Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Ստեփան Դանիելյան. Ռուսաստանը դառնում է նոր աշխարհակարգի հիմնադիրներից ու երաշխավորներից մեկը

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Հայ քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը eadaily.com-ին տված հարցազրույցում անդրադառնում է համաշխարհային աշխարհակարգի փոփոխության հիմքում ընկած պատճառների և Անդրկովկասի և Հայաստանի վրա այս գործընթացի ազդեցության բնույթի մասին:

- Նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ Սպիտակ տուն վերադառնալուց ի վեր արմատական ​​փոփոխություններ են տեղի ունենում ինչպես ԱՄՆ ներքին, այնպես էլ միջազգային քաղաքականության մեջ։ Որո՞նք են ներկայիս գործընթացների հիմնական պատճառները։

— Առնվազն երկու գործոն կա, թե ինչու է ամերիկյան նոր վարչակազմը քայլեր ձեռնարկում, որոնք կարելի է հեղափոխական անվանել։ Ներքաղաքական գործոնը. դա առաջին հերթին ԱՄՆ-ին ճգնաժամից դուրս բերելու ցանկությունն է, որը կապված է, մասնավորապես, ահռելի արտաքին և ներքին ծախսերի, ներքին մեծ պարտքի, կոռուպցիայի, միգրանտների հետ կապված չլուծված խնդիրների հետ։ Այդ խնդիրները լուծելու համար երկրում, պատկերավոր ասած, աուդիտ է իրականացվում։ Ըստ էության, Թրամփը ճգնաժամային մենեջերն է, իսկ Իլոն Մասկը գլխավոր աուդիտորը։

Գոյություն ունի նաև գլոբալ խնդիր. վերաֆորմատավորել Միացյալ Նահանգները թե՛ գաղափարական, թե՛ արժեքային առումներով։ Դոնալդ Թրամփը հիմնականում հենվում է կրոնական պահպանողականների՝ ավետարանական քրիստոնյաների վրա, որոնք Միացյալ Նահանգների ամենամեծ կրոնական խումբն են և կազմում են զգալի ընտրազանգված՝ բնակչության մոտավորապես 25 %-ը: Ըստ ավետարանական քրիստոնյաների Թրամփի ամենակարևոր առաքելությունն է իր գործողություններով խարխլել ԱՄՆ-ում գոյություն ունեցող քաղաքական համակարգը, որը վաղուց է նրանց թվում ավանդական արժեքներին թշնամաբար տրամադրված լիբերալիզմի մարմնացում: Արտաքին քաղաքական գործոնների շարքում ԱՄՆ-ի համար գլխավոր խնդիրը Չինաստանի ազդեցության աճն է, որը դարձել է նրա գլխավոր աշխարհատնտեսական մրցակիցը։ Ուստի անհրաժեշտ է զսպել Պեկինի հավակնությունները։ Այդ ուղղությամբ արդյունավետ քայլերից մեկը, ինչպես կարծում է Վաշինգտոնը, ռուս-ամերիկյան հարաբերությունների կարգավորումն է, որը կարող է հանգեցնել Մոսկվայի հեռավորությանը Պեկինից։ Ավելին, Մոսկվայի և Վաշինգտոնի միջև երկխոսության և փոխգործակցության ստեղծումն  աշխարհաքաղաքական շատ ոլորտներում կնպաստի համաշխարհային աշխարհակարգի կայունությանը: Միացյալ Նահանգներն այլևս ռեսուրսներ չունի ամբողջ աշխարհի բացառիկ պատասխանատվությունը ստանձնելու համար։

— Ներկայիս աշխարհաքաղաքական վերափոխումները որքանո՞վ կազդեն նախկին ԽՍՀՄ տարածքի և, մասնավորապես, Անդրկովկասի ընդհանուր իրավիճակի վրա։

— Թրամփը մշտապես հայտարարում է, որ Պուտինի, ինչպես նաև Սի Ցզինպինի հետ ուղղակի բանակցություններն անհրաժեշտ են գլոբալ խնդիրները լուծելու համար։ Կարծում եմ, որ խոսք կարող է լինել ազդեցության նոր գոտիների մասին, այսինքն աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններում պատասխանատվության բաժանման, ինչի համար անհրաժեշտ է համաձայնեցնել նոր աշխարհակարգի սկզբունքները։ Եթե ​​Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը, Չինաստանը, գուցե Հնդկաստանը կարողանան համաձայնության գալ Անդրկովկասի և Կենտրոնական Ասիայի հարցերում, հարց կառաջանա. ո՞վ է վերահսկելու այդ տարածաշրջանները։ Դա վերաբերում է նաև նախկին Խորհրդային Միության եվրոպական մասի երկրներին։ Շատ հավանական է, որ դրանք բոլորը կունենան բուֆերային պետությունների կարգավիճակ, որը կապահովի հավասարակշռություն աշխարհաքաղաքական խոշոր խաղացողների միջև։ Մասնավորապես, Անդրկովկասը կդառնա բուֆեր Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի միջև։ Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ին, ապա ես չեմ կարծում, որ Վաշինգտոնը լուրջ հետաքրքրություն ունի մեր տարածաշրջանում։

-Կկարողանա՞ Ռուսաստանը դառնալ համաշխարհային աշխարհակարգի ներկայիս փոփոխության շահառուն և որքանո՞վ:

— Հին աշխարհակարգի փլուզմանը զուգահեռ իմաստը կորցնում են նաև հին ինստիտուտները՝ ՄԱԿ, ԵԽ, ԵԱՀԿ և այլն։ Հարցականի տակ են նաև այլ ​​կառույցները, օրինակ Եվրամիությունը, որը կարող է դեռ գոյություն ունենալ որպես մաքսային համաձայնագիր, բայց որպես քաղաքական կառույց կենսունակ չէ, եթե ի վիճակի չէ որոշումներ կայացնել։

Ճիշտ այնպես, ինչպես ժամանակին Ազգերի լիգան անիմաստ դարձավ, ՄԱԿ-ը կանգնած է նմանատիպ հեռանկարի առաջ: Հարց է առաջանում. ի՞նչ է լինելու հետո։ Հիմնական աշխարհաքաղաքական խաղացողների միջև կլինեն սկզբունքների շուրջ կոնկրետ պայմանավորվածություններ, որից հետո մնացած երկրները կենթարկվեն նոր իրողություններին։ Եվ այդ համատեքստում Ռուսաստանը կհաղթի այն առումով, որ կդառնա նոր գլոբալ աշխարհակարգի հիմնադիրներից ու երաշխավորներից մեկը։

— Դատելով ամեն ինչից այսօր Եվրոպան ակնհայտորեն պատրաստ չէ աշխարհաքաղաքական նոր իրողություններին, և այժմ դիտորդ է աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացներին։ Ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք, ի՞նչ է սպասվում ի վերջո Հին աշխարհին:

— Կարծում եմ, որ Եվրոպան նույնպես կանգնած է գաղափարական հեղափոխության առաջ։ Ներքին հակաազատական ​​և ազգայնական ճամբարի ամրապնդման արդյունքում կա վերադարձ դեպի պահպանողական ավանդույթներ՝ ընտանիքը ու հասարակությունը որպես բարոյական հիմքերի ավանդույթների պահապաններ, ավանդական արժեքները, հայրենասիրությունը: Դա այնպես ինչպես տեղի է ունենում վերջին տարիներին Ռուսաստանում, հիմա էլ ԱՄՆ-ում։ Ըստ այդմ, մի շարք երկրներում պահպանողականները կամ արդեն եկել են իշխանության, կամ դա տեղի կունենա մոտ ապագայում, կամ, առնվազն, նրանք ակտիվ դերակատարում կունենան իրենց երկրների քաղաքական կյանքում։ Այսինքն, պարզ է, որ Եվրոպան նույնպես կանգնած է իր ապագայի վերաիմաստավորման առջև։

- Ինչ վերաբերում է կոնկրետ Հայաստանին, արդյո՞ք նա հետաքրքրում է Թրամփի վարչակազմին, գոնե նույն չափով, որքան Բայդենի օրոք։ Որքանո՞վ է տեղին ստեղծված իրավիճակում Հայաստանի ղեկավարության Եվրամիության անդամ դառնալու համառ ցանկությունը։

–Եթե Հայաստանը կարող էր որևէ հետաքրքրություն ներկայացնել ԱՄՆ-ին, ապա դա առաջին հերթին կապված կլիներ Իրանի նկատմամբ Վաշինգտոնի քաղաքականության, ինչպես նաև իրանա-իսրայելական հարցի համատեքստում։ Այստեղ կա նաև գաղափարական կողմ: Ինչպես արդեն նշել եմ, ԱՄՆ-ում իշխանության է եկել մի կառավարություն, որը հենվում է քրիստոնեական արժեքների վրա: Այդ առումով Հայաստանը կարող է որոշակի գաղափարական նշանակություն ունենալ Վաշինգտոնի համար։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանի ղեկավարության եվրոպական երազանքներին, ապա ներկա գործընթացների համատեքստում, երբ բուն Եվրամիության ճակատագիրն անհասկանալի է, սա, իհարկե, անիրատեսական է ու անլուրջ։ Էլ չասենք, որ Հայաստանն այսօր Եվրասիական տնտեսական միության անդամ է, որը գտնվում է հակառակ աշխարհաքաղաքական ու աշխարհատնտեսական ճամբարում։

— Ակնհայտ է, որ հայ-ադրբեջանական խաղաղության գործընթացը ներկայումս էապես սառեցված է։ Ինչպիսի՞ն են Երևանի և Բաքվի միջև պատերազմի և խաղաղության հեռանկարները։

— Հայ-ադրբեջանական հարաբերություններն ինչ-որ ինքնավար գործընթաց չեն։ Դա ուղղակիորեն կախված է Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի միջև ուժերի հավասարակշռությունից, ինչպես նաև համաշխարհային խաղացողներից՝ նույն Ռուսաստանից, ԱՄՆ-ից և Չինաստանից։ Ուստի, որքան էլ Իլհամ Ալիևը ռազմատենչ և ինքնավստահ հայտարարություններ անի, Ադրբեջանն ի վիճակի չէ ինքնուրույն լուծել պատերազմի և խաղաղության հարցերը։ Այդպես էր նաև 2020 և 2023 թվականներին, երբ Բաքուն սկզբում հարձակվեց Արցախի վրա, ապա անեքսիայի ենթարկեց այն։

— Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունն ի վիճակի՞ է գիտակցելու, որ աշխարհում արմատական ​​աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ են տեղի ունենում։

— Հաշվի առնելով Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության ոչ կոմպետենտությունն ու ոչ պրոֆեսիոնալիզմը, դժվար է ասել, թե նրանք իրականում որքանով են հասկանում աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացները, և արդյո՞ք կարող են համարժեք և ռացիոնալ որոշումներ կայացնել։ Համենայնդեպս, 2018 թվականին իշխանության գալուց ի վեր նրանց ողջ գործունեությունն է Հայաստանին բերել ներկայիս անմխիթար վիճակի թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին քաղաքականության մեջ։ Նրանց համար գլխավորն իրենց, մեղմ ասած, ճակատագրական ձախողումների համար պատասխանատվությունից խուսափելն է։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
«Это позор»: Трамп отреагировал на удары Индии по ПакистануОпрос: Большинство жителей Запада считают, что Третья мировая война может начаться в течение ближайших 10 летТринадцать российских аэропортов за ночь приостановили полеты: Из Москвы в Ереван перенесено 5 рейсовАрхеологи нашли в Перу 2500-летнюю комнату для тайных ритуалов с применением наркотиковУкраина сообщила о российских ударах по Запорожью: повреждены дома, под завалами находятся людиИндия заявила, что нанесла удары по 9 объектам в Пакистане и Джамму и КашмиреПолитическое поле… кривых зеркал: «Паст»Когда будут доступны данные по сборам за вывоз мусора, и что ожидается с точки зрения накопившейся задолженности: «Паст»Руководитель Инспекционного органа по безопасности пищевых продуктов не только получил «sms», но ему еще и предъявили обвинение: «Паст»Армения должна действовать более оперативно: «Паст»Идут на встречу, а «под стенами» жестко критикуют: «Паст»Более 2,5 миллионов просмотров: в чем заключается феномен Роберта Кочаряна? «Паст»Как «чувствуют» себя компании, связанные со строительством? «Паст» Трамп назвал «психами» демократов, которые хотят подвергнуть его импичментуСпецслужба РФ сообщила, что Европа и Украина пытаются «омрачить» празднование 80-летнего юбилея ПобедыИран объявил об успешном испытании новой ракеты с дальностью полета в 1 200 кмНикарагуа выходит из ЮНЕСКО из-за присуждения ею премии оппозиционной газетеНа знаменитом древнеегипетском обелиске в Париже нашли скрытые послания, адресованные знатиХуситы намерены установить полную воздушную блокаду ИзраиляНетаньяху после удара по аэропорту Бен-Гурион пригрозил ответить и хуситам, и ИрануВ Чехии два туриста во время прогулки обнаружили тайник с золотыми монетами стоимостью в 340 000 долларовСкандальная реклама «органического собачьего мяса» в центре города оказалась кампанией веганов против мясоедовТрамп признал: Россия хочет всю Украину - но ей придется уступитьANI: Пакистан испытывает нехватку боеприпасов на фоне их поставок УкраинеЗеленский: Украина не верит, что Россия будет соблюдать трехдневное перемириеКонцерт «Звонкое будущее» объединил юных музыкантов Армении и России Политические «шутки» с ужасной долей правды: «Паст»Число покупателей и продавцов в Армении удвоилось: «Паст»«Отмена декларации - это вопрос времени»: «Паст»«Ядерную базу превратили в сарай для скота»։ бывший министр раскрывает скобки: «Паст»Общество вовсе не «спит», и это очень раздражает власти: «Паст»Знаменитый Time Magazine коснулся Армении: что издание оценило как национальное богатство? «Паст»Примаков: Россотрудничество рассчитывает на позитивный результат по Русскому дому в БакуПутин показал свою квартиру в Кремле с лепниной и белым роялемМинистр финансов: Государственный долг Армении составляет 5 трлн. 318 млрд. драмовКитай изучает заявления США о готовности к торговым переговорамТрамп объявил 8 мая Днем Победы во Второй мировой войнеМИД Ирана: Тегеран стремится урегулировать разногласия с США путем переговоровReuters: прибыли от сделки по минералам может не быть еще 10 летВ Лос-Анджелесе и Нью-Йорке прошли акции протеста против политики администрации Дональда ТрампаТрамп предлагает исторически рекордный бюджет на армию СШАНазваны авиакомпании, максимально загрязняющие окружающую среду в ЕвропеАмериканские ученые разработали суперточные атомные часыВ США планируют мегадорогой парад по случаю Дня рождения ТрампаГерой Арцаха обратился к Владимиру ПутинуИмператорский дворец Японии уволил сотрудника, укравшего деньги у правящей семьи на сумму 24 900 долларовАдминистрация Эрдогана опровергла заявления о прослушивании депутатов парламента«Этк»: Деньги, выделенные на организацию концерта Снуп Догга, до сих пор не возвращены в госбюджетСовет по защите прав граждан Арцаха продолжит работу в здании представительстваИндия сообщила об очередном нарушении Пакистаном режима огня на линии контроля
Самое популярное