«Կրքեր Արևմտյան Հայաստանի շուրջ». Ինչո՞ւ է եզակի նախագիծը «շրիշակի տակ»

Նիկոլ Փաշինյանը քննարկման նոր թեմա է մտցրել, որը վերաբերում է, այսպես կոչված, «Արևմտյան Ադրբեջանին» Արևմտյան Հայաստանի հակադրությանը, բայց այդ երկու հասկացությունները տրամագծորեն տարբերվում են միմյանցից, գրել է հայ փորձագետ Սերգեյ Մելքոնյանը Telegram-ի իր ալիքում, գրում է Eadaily.com-ը։ Նրա կարծիքով Արևմտյան Հայաստանը պատմական տարածաշրջան է, իսկ, այսպես կոչված, «Արևմտյան Ադրբեջանը» աշխարհաքաղաքական ինժեներիայի չիրացված արդյունք է, որը երբեք չի եղել։

«Արևմտյան Ադրբեջանը» դեմ է «Հայաստանի Հանրապետությանը» և ուղղված է ժամանակակից հայկական պետականության ոչնչացմանը։ Արևմտյան Հայաստանը ուղղված չէ Թուրքիայի կործանմանը, այլ այլընտրանքային անուն է ժամանակակից Արևելյան Թուրքիայի համար, որը կոչվում է տարբեր կերպ, օրինակ  Արևելյան Անատոլիա: Փաշինյանի թեզի հիմնարար անկատարությունը կայանում է նրանում, որ նա փորձում է «Արևմտյան Հայաստան» պատմական տերմինը ներառել «իրական Հայաստանի» իր նոր պարադիգմում, մինչդեռ Ալիևը «Արևմտյան Ադրբեջան» կոնստրուկցիան փորձում է ներկառուցել պատմական պարադիգմում։ Այսինքն, մինչ Փաշինյանը մտածում է «ներկայի» տեսանկյունից, Ալիևը մտածում է «ապագայի» մասին` փորձելով «պատմական հիմնավորումներ» բերել։ Հետևաբար, երկու հասկացություն նույն հարթության վրա դնելը միայն այն պատճառով, որ այնտեղ կա «արևմտյան» բառը, ամենաքիչը, անլուրջ է: Փաշինյանը փաստացի քննարկումների նոր օրակարգ է մտցրել: Ընդ որում, քննարկմանը մասնակցելը նշանակում է թեմայի լեգիտիմացում և օրակարգի առաջմղում, իսկ մեկնաբանությունների և քննադատությունների բացակայությունը կարող է վկայել, որ Փաշինյանի դիրքորոշումը համապատասխանում է բնակչության մեծամասնության կարծիքին»,- ամփոփել է Սերգեյ Մելքոնյանը։ 

Իր հերթին, «Ընկեր գեներալ» հեռագրային ալիքի հեղինակը հակադարձել է Հայկական հետազոտական ​​հիմնադրամի գիտական ​​ղեկավարին.

«Հարգելի փորձագետ Սերգեյ Մելքոնյանը սխալվում է, երբ մերժում է Արևմտյան Հայաստանի քաղաքական ներկայությունը։ Ոչ, դա պարզապես, ինչպես ինքն է գրում, պատմական տարածաշրջան չէ։ Արևմտյան Հայաստանն ուներ և ունի բոլոր հնարավորությունները վերածվելու օտար պետականության համար ոչ պակաս ագրեսիվ և կործանարար նախագծի, քան Արևմտյան Ադրբեջանը։

Խիստ ասած Արևմտյան Հայաստանի կազմակերպված անջատողականությունը շատ ավելի հին է, քան Իլհամ Ալիևի փորձերը Արևմտյան Ադրբեջանի հետ։

Դեռևս 1927 թվականին ԱՄՆ-ի խորհրդարանականները պահանջում էին թուրքական զորքերի անհապաղ դուրս բերումը Արևմտյան Հայաստանի տարածքից: Թուրքիան ճանաչել է Արևմտյան Հայաստանի անկախությունը դեռ 1920 թվականին, հետո 1923 թվականին հրաժարվել է դրանից, բայց բացի ԽՍՀՄ-ից, աշխարհում ոչ ոք չի ճանաչել Թուրքիայի պրոտեկտորիատը Արևմտյան Հայաստանի նկատմամբ։ 1995 թվականին Ռուսաստանի Դաշնության Պետական ​​դուման ընդունեց բանաձև, որը մեկնաբանվում է որպես Արևմտյան Հայաստանի անկախության ճանաչում։ 

2011 թվականին Արևմտյան Հայաստանի Հանրապետությունը՝ Էրզրում մայրաքաղաքով, հայտարարեց իր ստեղծման մասին, և տեղի ունեցան նախագահի և խորհրդարանի ընտրություններ։ Ֆրանսիան արդեն մի քանի տասնամյակ է, ինչ օգնում է (առանց ֆանատիզմի) վտարանդի Արևմտյան Հայաստանի կառավարությանը։ Կան Արևմտյան Հայաստանի կենդանի, ակտիվ և կիսաակտիվ մեդիա ռեսուրսներ, օրինակ, կառավարական կայք և նույնիսկ սեփական հեռուստատեսություն։ Մի խոսքով, Արևմտյան Հայաստան նախագիծը կա, բայց այս պահին այն ոչ մեկին պետք չէ և այն եփվում է ինքն իր մեջ։ Չնայած անգամ փոքր ռեսուրսների ներդրմամբ և մեծ խելամտությամբ այն կարող է արագ ակտիվանալ և միանշանակ մեծ խնդիրներ ստեղծել թուրքերի համար։ Անգամ սաղմնային վիճակում գտնվելու պայմաններում է այն այրոց առաջացնում Թուրքիայի մոտ։

Խնդիրն այն է, որ «աշխարհաքաղաքական ինժեներիայի չիրացված արդյունքը, որը երբեք չի եղել» (ինչպես Մելքոնյանն անվանել է Արևմտյան Ադրբեջանի գաղափարը) իրականացվում է միաժամանակ չորս ձեռքով՝ Փաշինյանի և Ալիևի կողմից, մինչդեռ Արևմտյան Հայաստանի շատ իրական նախագիծը, որն ունի պատմական արմատներ և իրավական հիմքեր, ընկած է շրիշակի տակ: Եվ այն ոչ միայն Մոսկվային կամ Փարիզին չի պետք, այլ նաև հենց Հայաստանին, կամ, առնվազը, նրա քաղաքական էլիտայի մի մասին»:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am