Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ…բազկաթոռ-պարկ
ՖՈՏՈԻնչ անուններ ասես, որ չեն տվել արտաքինից անձև, բայց ներկայումս շատ սիրված բազկաթոռ-պարկերին: Առավել հայտնի անուններն են «բազկաթոռ-տանձ» կամ պարզապես «տանձ» կամ էլ «Բին-բեգ»՝ «լոբու պարկ» և այլն: Բայց այդ բոլոր անունների ծագումը կապված է հենց առաջին բազկաթոռ-պարկի ստեղծման հետ, որը հայտնի է որպես «Sacco»:
Շատերը չգիտես ինչու համոզված են, որ բազկաթոռ-պարկը նախագծել են ժամանակակից դիզայներները: Այնուամենայնիվ բազկաթոռ-պարկը, ավելի ճիշտ, նրա առաջին նմուշը ստեղծվել է մոտ կես դար առաջ: Այն իրոք պատրաստել են իտալացի դիզայներներ Պիերո Գատին, Սեզարի Պաոլինին և Ֆրանկո Թեոդորոն, և սկզբից այն որևէ գործնական նպատակ չի ունեցել:
Հակադիզայն. ահա թե ինչպես կարելի է այն անվանել: Այս բազկաթոռը նրանց կողմից պարզապես հորինվել է ի հակադրություն դարեր շարունակ օգտագործվող արդեն արմատացած և ավանդական դարձած բազկաթոռի: Բազկաթոռ-պարկի պատմությունը սկսվում է 1960-ականների սկզբից՝ սեռական հեղափոխության և առաջադիմության ծագման ժամանակաշրջանում (երաժշտությունում Beatles, արտհաուզ, պիժոններ և այլ նորարարական շարժումներ): Բացի այդ Իտալիայի տնտեսական աճը մարդկանց հնարավորություն է տվել մտածել նման բաների մասին: Թերևս այս գաղափարը հնարավոր չէր լինի իրականացնել, եթե դիզայներների խմբում չլիներ չորրորդ անդամը` Աուրելիո Զանոտտան, որը կահույքի գործարանի սեփականատեր էր և որի տեսականու մեջ առկա էին տարբեր տեսակի բազկաթոռներ:
Հենց նա էր, որ դիզայներների խենթ գաղափարի մեջ տեսել է խոստումնալից ուղղություն` անհենք կահույքի արտադրություն: Հենց նա է, որ 1968 թվականին անհենք բազկաթոռը հասցրել է լայն «զանգվածներին»: Նա այն անվանել է «Sacco» կամ իտալերենից թարգմանված «պարկ»: Զանոտտան պատմության մեջ դառնալով բազկաթոռ-պարկի առաջին արտադրողը, ավելին է արել, նա հասել է նրան որ այն օգտագործելու համար դարձել է ավելի գործնական և տեխնոլոգիական:
Թեոդորը, Գատին և Պաոլինին հորինել էին բազկաթոռ, որը լցնում էր ջրով, սակայն, դա անհարմար էր նստելու համար և շատ ծանր: Զանոտտան է, որը բազկաթոռների լցոնիչի համար օգտագործել է պլաստմասե գնդիկներ: Այստեղից էլ գալիս է այդ բազկաթոռների այն անունը, որը ամերիկացիներն են տվել նրան` «լոբու պարկ»: Զանոտտան փոխել է նաև պարկը: Սկզբնապես օգտագործված պոլիվինիլքրորիդե պարկի փոխարեն (բանն այն է, որ ի սկզբանե պարկի մեջ ջուր էր լցվում , իսկ այդ նյութը ջրաանթափանց է), նա սկսել է օգտագործել գործվածքներ, որոնք շփման դեպքում ավելի հաճելի են մարմնի համար: Նմանատիպ նյութը ուներ նաև այն առավելությունը, որ կտրուկ նստելու ժամանակ չէր պատռում, և ավելի գեղագիտական էր:
Երկար տարիներ պարկի գործվածք բացառապես վարդագույն է եղել, որի պատճառը ըստ երևույթին այն էր, որ իտալացի կահույքագործի պահեստը լցված է եղել հենց այդ գույնի գործվածքով: Բազկաթոռ-պարկը կահույքագործ Զանոտտաին համաշխարհային համբավ և միլիոնավոր դոլարների եկամուտ է պարգևել: «Sacco»-ն առկա է աշխարհի բոլոր խոշոր այն թանգարաններում, որտեղ ցուցադրվում են կահույքի նմուշներ: Բազկաթոռ-պարկի պատմության մեջ երկրորդ փուլ է համարվում նոր հազարամյակի սկիզբ, քանի որ սկսվել է ուրվագծվել անհենք կահույքի արտադրության միտում: Միևնույն ժամանակ սկսվել է փոխվել այս բազկաթոռի ձևը՝ ստեղծվել են բազմոց-պարկեր, աթոռ-պարկեր և անգամ կահույք- տրանսֆորմերներ: Բայց, այնուամենայնիվ, ներկայումս էլ առաջնայնության դափնեպսակը այնուամենայնիվ «լոբու պարկ»-ինն է:
Կ․ Խաչիկյան