Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Հարյուր միլիոնավոր դոլարների թռիչքներ. ինչպես են ուռճացվում «ոսկու» ցուցանիշները Հայաստանում 

ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

2023 թվականի վերջից Հայաստանում ներդրել են ոսկու վերամշակման և ոսկերչության համար կիսաֆաբրիկատներ արտադրելու բիզնես։ Տեխնիկական պատճառներով այդ ոլորտում վիճակագրությունը զգալի աճ է գրանցել։ Հարցն այն է, թե արդյո՞ք այդ աճը համարվում է իրական և բավարար երկրի համար, գրում է dzen.ru-ն։

Վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում վիճակագրությունը Հայաստանում արձանագրել է արդյունաբերության աննախադեպ աճ՝ մոտ 20 %։ 2023 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբերին և 2024 թվականի առաջին ամիսներին աճ է գրանցվել մետաղագործության ոլորտում, այնուհետև «ցատկ» է եղել դեպի ոսկերչական արդյունաբերություն, իսկ մայիսին «վերադարձ» մետաղագործություն։

Այդ «ցատկերը» կազմում են հարյուր միլիոնավոր դոլարներ, ինչը մի քանի անգամ գերազանցում է երկրում ոսկերչական իրերի արտադրության նախկին մասշտաբները։ Առաջին կիսամյակում արդյունաբերությունն աճել է գրեթե 20 %-ով (18,2 %), ինչը հիմնականում պայմանավորված է ոչ թե հումքային, այլ հանքային արդյունաբերությամբ, որտեղ աճը հազվադեպ է գերազանցում 10 %-ը։ Նման թվերը և նման կտրուկ թռիչքներն անսովոր են։ Առաջին հայացքից թվում է, թե միջնորդ առևտուրը քողարկված է տեղական արտադրության քողի տակ, բայց իրականում այստեղ ամեն ինչ օրինական է։ Եկեք բացատրենք, թե ինչ է կատարվում:

Այդ միլիոնների և գրեթե 20 տոկոս աճի բանալին ոսկու մեջ է, որը հավանաբար Ռուսաստանից է Հայաստան գալիս, նախնական վերամշակում անցնում, այնուհետև ուղարկվում Արաբական Միացյալ Էմիրություններ, որտեղ էլ զարդեր են պատրաստում։ Այդ ամենը «ենթադրաբար» է այն պատճառով, որ ՊԵԿ-ը դեռևս չի հրապարակել արտաքին առևտրի վիճակագրությունն ըստ երկրների, նույնիսկ 2023 թվականինը: Ենթադրաբար Ռուսաստանից, քանի որ այլ երկրների համար անիմաստ է արտադրությունը «ցրել» այս ու այն կողմ:

Իսկ դա ի՞նչ ոսկի է։ Ըստ երևույթին, Հայաստանում զարդերի համար նախապատրաստվածները պատրաստվում են ներկրված ոսկուց։ Վիճակագրության մեջ նման արտադրությունը մետաղագործության և ոսկերչության դեպքում հավասարազոր են: Հավանաբար դա է պատճառը, որ այն «ցատկել» է մի կատեգորիայից մյուսը: Այնպես որ, եթե մեր ենթադրությունները ճիշտ են, ապա Հայաստանում (ոչ թե ընդհանուր առմամբ, այլ տվյալ դեպքում) ոսկերչական արտադրանքն ամբողջությամբ չի արտադրվում, այլ արտահանվում է կիսաֆաբրիկատների տեսքով։

Դա նշանակում է, որ դրանց վրա քիչ աշխատանք է կատարվում, և նման կիսաֆաբրիկատները վաճառվում են շատ ավելի ցածր գներով, քան պատրաստի զարդերը։ Բայց ինչո՞ւ է այդ դեպքում երկրի արդյունաբերությունը նման զգալի աճ ցույց տալիս։

Փաստն այն է, որ այստեղ ֆորմալ առումով ամեն ինչ արվում է կանոններով և հիմնված է միջազգային վիճակագրական կանոնների վրա. եթե բիզնեսն ինքն է գնում հումք արտադրության համար, ապա վիճակագրությունը ներառում է և՛ վերամշակման, և՛ հենց հումքի արժեքը։ Հաշվի առնելով այն, որ խոսքը ոսկու մասին է, հասկանալի է, թե ինչպես կարող է «ուռճացվել» վիճակագրությունը։ Թվում է, թե սխալ է այդ ոսկին ներառել արդյունաբերության ցուցանիշների մեջ, քանի որ այն Հայաստանում չի ձուլվել, բայց պաշտոնապես, ըստ կանոնների, դա կարելի է անել:

Ուսանելի է համեմատությունը հայկական տեքստիլ գործարանների հետ: Նրանք մեծ ծավալով հագուստ են կարում Եվրոպայից և Ռուսաստանից ստացված պատվերներով։ Սակայն գործարաններն իրենք հումք չեն գնում, այլ ստանում են հաճախորդներից։ Այդ իսկ պատճառով Հայաստանում արդյունաբերական վիճակագրությունը ներառում է միայն դերձակության արժեքը, ոչ թե հումքը։

Արդյունքում, չնայած այն հանգամանքին, որ Հայաստանից հագուստի արտահանումը 2023 թվականին գերազանցել է 320 միլիոն դոլարը, ոլորտի վիճակագրության մեջ հաշվի է առնվել ընդամենը մոտ 106 միլիոն դոլարը, այսինքն այդ գումարի մեկ երրորդից էլ պակասը։
Ոսկու դեպքում վիճակագրությունը ներառում է ամբողջ արժեքը՝ և՛ նյութը, և՛ դրա մշակումը (չնայած արդյունաբերական աճը կարելի է հաշվարկել առանց ոսկու ինքնարժեքի)։ Դա չի փոխում էությունը, վիճակագրությունը տպավորիչ է ստացվում, բայց ի՞նչ է դա նշանակում երկրի տնտեսության համար։

Հիշենք, թե ինչ էին ասում մեր ուսուցիչները, երբ հարցնում էինք մեր գնահատականների մասին. «Դուք սովորում եք ոչ թե գնահատականների համար, այլ հանուն գիտելիքի»։
Իհարկե,  ուսուցչի դեր չստանձնենք, վիճակագրական կոմիտեն մեզանից շատ լավ գիտի, թե ինչպես պետք է կազմել տնտեսական հաշվետվությունները, իսկ էկոնոմիկայի նախարարությունը հասկանում է, թե ինչպիսի աճն է ավելի շատ օգուտ տալիս տնտեսությանը։ Նաև այն չէ, որ վերարտահանումը վատ բան է, եթե բիզնեսը հարմար տեղ է գտել և օրինական եկամուտ է ստանում, դա լավ է և՛ իր, և՛ շրջապատի համար։

Պարզապես ուզում ենք հիշեցնել, որ ինչպես մեզ սովորեցրել են չպետք է սովորել միայն գնահատականի համար, և նման կերպ էլ երկիրը պետք է զարգացնի տնտեսությունը, այլ ոչ թե աշխատի վիճակագրության վրա։ Հետևաբար, արժե մտածել, թե ինչպիսին կլիներ արդյունաբերական աճն առանց այդ «ոսկու», որն այդքան լավ տեղավորվել է թվերի մեջ։ Իհարկե, այդ դեպքում թվերն ավելի քիչ «հանդիսավոր», բայց ավելի իրատեսական տեսք կունենային։ Եվ պետք է հուսալ, որ հենց դա կխրախուսեր իշխանություններին բացի եղածներից, ստեղծել արդյունաբերության աջակցության նոր ծրագրեր:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей АнпилоговАрмения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепитаМИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсамиСтоимость биткойна приближается к 100 тыс. долларовКурс доллара к рублю в ходе торгов впервые с марта 2022 года превысил 103 рубляБельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и БельгииМы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан ФиданАрмянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащихРоссия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частьюЮнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигацииВ Армении сократят помощь для арцахских беженцевАрмянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине КрымаОванес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному боюПалата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лицАвантюризм кадровых движений: «Паст»Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. ПономаренкоНС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и ИраномЕС направит в Грузию "политическую миссию"Арпине Саркисян будет назначена главой МВД РАКомпания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городахЧЕ: Результаты армянских шахматистовГубернатор Армавирской области Давид Худатян будет назначен министром территориального управления и инфраструктур Комитет госдоходов: В Армении установлены случаи не регистрации наемных работников Армянские фехтовальщики завоевали 4 медали на международном турнире в Тбилиси Заместитель мэра Еревана: Главную елку страны украсим прошлогодними ветками и игрушками Арпине Саркисян назначена министром внутренних дел Армении Азербайджанцы стали настоящей головной болью в России։ «Паст» Принесет ли Армении какую-либо пользу членство в Римском статуте? «Паст» Скажешь, чтобы и он написал заявление: «Вотсапские увольнения» будут продолжительными: «Паст» Эксклюзивная платформа для сферы туризма: «Паст» Находясь ниже плинтуса говорят о «плинтусном» рейтинге: «Паст»Погода в Армении На заседании Совета старейшин Еревана приняты льготы по новым транспортным тарифам Отставки глав КГД, СК и АК Армении приняты Трамп определился с кандидатом в министры транспорта Навстречу мечте: эксклюзивное предложение фонда «Музыка во имя будущего» для музыкантов и преподавателейТрамп назначил 27-летнюю Кэролайн Ливитт пресс-секретарем Белого дома Автодороги на территории Армении проходимы Президент Украины назвал телефонный разговор Шольца и Путина «ящиком Пандоры» Убийство в Ереване: погибший недавно прибыл в Армению из Франции Футбольные фанаты требуют отставки главы ФФА Меликбекяна Байрамов ответил на заявление Пашиняна о скором открытии региональных коммуникаций Пашинян прокомментировал процесс реформ в Полиции Цена нефти Brent опустилась ниже $72 за баррель после роста накануне ЗАО «ДЖЕРМУК ГРУП» освободили от выплаты таможенной пошлины Зеленский рассказал о работе над «планом стойкости» для страны: его представят украинцам в ближайшее время
Самое популярное