Ադրբեջանը հրապարակել է իր կորուստները․ ի՞նչ է դրանից հետևում
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆcensor.net-ն գրում է, որ ըստ Ադրբեջանի Պաշտպանության նախարարության` երկիրը Ղարաբաղյան վերջին պատերազմում ունեցել է 2 886 սպանված, ավելի քան 100 անհայտ կորած և 1 245 վիրավոր, որոնց բուժումը շարունակվում է համապատասխան հոսպիտալներում։ Հայաստանը հայտարարել է 2 718 զոհվածի մասին, չի հրապարակել անհետ կորածների թիվը, որը նշանակում է, որ հայկական կորուստների թիվը վերջնական չէ։ Պատերազնի 44 օրվա ընթացքում կորուստների քանակը շատ ավելին է, քան կորուստների թիվը Դոնբասում ընթացած պատերազմում և առաջին ղարաբաղյան պատերազմում: Երկու կողմերն էլ կորցրել են մինչև 100 զոհ պատերազմի ամեն օր: Ավելին, ակնհայտ է, որ պատերազմի որոշ օրերին կորուստները միջինից շատ ավելի բարձր են եղել:
Հրապարակված կորուստների թվից ելնելով որո՞նք են առաջին եզրակացությունները, որոնք կարելի է անել։
1. Բարձր մակարդակի վրա է եղել հայկական բանակի հենակետերի համակարգը և հրետանու մարտական պատրաստության կազմակերպումը: Հայերը ուղղորդված կրակ են վարել: Չնայած հայկական հրետանին հսկայական կորուստներ է կրել և շատ ստորաբաժանումներ գործնականում ոչնչացվել են, բայց հրետանավորները կարողացել են իրականացնել իրենց առաքելությունները նույնիսկ ՀՕՊ ծածկույթի բացակայության և հսկայական կորուստների պայմաններում:
Եզրակացություն. Հայերը գործել են արդյունավետ և կհաղթեին, եթե հակառակորդը գործեր նախկինում օգտագործված մարտավարության համաձայն:
2. Ադրբեջանցիներն ի վիճակի չեն եղել ապահովել օդային ամբողջական գերակայություն ողջ ռազմաճակատի երկայնքով և ամբողջովին ճնշել թշնամու բոլոր կրակային ուժերը, չնայած որ գերազանցություն են ունեցել որոշ հատվածներում: Նրանք բավականին դանդաղորեն են հայտնաբերել կրակային կետերը և չեն կարողացել արագորեն ճնշել լավ քողարկված հայկական մարտկոցները։ Այնուամենայնիվ, ըստ առկա տեսանյութերի պարզ է, որ հայկական հրետանու գրեթե բոլոր կորուստները ԱԹՍ-ների գործողությունների հետևանք է։
Եզրակացություն. Անօդաչու թռչող սարքերը վճռական գերազանցություն են ապահովել, բայց դրանք ամենակարող չեն և չեն կարող հաղթել պատերազմում:
3. Ադրբեջանը կիրառել է հետևակի անկախ գործողություններ հեռավորության վրա և խորը ներթափանցում հակառակորդի պաշտպանության մեջ: Նման մասշտաբով անսպասելի մարտավարությունն էլ հենց ապահովել է հաջողություն: Այնուամենայնիվ, պարզվել է, որ հետևակային ստորաբաժանումների մարտական պատրաստվածության մակարդակը ցածր է, ինչն էլ հանգեցրել է մեծ կորուստների: Այդ թերությունը փոխհատուցվել է անձնակազմի բարձր մոտիվացիայի և նպատակային գործողությունների շնորհիվ: Չնայած մեծ կորուստներին երկու բանակներն էլ պահպանել են բարձր մոտիվացիան և բարոյական ոգին, հետևակը կոնտակտային մարտեր է մղել մինչև վերջին օրը:
Եզրակացություն. Մոտիվացված հետևակը, նույնիսկ օդային հարվածների ներքո և նույնիսկ մեծ կորուստներով ունակ է դիմակայել: Ադրբեջանի հաղթանակն ապահովվել է բոլոր տեսակի զորքերի համապարփակ օգտագործմամբ, բայց այնուամենայնիվ հայերի պաշտպանությունը ջախջախել է հետևակը իր արդյունավետ գործողություններով:
4. Զոհվածների թիվը մոտ 2,5 անգամ փոքր է վիրավորների թվից: Ըստ ամենայնի, վիճակագրության մեջ տրվել են միայն ծանր վիրավորները։ Սովորաբար վիրավորների թիվը բազմակի անգամ ավելին է լինում, քան զոհերի թիվը: Ամեն դեպքում, հարցեր են առաջանում նախաբժշկական օգնության, էվակուացիայի և առաջին բժշկական օգնության ցածր մակարդակի վերաբերյալ:
Եզրակացություն. Ռազմական բժշկությունը մարտական գործողությունների հիմնական բաղադրիչն է, և դրա ցածր որակի արդյունքում կորուստները մեծ են լինում:
5. Պաշտպանության ճեղքման ժամանակ ադրբեջանցիները կորուստներ են ունեցել հայկական հրետանու կրակի արդյունքում, իսկ ճեղքումից հետո հարձակման ընթացքում կորուստները կապված են եղել հետևակային ստորաբաժանումների արագ առաջխաղացման հետ, որոնք հաճախ կոնտակտային մարտեր են մղել հակառակորդի հետ: Հարձակվող ադրբեջանցիների կորուստները համեմատելի են պաշտպանվող հայերի կորուստների հետ: Լեռնային պայմաններում և հաշվի առնելով կատաղի դիմադրությունը, նման արդյունքն, անշուշտ, արդարացված է:
Եզրակացություն. ժամանակակից մարտավարությունն ու տեխնոլոգիական առավելությունները կարող են արմատապես նվազեցնել կորուստների հարաբերակցությունը:
6. Հայաստանը լավ պատրաստված է եղել դիրքային պաշտպանության համար: Սակայն Ադրբեջանը շատ ավելի լավ է պատրաստվել մանևրային պատերազմին և անօդաչու սարքերի միջոցով աստիճանաբար չեզոքացրել է հայկական հրետանու գերազանցությունը: Պաշտպանության գիծը ճեղքելուց հետո հայկական բանակը ուժ չի ունեցել հակագրոհել և զորքերը պաշտպանել ՀՕՊ ծածկույթով:
Եզրակացություն. Միայն խրամատային պատերազմին պատրաստ բանակը միշտ պարտվելու է այն բանակին, որը պատրաստված է մանևրային մարտական գործողությունների, հարձակման և հակահարձակման:
7. Շատ ուժեղ մրցակցի հետ մենամարտում հաղթելու գինը մեծ է: Բայց պարզվել է, որ Ադրբեջանի ռազմական ներուժն ու կազմակերպվածության մակարդակը շատ ավելի բարձր է: Ոչ, այստեղ ոչ միայն նյութական գերազանցությունն է որոշիչ: Հայաստանն ու Ադրբեջանը ռազմական բարեփոխումներ են իրականացրել 2016 թվականի պատերազմից հետո: Հայաստանը ձեռք է բերել ռուսական Սու-30 ՍՄ կործանիչներ, որոնք դարձել են Հայաստանի ամենամեծ ծախսը: Այնուամենայնիվ, այդ ինքնաթիռները չեն կատարել անգամ մեկ թռիչք, և նաև պարզվել է, որ ՀՕՊ համակարգը ևս անարդյունավետ է: Նույն ժամանակ Ադրբեջանի բարեփոխումը և սպառազինության գնումը եղել է արդյունավետ:
Եզրակացություն. Պատերազմը շահում են մինչև սկսվելը, և իրատեսական պլանավորումը հաջողության առանցքն է:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը