Ինչո՞վ է պայմանավորված չափազանց մեծ հետաքրքրությունը ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների նկատմամբ․ «Փաստ»
ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Նոյեմբերի 3-ին ԱՄՆ-ում տեղի ունեցան հերթական նախագահական ընտրությունները։ Եվ հատկանշական է, որ այդ երկրում տեղի ունեցող ընտրական գործընթացը բուռն արձագանք է ստանում ոչ միայն ԱՄՆ-ի ներսում, այլև ողջ աշխարհում։ Խնդիրն այն է, որ աշխարհի թիվ մեկ տնտեսությունն ունեցող ԱՄՆ-ը շարունակում է պահպանել իր մեծ ազդեցությունը ժամանակակից միջազգային հարաբերությունների կառուցակարգում և կատարում է Արևմուտքի կողմից վարվող արտաքին քաղաքականության լոկոմոտիվի դերակատարությունը։ Ըստ էության, այդ երկրում տեղի ունեցող փոփոխությունները կամ տեղաշարժերն իրենց զգալ են տալիս նաև աշխարհի այլ երկրներում։ Այս հանգամանքով է նաև պայմանավորված հատուկ հետաքրքրությունն ԱՄՆ-ում ընթացող ընտրական գործընթացների նկատմամբ։
Սրան էլ ավելանում է այն հանգամանքը, որ բավական լարված ընտրապայքար տեղի ունեցավ Դեմոկրատական կուսակցության թեկնածու Բայդենի և Հանրապետական կուսակցության թեկնածու Թրամփի միջև։ Պատահական չէ նաև, որ ԱՄՆ-ի սահմաններից դուրս էլ որոշ քաղաքական շրջանակների նախապատվությունը, ելնելով տարբեր հարցերի շուրջ առկա դիրքորոշումներից, դեմոկրատական կամ հանրապետական թեկնածուի օգտին է։ Նոյեմբերի 3-ի նախագահական ընտրությունները մեծ ուշադրության արժանացան նաև հայության շրջանում։ Մեծ հաշվով, ամերիկահայությունը հանդես չեկավ մեկ թեկնածուի օգտին։ Նրանց մի մասը սատարում է Բայդենին, իսկ մյուս մասը Թրամփի կողմնակիցն է։ Եվ այդ տրամադրություններն իրենց ազդեցությունն ունեցան նաև ներհայաստանյան լսարանի վրա։ Սակայն զարմանալի է, որ մեր հանրությունը ծայրահեղ չափազանցված հույսեր ուներ այս կամ այն թեկնածուից մի շարք հարցերի շուրջ։ Շատերը գերագնահատում են մեր տարածաշրջանում տեղի ունեցող աշխարհաքաղաքական գործընթացների վրա հօգուտ Հայաստանի ԱՄՆ-ի ազդեցության հնարավորությունը։
Ճիշտ է՝ ԱՄՆ-ը և Արևմուտքը, որպես այդպիսին, ունեն որոշակի շահեր մեր տարածաշրջանում, սակայն, ինչպես ցույց են տալիս վերջին տարիների զարգացումները, դրանք բավական փոքր են, իսկ տեղի ունեցող գործընթացների վրա ներազդեցություն ունենալու նրանց հետաքրքրությունն այս առումով՝ քիչ։ Ինչպես միշտ, այս անգամ ևս հայությանը հուզող հիմնական հարցը վերաբերում է Հայոց ցեղասպանության թեմային։ Եվ հայության որոշ մասի մոտ դեռևս հույսեր կան, թե Բայդենը նախագահի պաշտոնում հաստատվելուց հետո կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը և այդ առիթով ի վերջո կարտաբերի «Հայոց ցեղասպանություն» բառակապակցությունը։ Սակայն այս տեսանկյունից մենք դառը փորձ ունենք։ Բարաք Օբաման իր ընտրարշավների ժամանակ ամերիկահայությանը խոստացել էր, որ ընտրվելուց հետո ճանաչելու է Հայոց ցեղասպանությունը, մի բան, որ նա այդպես էլ չարեց։ Մյուս կարևոր հարցը, որի հետ կապված հայության ուշադրությունը կենտրոնանում է ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների վրա, վերաբերում է նախագահի թեկնածուների՝ Թուրքիայի նկատմամբ ունեցած դիրքորոշումից։
Ըստ այդմ, տեսակետները բաժանվում են երկու մասի։ Մի մասի կարծիքով՝ Թրամփը կարող է ներազդել Թուրքիայի վրա, որպեսզի այն հրաժարվի իր պանթուրքական և կայսերապաշտական հավակնություններից, իսկ մյուս մասն էլ այն կարծիքին է, թե միայն Բայդենի կոշտ մոտեցման արդյունքում է, որ հնարավոր կլինի զսպել Էրդողանի ախորժակը։ Մի մասի կարծիքով՝ Բայդենը Թուրքիայի բարեկամն է, մյուսների կարծիքով՝ թուրքերին ու Էրդողանին «աչքով աչք չունի տեսնելու»: Մի խոսքով՝ ծայրահեղ բևեռներ: Իհարկե, միամտություն կլինի մեծ հույսեր ունենալ, թե ԱՄՆ-ը էական քայլեր կձեռնարկի Թուրքիայի դեմ, քանի որ այդ երկիրը ԱՄՆ-ի դաշնակիցն է ՆԱՏՕ-ում և այդ ռազմաքաղաքական ալ յանսի շրջանակներում երկրորդ մեծ բանակն ունեցող երկիրը։ Բայց, ընդհանրապես, մեզանում ձևավորված մոտեցումը ԱՄՆ-ի քաղաքականության կամ ընտրությունների հետ կապված շատ անձնավորված է։
Ճիշտ է՝ այդ երկրի նախագահները որոշակի փոփոխություններ մտցնում են Վաշինգտոնի կողմից տարվող քաղաքականության մեջ, բայց ընդհանուր քաղաքական ուղեգիծը մնում է նույնը, որի հիմքում ընկած է այդ երկրի հիմնական շահը։ Իսկ այս հանգամանքը վկայում է այն մասին, որ պետք է ինստիտուցիոնալ մոտեցում ցուցաբերել և մեծ աշխատանք տանել նաև ԱՄՆ պետական մարմինների հետ՝ անկախ նրանց քաղաքական պատկանելիությունից, որի արդյունքում հնարավոր կլինի բարձրացնել հայ-ամերիկյան հարաբերությունների մակարդակը, որը այսօր շատ ցածր նշաձողի վրա է։ Արդյունքում պետք է ստեղծվի այնպիսի իրավիճակ, որ երկու երկրների հարաբերությունները կախված չլինեն թեկնածուների նախընտրություններից և առանձնահատկություններից, այլ այն դրսևորվի ԱՄՆ-ի կողմից տարվող պետական քաղաքական ուղեգծի շրջանակներում։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում