Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … թրենչկոտ թիկնոց
ՖՈՏՈԹրենչկոտ թիկնոցն իր անունը ստացել է երկու անգլերեն բառերի համակցությունից՝ trench -խրամատ, coat - վերարկու: Մակինտոշն է համարվում թրենչկոտի նախատիպը, որը հայտնվել է 1823 թվականին։ Փորձարկումներ կատարելիս շոտլանդացի քիմիկոս Չարլզ Մակինտոշը պատահաբար սոսինձ է լցրել իր թևին, և երբ փորձել է մաքրել այն, տեսել է, որ այդ նյութը վանում է ջուրը: Նոր հայտնագործությունը հարստացրել է գիտնականին։ Մեկ տարի անց նա բացել է փոքրիկ գործարան, որը գտնվում էր Մանչեսթերում։ Գործարանը սկսել է արտադրել անջրանցիկ հատկություններով ռետիապատ գործվածք, որից սկսել են անձրևանոցներ կարել։ Գործվածքը մոխրագույն էր, անդուր և զզվելի հոտով։ Շոգ եղանակին դրանք դառնում էին տհաճ կպչուն, իսկ ցուրտ եղանակին դառնում էին կոշտ, ինչպես փայտի կտոր։ Չնայած դրան, այդ անջրանցիկ անձրևանոցները բավականին պահանջված էին։ Դրանք հատկապես լավ էին գնում ձկնորսները, որսորդները և կառապանները։ Մի խոսքով, բոլոր նրանք, ովքեր ստիպված էին երկար ժամանակ մնալ անձրևի տակ։
1880 թվականին տեղի է ունեցել իրադարձություն, որը նշանավորել է տրենչկոտների պատմության մեջ երկրորդ փուլը: Անգլիացի Թոմաս Բերբերրին նոր ջուրը վանող նյութ է հորինել՝ գաբարդինը։ Այդ գործվածքը չէր պահանջում ռետինե ներծծում։ Ներսից հարթ լինելով, նրա երևացող կողմն ուներ թելերի հատուկ միահյուսում։ Դրանք ձևավորումն էին անկյունագծային սպիներ, և անձրևի կաթիլները, ընկնելով մակերևույթի վրա, ազատ գլորվում էին չմտնելով մանրաթելերի միջև։ Նման նյութից պատրաստված ապրանքներն ավելի հարմարավետ էին, թեթև և շնչող։
Քսան տարի անց 1901 թվականին, Թոմասը ներկայացրել է իր առաջին թիկնոցը։ Այն ուներ օձիք, փեղկեր, կարովի գրպաններ, էպոլետներ, D տառի տեսքով պղնձե ճարմանդներ, հետևից կար ճեղք, որն ամրացված էր կոճակով։ Մոդելը ստացել է Tielocken coat անվանումը։
Շնորհիվ երկու մարդկանց՝ օդաչու Կլոդ Գրեհեմ Ուայթի և ճանապարհորդ Ռոալդ Ամունդսենի թրենչկոտն իրական փորձարկման է ենթարկվել 1910-1911 թվականներին: Մեկը մի քանի ժամյա չվերթ է իրականացրել Լոնդոն-Մանչեսթեր երթուղով։ Մեկն էլ գնացել ու հասել է Հարավային բևեռ։ Գաբարդինի գործվածքով թրենչկոտն օգտագործվել է ինչպես օդաչուի, այնպես էլ հետազոտողի ու նրա թիմի կողմից: Նրանք բոլորը դրական են գնահատել այդ հագուստը։
Հետո Առաջին համաշխարհային պատերազմն է անհավանական ժողովրդականություն բերել թրենչկոտին: Բրիտանական կառավարությունն է հետևակայիններին «թայլոկեններ» հագցրել։ Ֆրանսիական խրամատներում գտնվելու ժամանակ զինվորներն այդ անձրևանոցներին կոչում էին trenchcoat՝ «խրամատային վերարկու»: Հետո օդաչուներն ու նավաստիներն են սկսել հագնել այդ անջրանցիկ արտադրանքը:
1918 թվականին թրենչկոտ բաճկոնները հանվել են բանակից։ Մնացած մոդելները որոշել են կիրառել խաղաղ բնակչության շրջանում։
1924 թվականին Burberry-ի ոճաբանները թրենչկոտի վրա աստառ են ավելացրել: Նոր դիզայնը բաղկացած էր կարմիր, սև, բեժ և սպիտակ շախմատաձև նախշից: Դա էլ դարձել է այդ ապրանքանիշի բնորոշ գիծը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, որտեղ ևս այն մասսայաբաար է օգտագործվել:
1950-ականներին թրենչկոտը սկսել է վստահորեն նվաճել Հոլիվուդը։ Սկզբում այն կրում էին տղամարդ դերասանները, օրինակ Համֆրի Բոգարտը «Կասաբլանկա» ֆիլմում, հետո տիկնայք։ Առաջինը Մառլեն Դիտրիխն էր, ում հետևեցին մնացած դերասանուհիները։ Նման կերպ թրենչկոտը հայտնվեց կանացի զգեստապահարանում և մինչ հիմա էլ մնում է կանացի զգեստապահարանի հիմնական տարր: Այն նաև կարգավիճակի, սոցիալական բարձր դիրքի և հարգանքի ցուցիչ է։
Կ. Խաչիկյան