Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


«Միջազգային հանրությունն ասում է՝ իր նախնիների հայրենիքից Արցախի հայության ողբերգական արտագաղթը չպետք է ընկալվի որպես նոր իրականություն». «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Նոր Սահմանադրությունից կարող են դուրս թողնել Անկախության հռչակագիրը և դե յուրե ամրագրել Արցախի կորուստը: Սա մտավախություններից միայն մեկն է, երբ խոսվում է օրվա իշխանության այս մտադրության մասին: Քաղաքագետ Ստեփան Հասան-Ջալալ յանը հիշեցնում է՝ Նիկոլ Փաշինյանը երկու անգամ խոսել է Սահմանադրության փոփոխության մասին: Առաջին անգամ 2024 թ. հունվարի 18-ին արդարադատության նախարարությունում, իսկ երկրորդ անգամ՝ 2025 թ. փետրվարի 19-ի ուղերձում:

«Արցախի հետ առնչվող ո՞ր դրույթներն են, որոնք, ենթադրում եմ, Սահմանադրության փոփոխության հետևանքով դուրս կթողնի դրանից: Ենթադրում եմ, որ Սահմանադրության փոփոխության հարցը նա հենց այնպես մեջտեղ չի բերել: Դեռևս 2021 թ. սեպտեմբերի 27-ին օկուպանտ և ցեղասպան Ադրբեջանի նավթային դիկտատոր Իլհամը հայտարարել էր, որ Հայաստանը պետք է փոխի իր Սահմանադրությունը, որովհետև դրա տեքստում Թուրքիայի դեմ պահանջներ կան, և նրանք պիտի հրաժարվեն դրանից, պետք է մշակեն և ընդունեն նոր Սահմանադրություն: Նկատի առնելով Նիկոլ Փաշինյանի՝ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի շահերը սպասարկելու նախընթաց քաղաքականությունը, ենթադրում եմ, որ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, կապված Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու հետ, պայմանավորված է Իլհամ Ալիևի վաղօրոք արված այս հայտարարությամբ, որը հիշատակեցի»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է քաղաքագետը:

Առանձնացնում է Արցախին առնչվող այն դրույթները, որոնք կարող են դուրս թողնել կամ փոփոխել: «Հայաստանի Սահմանադրության նախաբանում հղում է տրված Հայաստանի Անկախության հռչակագրին: Դրանում արձանագրում կա 1989 թ. դեկտեմբերի 1-ին Խորհրդային Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն խորհրդի և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհրդի համատեղ որոշման մասին: Երկրորդ՝ Անկախության հռչակագրում արձանագրված է նաև, որ Հայաստանի Հանրապետությունը սատար է կանգնում 1915 թ. Օսմանյան Թուրքիայում և Արևմտյան Հայաստանում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործին։ Կարծում եմ, որ այս երկու արձանագրումներն անհանգստացնում են ցեղասպան Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին և նրա կովկասյան խամաճիկ, Ադրբեջան անունով կազմավորման սուլթան Իլհամ Ալիևին: Սրանք են ուզում, որ մեր մայր փաստաթղթից՝ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունից հանենք այս դրույթները: Ենթադրում եմ՝ Նիկոլ Փաշինյանը նաև հիշատակածս կետերը կարող է հանել Սահմանադրության այդ տեքստից: Ուզում եմ այս առնչությամբ ասել հետևյալը՝ արդեն զուտ իրավական առումով: 2021 թ. ապրիլի 29-ին Սահմանադրական դատարանը մի որոշում է ընդունել, որը բովանդակային առումով վերաբերում է հետևյալին. Սահմանադրության նախաբանը փոփոխման ենթակա չէ: Սա ոչ թե քաղաքական հայտարարություն է՝ քաղաքական մարմնի կողմից ընդունված և այլն, սա իրավական, մասնագիտական մարմնի՝ դատական իշխանության կողմից ընդունված փաստաթուղթ է, որտեղ նշված է՝ Սահմանադրության նախաբանը փոփոխման ենթակա չէ: Իսկ Անկախության հռչակագիրը մեր Սահմանադրության նախաբանում է»,- ընդգծում է Հասան-Ջալալյանը:

Արցախի մասով հաջորդիվ քննարկվող ամենակարևոր հարցերից մեկը Մինսկի խմբի լուծարումն է: Ադրբեջանն «առաջարկում» է, Նիկոլ Փաշինյանը կարծես դեմ չէ: «Արցախի Հանրապետությունն Ադրբեջանի մաս ճանաչած Նիկոլ Փաշինյանը 2025 թ. հունվարի 31-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց հետևյալը՝ Մինսկի խմբի համանախագահությունը լուծարելուն համաձայն ենք հետևյալ հիմնավորմամբ, որ եթե չկա կոնֆլիկտ, կոնֆլիկտի սպասարկմամբ զբաղվող ֆորմատի իմաստը ո՞րն է: 1992 թվականից սկսած միջազգային հանրությունը սկսել է ուշադրություն դարձնել Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտին և փորձել է ձեռնարկել միջոցներ՝ կարգավորելու այն: Այդ նպատակով 1992 թ. մարտի 24- ին Հելսինկիում հրավիրվել է ԵԱՀԽ խորհրդի առաջին լրացուցիչ հանդիպումը, որի ժամանակ էլ որոշվել է հնարավորինս շուտ Բելառուսի մայրաքաղաքում հրավիրել խորհրդաժողով 11 պետությունների, այդ թվում՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի, նաև Լեռնային Ղարաբաղի ընտրված ներկայացուցիչների մասնակցությամբ: 1995 թ. մարտի 23-ին ԵԱՀԿ նախագահը մանդատ է շնորհել Մինսկի խմբի համանախագահներին՝ Ռուսաստանին, ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային, բանակցային գործընթացը ապահովելու և հակամարտության կարգավորման համար համապատասխան հիմք ձևավորելու համար: Այդ մանդատում կա նշված 15 կետ, որոնց համաձայն իրենց առաքելությունը պետք է իրականացնեն: Հիմա Նիկոլ Փաշինյանի խոսքից պարզվում է, որ, ըստ նրա, Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտը կարգավորվել է: Ընդ որում, իր խոսքի նախընթաց շրջանում բոլորիս է հայտնի, որ օկուպանտ և ցեղասպան Ադրբեջանի դիկտատոր, սուլթան Իլհամը բազմիցս հիշատակել է, որ Մինսկի խումբը պետք է գնա թոշակի, քանի որ կոնֆլիկտն արդեն լուծված է, Մինսկի խմբի գոյությունն այլևս նպատակահարմար չէ»,-ասում է նա:

Քաղաքագետը պնդում է՝ միջազգային հանրությունը միանգամայն հակառակ դիրքորոշման է: «Ի՞նչ հիմքեր ունեմ այսպիսի պնդում անելու համար: Առաջին՝ 2022 թ. փետրվարի 17-ին Եվրոպական խորհրդարանն ընդունել է բանաձև, որտեղ արձանագրել է, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը մնում է այս հակամարտության կարգավորման միակ՝ միջազգայնորեն ճանաչված ձևաչափն ազգերի ինքնորոշման, տարածքային ամբողջականության, ուժի չկիրառման և հակամարտությունների խաղաղ կարգավորման սկզբունքների հիման վրա և կոչ է անում Մինսկի խմբին արագ վերադառնալ իր միջնորդական դերին: Երկրորդ՝ 2022 թ.ի հունիսի 6-ին կրկին Եվրոպական խորհրդարանն ընդունել է բանաձև, որտեղ արձանագրել է, որ Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտը չի կարգավորվել, իսկ Արցախի տարածքը համարել է վիճելի տարածք: Երրորդ՝ 2023 թ. հոկտեմբերի 12-ին այս անգամ արդեն Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը ընդունել է մի բանաձև՝ «Մարդասիրական իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղում» վերնագրով, որտեղ առաջին՝ խստորեն դատապարտել է Ադրբեջանի նախաձեռնած ռազմական գործողությունը Լեռնային Ղարաբաղում 2023 թ. սեպտեմբերի 19-ին, երկրորդ՝ վեհաժողովը խորապես համոզված է, որ այս երկարամյա և ողբերգական հակամարտությունը կարող է լուծվել միայն խաղաղ ճանապարհով՝ երկխոսության և բարի կամքի միանշանակ ազդանշանների միջոցով և կիրառելի միջազգային իրավունքի հիման վրա՝ լիովին հարգելով այնտեղ ապրող յուրաքանչյուր մարդու իրավունքները, երրորդ՝ գրեթե ողջ հայ բնակչությունը՝ ավելի քան հարյուր հազար վեց հարյուր անձ, այդ բանաձևի ընդունման պահին լքել է իր նախնիների հայրենիքը, չորրորդ՝ վեհաժողովը խորապես համոզված է, որ գրեթե մի ամբողջ բնակչության այս ողբերգական արտագաղթն իր նախնիների հայրենիքից չպետք է ընդունվի որպես նոր իրականություն: Հատկապես այս չորրորդը շատ կարևոր արձանագրում է: Մեջբերումներ արեցի Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի կողմից ընդունված բանաձևից: Ի հեճուկս Իլհամ Ալիևի այն հայտարարությունների, որ կոնֆլիկտը կարգավորված է, միջազգային հանրությունն ասում է՝ ոչ, իր նախնիների հայրենիքից Արցախի հայության ողբերգական արտագաղթը չպետք է ընկալվի որպես նոր իրականություն: Ինչպես պարզորոշ վկայում են հիշատակված փաստաթղթերը՝ Եվրոպական պառլամենտի կողմից ընդունված զույգ բանաձևերը, Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի կողմից ընդունված բանաձևը, միջազգային հանրությունը, ի հեճուկս Ապշերոնի սուլթան, նավթային դիկտատոր Իլհամի և Արցախի Հանրապետությունն Ադրբեջանի մաս ճանաչած Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտը համարում է չլուծված: Նկատի առնելով վերոնշյալը՝ քիչ հավանական եմ համարում, որ միջազգային հանրությունը կգնա հիշյալ կոնֆլիկտի կարգավորմամբ զբաղվելու միջազգայնորեն ճանաչված միակ մանդատն ունեցող ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարման ճանապարհով, եթե իրապես հավատարիմ է կոնֆլիկտը միջազգային իրավունքի սկզբունքների համաձայն լուծելու իր հանձնառությանը»,-եզրափակում է Հասան-Ջալալյանը:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Ключевые заявления Путина после телефонного разговора с ТрампомГубернатор Гегаркуникской области: В результате делимитации азербайджанские войска отойдут назадВласти Грузии отрицают задержки грузов с армянским коньякомСтипендиат фонда «Музыка для будущего» Арутюн Асатрян и участник программы Эдгар Мхитарян заняли второе место на Международном конкурсе пианистов в OrbetelloВице-президент США: Переговоры по Украине зашли в тупик, Путин не знает, как выйти из войныОДКБ рассчитывает на подписание мирного договора между Ереваном и БакуМИД РФ: Лавров в Ереване обсудит процессы армяно-азербайджанской и армяно-турецкой нормализацииОжесточенные бои произошли между курдами и ВС Сирии в провинции АлеппогаСпикер НС: Обсуждения между Ереваном и Баку продолжаютсяГлава парламента Кипра: Никосия поддерживает мирный договор между Ереваном и БакуГлава Палаты представителей Кипра посетила Арагацотнскую область АрменииКремль не планирует заканчивать войну: в ISW назвали причинуДва самолета авиакомпании S7 сломались в воздухе за суткиЕдинственный в своем роде музей в регионе приглашает совершить путешествие во времени: «Паст»«С клубникой», «безграбежные» потери без Тройного праздника, вообще без праздника.... «Паст»Никол Пашинян рискует потерять также свой основной «сегмент» и без того низкого рейтинга: «Паст»Эдмон Марукян уже написал заявление: «Паст»Шествия прошли более чем в 120 странах мира: главный координатор движения – армянин: «Паст»Жалобы в сфере производства и импорта мебели: почему страдают те, кто работает в правовом поле? «Паст»NYT: администрация Трампа уволила почти 600 сотрудников «Голоса Америки»Госсекретарь США рассказал главам МИД стран НАТО об усилиях Трампа по прекращению войны в Украине Ученые: Скрытый источник чистой энергии мог бы обеспечивать Землю энергией в течение 170 000 летТрамп объявил о сделках с ОАЭ на 200 млрд долларовВ Великобритании пройдет фестиваль Маргарет ТэтчерУкраина потеряла истребитель F-16Рубио: дата и место возможной встречи Путина и Трампа пока не определеныРубио встретится с главами МИД Турции и Украины в СтамбулеПосол РФ обратился с открытым письмом к Папикяну из-за высказываний Арцруна ОваннисянаWSJ: агентство США по ЧС не успевает подготовиться к сезону урагановУ президента США Трампа родился одиннадцатый внукВерхняя палата парламента Японии приняла закон об активной кибероборонеFT: в США произошел раскол относительно внесения компаний КНР в черный списокПока Пашинян участвовал в Параде Победы в Москве, в Ереване унижали ветеранов: «Паст»Вещи следует называть своими именами: причины «смелости» членов ГД: «Паст»«Визитная карточка» министра внутренних дел для реализации политических амбиций: «Паст»Какое отношение Романос Петросян имеет к Тавушу? «Паст»Азербайджан активизирует ложное экологическое направление։ снова под мишенью находится ЗММК: «Паст»Цена фьючерса на золото опустилась ниже $3 200 за унцию впервые с 10 апреляПрибывшего в Катар Трампа встретили фанфарами, верблюдами и красными CybertruckКанцлер Германии в преддверии мирных переговоров по Украине призвал западные страны сплотитьсяПесков: Путин вряд ли огласит состав делегации РФ в Стамбуле после переговоровИран пригрозил МАГАТЭ нарастить уровень обогащения урана до 93%Работа Армянской АЭС с 15 мая будет приостановлена для планового ремонтаИзраильская армия обнародовала предупреждение об эвакуации трех йеменских портовВ парламенте Грузии введен «желтый уровень» безопасностиВ суд направлено еще одно дело в отношении не выполнивших приказ в ходе 44-дневной войны командировReuters: В Стамбуле в пятницу пройдут переговоры по ядерной сделке между Ираном и европейской делегациейNissan сократит еще 11 000 рабочих мест по всему миру и закроет семь заводовИсторическая память должна быть передана поколениям: как отмечалось 80-летие Победы в Великой Отечественной войне в Армении? «Паст» «Выковывают» новую «оппозицию» в преддверии выборов: «Паст»
Самое популярное