Կարծիք. Վիշապն արթնացել է, Հայաստանը պետք է շտապի
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆոր աշխարհակարգի ձևավորումն առավել նկատելիորեն դրսևորվում է Մերձավոր Արևելքում, ինչը որոշակի մարտահրավերներ է առաջացնում Հայաստանի համար, իր Telegram ալիքում գրում է էներգետիկ անվտանգության փորձագետ, քաղաքական գիտությունների դոկտոր Վահե Դավթյանը, գրում է eadaily.com-ը։
Սաուդյան Արաբիան վերջերս հայտարարեց 1974 թվականին ԱՄՆ-ի հետ կնքված նավթային համաձայնագիրը չերկարաձգելու իր որոշման մասին, ինչը կարող է լուրջ խնդիրներ ստեղծել Վաշինգտոնի աշխարհաքաղաքական գլխավոր գործիքի՝ դոլարի համար։ Օրերս նաև հայտնի դարձավ, որ Իրանը և Բահրեյնը պատրաստվում են վերականգնել դիվանագիտական հարաբերությունները, որոնք խզվել էին 2016 թվականին Վաշինգտոնի ուղղակի ճնշման ներքո։ Հատկանշական է այն, որ Բահրեյնը Մերձավոր Արևելքում ԱՄՆ-ի առանցքային արբանյակներից մեկն էր։
Բավական է նշել, որ ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի 5-րդ օպերատիվ նավատորմը տեղակայված է այդ կղզու միապետության ջրերում, հիշեցրել է հայ քաղաքագետը։ Նրա կարծիքով, Էր Ռիադի և Մանամայի որոշումները կարելի է որակել որպես Միացյալ Նահանգների ռազմավարական նահանջ Մերձավոր Արևելքում, ինչը հատկապես ակնհայտ է տարածաշրջանում Չինաստանի աճող ազդեցության ֆոնին։ Ինչպես Իրան-Սաուդյան Արաբիա, այնպես էլ Իրան-Բահրեյն հարաբերությունների վերականգնումն իրականում իրականացվում է Պեկինի միջնորդությամբ։ Սթափ գիտակցելով Պարսից ծոցի երկրների կարևորությունը էներգիայի մատակարարման հարցում Չինաստանը դինամիկ կերպով զարգացնում է սեփական արտաքին քաղաքականության մերձավորարևելյան վեկտորը։
«Սակայն, եթե ի սկզբանե այդ վեկտորը սնուցվում էր բացառապես տնտեսական միջոցներով, ապա վերջին տարիներին, հատկապես 2017 թվականից, երբ Չինաստանը ստեղծեց առաջին ռազմաբազան իր սահմաններից դուրս (Ջիբութիում), Պեկինը հմտորեն օգտագործելով դիվանագիտական և այլ գործիքներ սկսել է ավելի ընդգրկուն մոտեցում ցուցաբերել։ Վիշապն արթնացել է։ Փաստորեն, այսօր ձևավորվում է աշխարհաքաղաքական առանցք, որի շրջանակներում Չինաստանը փորձելու է իրականացնել «Մեծ Եվրասիա» նախագիծը։ Նրա առանցքային ենթատարածքներից մեկը Մերձավոր Արևելքն է, որտեղ Պեկինը ներկայումս գերիշխում է», - նշել է փորձագետը։
Հաջորդիվ նա առաջարկում է անդրադառնալ Հայաստանի շուրջ ստեղծված իրավիճակին։ «Ցանկացած ոք, ով քիչ թե շատ տիրապետում է ակադեմիական աշխարհաքաղաքականությանը, կհաստատի, որ Մերձավոր Արևելքն ու Հարավային Կովկասն օրգանապես կապված տարածաշրջաններ են, ինչը հատկապես նկատելի է իրանական գործոնի լույսի ներքո։ Չինաստանի ակտիվացումը Մերձավոր Արևելքում, որն իրականացվում է Իրանի հետ ռազմավարական երկխոսության խորացման պրիզմայով, լուրջ հիմք է ստեղծում նույն չինական ներառականության համար հարավկովկասյան ուղղությամբ։
Պեկինի աշխարհաքաղաքական սխեմաներում Իրանը դիտվում է նաև որպես Հարավային Կովկասում Չինաստանի շահերն անուղղակիորեն առաջ մղող խաղացող: Արդյունքում երկու կողմերին էլ դա ձեռնտու է։ Թեհրանը ելք կստանա դեպի Սև ծով և կամրապնդվի որպես տարածաշրջանային գերտերություն, իսկ Չինաստանը հնարավորություն կունենա նվազեցնել Հնդկաստանի աճող ազդեցությունն այս ուղղությամբ՝ նոր տրանսպորտային կապեր ներառելով «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնության մեջ»,- գրել է Դավթյանը։
Այդ կոնֆիգուրացիայի մեջ, եզրափակել է քաղաքագետը, Հայաստանի արտաքին քաղաքականության և անվտանգության առանցքային խնդիրը պետք է լինի Իրանի և Չինաստանի հետ ռազմավարական երկխոսության խորացումը դիվանագիտական, տնտեսական, մշակութային և այլ ոլորտներում։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը