀ իշխանությունների պասիվությունը ՝ Հռոմի ստատուտը կիրառել իրենց իսկ կողմից հռչակված նպատակներին հասնելու համար, արդյոք՞ չի ապացուցվում այն թեզը, որ Փաշինյանն ու թիմակիցները նախագիծը այնուամենայնիվ ընդունել են արևմուտքի աչքերում դիվիդենտներ աշխատելու և արևմուտքին հաճոյանալու նպատակով: Իսկ օգուտ որպես այդպիսին՝ ստատուտի ընդունումը Հայաստանին այդպես էլ չբերեց, մի բան էլ՝ լարեց առանց այդ էլ լարված ռուս-հայկական հարաբերությունները:
