«Հայաստանը ԵՄ-ի ու Ռուսաստանի միջև. Փաշինյանի տակտիկական պրագմատիզմը»

Երկրի խորհրդարանի կողմից Եվրամիությանն անդամակցելու գործընթացի մեկնարկի մասին օրենքի ընդունման ֆոնին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հաստատել է իր մասնակցությունը Մոսկվայում կայանալիք մայիսի 9-ի տոնակատարություններին։ Այդ քայլը հարցեր է առաջացնում Երևանի արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ: dw.com-ն ուսումնասիրել է իրավիճակը:

Վերջին շաբաթների ընթացքում նկատվում է հայ-ռուսական երկխոսության ակտիվացում ավելի քան երկու տարի տևած լարված շրջանից հետո։ Առանցքային իրադարձությունը մարտի 14-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հեռախոսազրույցն էր։ Երևանի նախաձեռնած Մոսկվայի հետ այդ հեռախոսազրույցի առիթը  Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի տեքստի շուրջ բանակցությունների ավարտի մասին տեղեկությունն էր։ Միաժամանակ, Հայաստանի վարչապետն օգտվել էր առիթից հաստատելով իր մասնակցությունը Մոսկվայում մայիսի 9-ի տոնակատարություններին։ Դրան նախորդել էին Հայաստանի և Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության գերատեսչությունների ղեկավարների՝ Արարատ Միրզոյանի և Սերգեյ Լավրովի երկու հեռախոսազրույցները։ Նախարարները, ըստ երկու երկրների արտգործնախարարությունների մամուլի ծառայությունների, քննարկել են երկկողմ, տարածաշրջանային և գլոբալ հարցեր առանձնակի ուշադրություն դարձնելով Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագրի տեքստի համաձայնեցման առաջընթացին, ինչը դրական է գնահատվել ռուսական կողմից։ 

Երևանի և Մոսկվայի միջև շփումների ակտիվացման համատեքստը մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության Եվրամիությանն անդամակցության գործընթացն սկսելու մասին» օրենքի նախագծի ֆոնին։ Հիշեցնենք, որ մարտի 26-ին Հայաստանի Ազգային ժողովի կողմից ընդունված այդ փաստաթուղթը մշակվել է եվրոպամետ ուժերի կողմից, իսկ մինչ խորհրդարան ներկայացնելը հավաքել է ավելի քան 52 հազար քաղաքացու ստորագրություն։ Հայաստանի իշխանությունները դրա ընդունումը դիտարկում են որպես Փաշինյանի կառավարության «հավասարակշռված ու բալանսավորված» արտաքին քաղաքականության հայեցակարգի գործնական իրականացում։

Սակայն Մոսկվան այլ կերպ է մտածում և այդ օրինագիծն ընկալում է որպես Ռուսաստանից դեպի Արևմուտք Հայաստանի արտաքին քաղաքական ուղղվածության հավանական փոփոխության ազդանշան, որը կուղեկցվի Մոսկվայի գլխավորած կառույցներից Երևանի հնարավոր դուրսբերմամբ, ներառյալ Եվրասիական տնտեսական միությունից (ԵԱՏՄ), որը տարածաշրջանային տնտեսական բլոկ է և բացի Ռուսաստանից և Հայաստանից, ներառում է նաև Բելառուսը, Ղազախստանը և Ղրղզստանը։ Մարտի 27-ին ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը հայտարարել էր, որ Հայաստանը ստիպված է լինելու ընտրություն կատարել ԵԱՏՄ-ի և ԵՄ-ի միջև, քանի որ այդ երկու կազմակերպություններն էլ առաջարկում են նմանատիպ տնտեսական մոդելներ։ «Մոսկվան ստիպված կլինի վերանայել Երևանի հետ տնտեսական հարաբերությունների ողջ համալիրը, եթե Հայաստանն անդամակցի Եվրամիությանը»,- նշել էր Օվերչուկը։ Կարևորելով Հայաստանի համար տնտեսական համագործակցությունը ռուս պաշտոնյան նաև նշել էր, որ Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև ապրանքաշրջանառությունը 2024 թվականին աճել է ավելի քան 50 տոկոսով հասնելով 12,7 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի, ինչը Հայաստանի ընդհանուր արտաքին առևտրաշրջանառության մեկ երրորդից ավելին է։

Հայաստանի խորհրդարանում ընդունված վիճահարույց օրինագիծն արժանանցել է ընդդիմության կոշտ քննադատությանը, այդ թվում իր հռչակագրային բնույթի համար։ «Այդ օրենսդրական նախաձեռնությունը, ըստ էության, միայն մտադրությունների հայտարարություն է, այլ ոչ թե լիարժեք օրենք, քանի որ այն չի պարունակում կոնկրետ պարտավորություններ և իրականացման մեխանիզմներ»,- dw.com-ի հետ զրույցում ասել է ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Արծվիկ Մինասյանը։

Միևնույն ժամանակ, նա ընդգծել է Հայաստանի ներկայիս իրավիճակի և Կոպենհագենյան չափանիշների միջև զգալի տարբերությունը, որը պահանջ է երկրին ԵՄ անդամակցության թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու համար։ Եվրոպական չափանիշներին մերձեցումը պահանջում է հետևողական քայլեր Հայաստանի և ԵՄ-ի միջև արդեն գոյություն ունեցող Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի շրջանակներում, այլ ոչ թե օրենսդրական ակտերի տեսքով ամպագոռգոռ հայտարարություններ, համոզված է ընդդիմադիր քաղաքական գործիչը։ Ըստ Մինասյանի աշխարհաքաղաքական լարվածության պայմաններում նման որոշում կայացնելը ոչ միայն իրական օգուտ չի բերում երկրին, այլ նաև միջազգային ասպարեզում լրացուցիչ հակամարտությունների վտանգ է ստեղծում։

Մինչդեռ «Հանուն Հանրապետության» կուսակցության նախագահ Արման Բաբաջանյանը, ով ներկայացնում է ԵՄ-ին անդամակցելու օրինագիծը նախաձեռնողներին, այդ որոշումը որակել է որպես «Հայաստանի ելք անորոշության գոտուց և արտաքին քաղաքական հստակ կողմնորոշման ձևավորում դեպի անվտանգություն, տնտեսական զարգացում և իրական ինքնիշխանություն»։

«Հայաստանը պետք է հրատապ մշակի ԵՄ-ին միանալու ազգային ռազմավարություն՝ ճանապարհային քարտեզով, ԵԱՏՄ-ից դուրս գալը հայտարարի որպես Բրյուսելի հետ բանակցություններ սկսելու պայման, այնուհետև անհապաղ կապ հաստատի ԵՄ հետ ասոցացման համաձայնագիր կնքելու և ազատ առևտրի գոտի ստեղծելու համար»,- ասել է Բաբաջանյանը dw.com-ի հետ զրույցում։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am