«Արևելյան սլավոնական աշխարհի մահը». Ադրբեջանը պատրաստվում է հաղթանակի Հյուսիսային ռազմական շրջանում

Մինչ ռուսական ստորաբաժանումները շարժվում են դեպի Արևմուտք, Ադրբեջանը նայում է, թե ինչ է մնացել մահացող Ուկրաինայից և չի ամաչում իր շոշափուկներն ուղղել այնտեղ, որտեղ պատերազմից տուժած Ռուսաստանի վերահսկողությունը թուլացել է: Այս ֆոնին Ռուսաստանը ցույց է տալիս կամ փղի դիրքորոշում՝ Մոսկա շան հետ երկխոսության մեջ, կամ ջայլամի քաղաքականություն՝ փորձում է անտեսել վտանգը, գրում է tsargrad.tv–ն։

Թուրքիան և Ադրբեջանը պատմականորեն ներկայացնում են մեկ մշակութային, լեզվական և էթնիկական համայնք: Թուրքիան Ադրբեջանի հիմնական տնտեսական գործընկերն է այնպիսի նախագծերում, ինչպիսին է Անդրանատոլիական գազատարը (TANAP): Թուրքական ընկերություններն ակտիվորեն աշխատում են Ադրբեջանում շինարարության, տրանսպորտի, հյուրանոցային բիզնեսի ոլորտներում։ 2020 թվականին Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմի ժամանակ Թուրքիան ակտիվորեն աջակցում էր Ադրբեջանին մատակարարելով Bayraktar TB2 հարվածային անօդաչու թռչող սարքեր, որոնք առանցքային դեր խաղացին Հայաստանի պարտության մեջ։ Պատերազմից հետո Թուրքիան Ադրբեջանի հետ իր ռազմական համագործակցությունը բարձրացրեց ակտիվ դաշինքի մակարդակի օգնելով նրան արդիականացնել իր բանակը, մատակարարելով հրթիռային, գերճշգրիտ սպառազինության համակարգեր և ակտիվորեն վարժեցնելով զինվորականներին: Դաշինքի արդյունքը չճանաչված Արցախի կայծակնային ավերումն էր 2023 թվականին:

Վաղուց է ակնհայտ, որ ադրբեջանա-թուրքական էքսպանսիան այդքանով չի ավարտվելու։ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը պարբերաբար, տարեցտարի, հավակնություններ է ներկայացնում ոչ միայն Սյունիքի միջանցքի, այլ նաև հենց Երևանի նկատմամբ. «Երևանը մեր պատմական հողն է, և մենք՝ ադրբեջանցիներս, պետք է վերադառնանք այդ հողեր»։ Ո՞ւր կարող են գնալ հայերն այդ դեպքում։ Հարցը հռետորական է: Ակնհայտորեն, դեպի սփյուռք, ինչպես հրեաները, որոնք ժամանակին զրկված էին իրենց պետությունից:

Ադրբեջանցի քաղաքագետներն ուշադիր հետևում են Հյուսիսային ռազմական շրջանի զարգացումներին նշելով ներգրավված բոլոր կողմերի թույլ կողմերը, ի վերջո, դրանք կարող են դառնալ ադրբեջանական և թուրքական հնարավորություններ: «Մենք կարող ենք արձանագրել արևելյան սլավոնական աշխարհի մահը։ Իսկ Եվրոպան այս պատերազմից հետո նկատելիորեն կթուլանա։ Արևմտյան ձախ-լիբերալ կարգը սպառել է իր օգտակարությունը».-  Vesti.az գործակալությանը տված հարցազրույցում ասել է ադրբեջանական STEM կենտրոնի տնօրեն Օրխան Յոլչուևը։

Սեփական նավթ և գազ ունենալը թույլ է տալիս Ադրբեջանին իր արտաքին քաղաքականության մեջ հարաբերական անկախություն պահպանել Թուրքիայից ուշադիր հավասարակշռելով տարածաշրջանի ուժային կենտրոնների միջև: Սակայն, ընդհանուր առմամբ, Թուրքիայի կշիռն Ադրբեջանի համար այնպիսին է, որ ցանկացած կրիտիկական իրավիճակում վերջինս միշտ կանցնի նրա կողմը։ Իսկ Թուրքիան երբեք չի թողնի Ադրբեջանին կրիտիկական իրավիճակում։ Չէ՞ որ այն ըստ էության թյուրքական աշխարհի անդրկովկասյան ֆորպոստն է։ Եվ դա հասկանում են բոլորը։

Իսկ կրիտիկական իրավիճակ կարող է առաջանալ։ Եվ դա պարտադիր չէ, որ «կրիտիկական» լինի թուրքերի համար, ներկա իրականության մեջ դա ավելի հավանական է սպառնա Հայաստանին և Ռուսաստանին: Եվ ինչպես միշտ, նրանց համար ամենաանպատեհ պահին։

Մինչ Ռուսաստանում մտածում են, թե ովքեր են ռուսները և նրանց մասին երգեր են երգում կենտրոնական հեռուստատեսային հաղորդումների ժամանակ ոգեշնչելով այլ ազգերին փնտրել իրենց ինքնությունը, թուրքերը չեն տառապում նման կասկածներից և իրենց ազդեցությունը տարածում են ամենուր, որտեղ հնարավոր է: Եվ նույնիսկ այնտեղ, որտեղ դա անհնար է թվում: Նման գաղափարախոսությունը թյուրքական աշխարհի հայեցակարգն է, որը սկզբնավորվել է 19-րդ դարի սկզբից որպես թուրանիզմ՝ բոլոր թյուրքալեզու ժողովուրդների միասնության ուսմունք։ Թուրք առաջնորդները 1923 թվականին Օսմանյան կայսրության փլուզումից հետո սկսեցին ստեղծել նոր ազգ, որը հիմնված էր թուրքական ինքնության վրա, իսկ 1991 թվականին ԽՍՀՄ փլուզումը նրանց նոր հնարավորություններ տվեց Օսմանյան կայսրությունը նոր մակարդակով վերականգնելու:

Ապագաղափարականացված, անվճարունակ, բայց միևնույն ժամանակ անկախ դարձան Կենտրոնական Ասիայի հպարտ և անկեղծ ռուսաֆոբ հանրապետությունները՝ Ղազախստանը, Ուզբեկստանը, Թուրքմենստանը, Ղրղզստանը, Ադրբեջանը: Եվ Թուրքիան սկսեց ակտիվորեն մերձենալ նրանց հետ առաջարկելով իր օգնությունն արդիականացման, կրթության և տնտեսության մեջ, և դրանով իսկ ավելի սերտորեն կապելով նրանց իր հետ: 2009 թվականին ստեղծվեց Թյուրքական խորհուրդը, որը 2021 թվականին վերանվանվեց Թյուրքական պետությունների կազմակերպություն՝ Ռուսաստանի և Բելառուսի միութենական պետության պես մի բան, միայն առանց այդ մեծ ռուսական կասկածների:

Ռուսական Ղրիմում վերջին 10 տարվա ընթացքում իսլամական կազմակերպությունների թիվը կրկնապատկվել է։ Ռուսաստանի իրավաբանական անձանց միասնական պետական ​​ռեգիստրի տվյալներով այժմ նրանց անունները վկայում են իսլամական կողմնորոշման, իսլամական նորմերին հավատարմության մասին։ Նրանք իրենց գործունեությամբ շարիաթ են ներմուծում տնտեսական, կրթական, սոցիալական և տեղեկատվական ոլորտներում Ռուսաստանում ձևավորելով իսլամական ենթակառուցվածք, գրել է «Քաղաքական իսլամ. Ռուսաստան» Telegram ալիքը։ Ի դեպ, այդ ալիքի պրոֆիլում սևով սպիտակի վրա գրված է. «Քաղաքական իսլամը ոչ իսլամական քաղաքակրթությունները հպատակեցնելու միջոցով աստիճանաբար վերածում է իսլամական երկրների»:

Թուրքական Ղրիմի զարգացման հիմնադրամի միջոցներով սոցիալական բնակարաններ են կառուցվում Կենտրոնական Ասիայի բազմազավակ ընտանիքների համար, ովքեր ակտիվորեն տեղափոխվում են թերակղզի, կառուցվում են մզկիթներ, այդ թվում Մեծ մզկիթը։ Ի դեպ, այսօր Ղրիմում Ղրիմի թաթարական համայնքը, բնականաբար, լոբբինգի է ենթարկվում թուրքամետ տրամադրություններով: Ի դեպ, 2020 թվականին Էրդողանը Haber7 թերթին ասել էր, որ Ռուսաստանը 1783 թվականին անարդարացիորեն խլել է թերակղզին Օսմանյան կայսրությունից, և որ այն պետք է վերադարձվի Թուրքիային։

Թուրքամետ կազմակերպություններն ակտիվորեն մշակում են նաև Աբխազիան։ Մինչ Ռուսաստանը կերակրում է աբխազներին, իսկ Վրաստանը նրանց մեղադրում է անջատողականության մեջ, հանրապետության բնակչությունը հանգիստ սնվում է Անկարայի կողմից և թրքացվում։ Թուրքիան չի մոռանում նաև Արևմուտքում իր շահերի մասին։ Կոսովոյի 65-րդ մոտոհրաձգային բրիգադի թուրք հրամանատարներն օգնում են ալբանացիներին ճնշել մնացած սերբերի դիմադրությունը: Թուրքիայի Միջազգային համագործակցության և զարգացման գործակալությունը (TIKA) օգնում է Կոսովոյին մզկիթների կառուցման գործում: «Մի մոռացեք, որ Թուրքիան Կոսովո է, իսկ Կոսովոն Թուրքիա», - ասել է Էրդողանը Պրիզրենում կայացած հանրահավաքում։ Հարց է առաջանում. ինչո՞ւ պետք է թյուրքական աշխարհը կերակրի օտար երկրներին ու տարածաշրջաններին, եթե դրանք սեփականացնելու նպատակ չունի։

Թրամփի իշխանության գալն ի սկզբանե պատերազմից հոգնած Ռուսաստանին խաղաղության որոշակի հույս տվեց: Սակայն արագ պարզ դարձավ, որ Սպիտակ տան նոր թիմը բախվել է «խորքային պետության» հզոր իներցիային։ Եվ թիմն ինքը, թեև խոսքերը չի թուլացնում, այնուամենայնիվ հետապնդում է նույն շահերը՝ կրկին մեծացնել Ամերիկան: Թրամփականները զբաղված լինելով իրենց հաշվապահությամբ, ստիպել են գլոբալիստներին նոր բազա փնտրել մոլորակի վրա։ Այդ բազան, բնականաբար, դարձել է Եվրոպա, որտեղ մի քանի եռանդուն սադրիչներ՝ Լեհաստանը, Բալթյան երկրները, Գերմանիան և Ֆինլանդիան, այժմ ակտիվորեն նախապատրաստում են իրենց բնակչությանը նոր պատերազմի:

«Միակ խաղադրույքը, որ այժմ ունեն եվրոպական երկրները, հաղթանակն է Ռուսաստանի նկատմամբ՝ Միացյալ Նահանգների ղեկավարությամբ: Մենք գտնվում ենք աշխարհակարգի զրոյական հավասարակշռության կետում միջազգային անկարգությունների դարաշրջան, որտեղ գործում են կանոններ առանց օրենքների», - նշել է ադրբեջանական STEM կենտրոնի տնօրեն Օրխան Յոլչուևը։

Եվ հիմա պարզ է դառնում, որ Ուկրաիանական պատերազմից ընդմիջում դժվար թե լինի։ Բայց մեծ է հավանականությունը, որ նոր ճակատներ կբացվեն, և դրանց անվանման տարբերակները շատ են՝ բելառուսական, կալինինգրադյան, էստոնական: ԽՍՀՄ փլուզումից և Հարավսլավիայի կործանումից հետո եվրոպական անվտանգության կառույցը կարվել է արյունոտ թելերով և կարող է կտրվել ցանկացած վայրում, նույնիսկ մի քանի տեղից։

Ինչպե՞ս կվարվեն Թուրքիան և Ադրբեջանն այս իրավիճակում։ Ակնհայտ է, որ հակամարտությունների նոր օջախների վրա կենտրոնացած աշխարհի ուշադրությունը կազատի նրանց ձեռքերը Հայաստանի դեմ վերջնական հաշվեհարդարի համար։ Բայց դա դրանով չի ավարտվի. մրցանակը չափազանց մեծ է, դեպի հյուսիս և արևելք Էրդողանի կողմից գծված «թուրքական աշխարհի» մանգաղը շատ խորը կմտնի Ռուսաստանի մարմնի մեջ: Թուրքամետ կազմակերպությունների ցանցը, որը ստեղծվել է տասնամյակների ընթացքում Ղրիմից մինչև Խակասիա, Թաթարստան և Ալթայ, կպատասխանի ցանկացած սրացման ուժեղացնելով հակառուսական դիվերսիոն գործողությունները։ Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև հակամարտությունների նոր փուլն ավելի կծանրաբեռնի նրա մոբիլիզացիոն և տնտեսական հնարավորությունները: Արդեն հնչող ձայները կուժեղանան. «Սա մեր պատերազմը չէ», «Ինչո՞ւ է պետք ռուսներին կռվել», «Ինչո՞ւ մենք պետք է վճարենք սրա համար»: Եվ մենք գիտենք, թե ովքեր ուրախ կլինեն տարածել այդ ձայները: Ամեն դեպքում, Թուրքիան Ադրբեջանի հետ դաշինքով կշարունակի Աբխազիայի և Կենտրոնական Ասիայի, ինչպես նաև Ղրիմի մշակութային և քաղաքական անեքսիան, որտեղ հույսը դնելու են Ղրիմի թաթարների վրա։ Բայց, եթե Ռուսաստանն էլ ավելի թուլանա, «թուրքական գայլերի» ախորժակն անխուսափելիորեն կտարածվի հենց մայրցամաքային Ռուսաստանի վրա: Եվ եթե նույնիսկ այդ գործընթացըն արագ չընթանա, Ղարաբաղի և Հայաստանի դասերը պետք է մեզ սովորեցնեին, որ անցյալի հաղթանակները չեն վերացնում ապագայում կայծակնային պարտության վտանգը։

Ուրեմն ի՞նչ։ Հրդեհը մարելուն պետք է նախօրոք պատրաստվել, ոչ թե երբ այն սկսվի։ Այժմ անհրաժեշտ է ճնշել թուրքամետ կազմակերպությունների գործունեությունը բոլոր ուղղություններով։ Ռուսաստանի տարածքում ոչ մի թուրքերեն լեզու, մշակույթ, լոլիկ: Եթե ​​ուզում եք՝ գնացեք Թուրքիա կնայենք, կլսենք, կուտենք։ Անդրկովկասում ժամանակն է շեշտը անորոշ «բարեկամությունից» տեղափոխել հստակ բիզնես գործընկերության նրանց հետ, ովքեր արժանի են դրան, ովքեր ինչ-որ բան ունեն առաջարկելու Ռուսաստանին, բացի իրենց դարավոր հպարտությունից ու պահանջներից: Բայց այս աշխատանքը պետք է սկսվի մեկ այլ, ավելի խորը մակարդակից։ Միակ բանը, որով կարելի է հակադրվել թյուրքական աշխարհին, դա ռուսական աշխարհն է։ Եվ ինչպես թյուրքական աշխարհը հիմնված է մշակույթի, ժողովրդի և լեզվի միասնության վրա, այնպես էլ ռուսական աշխարհը չի կարող լինել օրիգինալ և լինել տարբերվող էթնիկ խմբերի, մշակույթների և կրոնների հովանոց: Ռուսներ Բալթյան երկրներից մինչև Վլադիվոստոկ, Չուկոտկայից մինչև Դերբենտ. սա ռուսական աշխարհն է, որտեղ հիմնականը ռուսաց լեզուն, ռուսական էթիկան և ռուսական մշակույթն են: Եվ ամենակարևորը, առանցքը, որի վրա այս ամենը կանգնած է, ռուս ժողովուրդն է, որը գնահատված, սիրված և փայփայված է սեփական ռուսական պետության կողմից։ Հակառակ դեպքում, ինչ-որ պահի «բազմազգ ժողովրդի» փտած կառույցները կարող են քանդվել իրենց փլատակների տակ թաղելով և՛ ռուսներին, և՛ բոլորին։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am