Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Տարածաշրջանային կապուղիների հակընդդեմ տարբերակները. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ուկրաինայում ու Գազայի հատվածում ընթացող պատերազմները մեծապես ազդել են համաշխարհային առևտրային ուղիների վրա։ Ու հրատապ է դարձել հաղորդակցության ուղիները դիվերսիֆիկացնելու հարցը։ Բնական է, որ Արևմուտքը, մասնավորապես, Եվրոպան շահագրգռված է, որ գործարկվեն այնպիսի առևտրային ուղիներ, որոնք կշրջանցեն ինչպես պատժամիջոցների տակ գտնվող Ռուսաստանի, այնպես էլ Իրանի տարածքը։ Մյուս կողմից էլ՝ Եմենի հութիների ակտիվության պայմաններում անվտանգ չէ նաև Սուեզի ջրանցքով անցնող ճանապարհը։ Իսկ Չինաստանը Եվրոպային կապող նոր ճանապարհի հնարավոր տարբերակ դիտարկվում է Ռուսաստանը և Իրանը շրջանցող ցամաքային ուղին, որը Միջին Ասիայով, Հարավային Կովկասով ու Թուրքիայի տարածքով կարող է հասնել Եվրոպա։

Իսկ այս ծրագրի՝ ամբողջ հզորությամբ գործարկման տեսանկյունից կարևորվում է նաև Ադրբեջանով ու Հայաստանով անցնող ուղին։ Դրա համար էլ Թուրքիան ու Ադրբեջանը իրենց հայտարարություններում անընդհատ շեշտում են, թե, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» գործարկումը տնտեսական առումով կարող է ձեռնտու լինել տարածաշրջանի բոլոր երկրներին։ Բայց ամենակարևոր հարցն այստեղ այն է, թե որ կողմը վերահսկի այդ ճանապարհը, նա հսկայական լծակ է ձեռք բերելու։ Ու պատահական չէ, որ թուրքական կողմից հետևողականորեն սուվերեն միջանցքի պահանջն է առաջ մղվում։ Բայց այս հարցում տարաձայնություններ կան Անկարայի ու Բաքվի մոտեցումների միջև։ Բաքուն շտապում է ստանալ այդ ճանապարհը, իսկ Անկարան վնասակար է համարում շտապողականությունը։

Պատահական չէ, որ Թուրքիայի տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների նախարար Աբդուլքադիր Ուրալօղլուն հայտարարում է, թե Թուրքիան մտադիր է մինչև 2028 թվականը բացել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը»։ Ուշագրավ է, որ փորձագիտական շրջանակներում դիտարկվում է այն հարցը, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի նախագծից ճանապարհների ապաշրջափակման հարցի դուրսբերման հեղինակը Թուրքիան է։ Խնդիրն այն է, որ Թուրքիայի երկաթգծերի համակարգը Նախիջևանի հետ կապող հատվածը դեռևս պատրաստ չէ։ Ու Թուրքիայում կարծում են, որ մինչև այդ ճանապարհը պատրաստ չլինի, իրենց համար ուղղակի իմաստ չունի բացել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը»։

Իսկ Ադրբեջանի ու Նախիջևանի միջև կապի խնդիր չկա, քանի որ այն կարող է ապահովվել Իրանի տարածքով անցնող ճանապարհով։ Պարզ է, որ թուրքական կողմի պատկերացմամբ, հենց իրենք պետք է վերահսկեն այդ ճանապարհը, ինչն էլ պետք է իրենց հնարավորություն տա Թուրքիայի ազդեցությունը դեպի արևելք տարածելու և պանթուրքական ծրագրերն իրականացնելու հարցում։ Իսկ եթե այդ ճանապարհը շուտ բացվի նախատեսվածից, ապա կարող է վերահսկվել այլ ուժերի կողմից, օրինակ՝ Ռուսաստանի կամ Արևմուտքի, ինչը հետագայում խնդիրներ կստեղծի Թուրքիայի համար դեպի Ադրբեջան ազատ մուտք ունենալու հարցում։ Կարևոր է նաև այն հարցը, թե ինչ ռեժիմով կգործի ճանապարհը։ Իր հերթին ռուսական կողմը հասկանում է պանթուրքական վտանգի տարածման հնարավորությունը։ Դրա համար էլ ակտիվորեն առաջ է քաշում Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև ճանապարհների ապաշրջափակման հարցը։

Ու ինչքան էլ տարբեր հարցերում Թուրքիան ու Ռուսաստանը փորձեն համագործակցել ու պայմանավորվածությունների գալ, միևնույնն է, տարածաշրջանային գերակայության հարցում այս երկու տերությունների շահերը բախվում են։ Ի հակադրումն Ռուսաստանի և Իրանի տարածքը շրջանցելու փորձերի, Մոսկվան ու Թեհրանը փորձում են իրագործել ՀյուսիսՀարավ միջանցքի իրենց տարբերակը։ Այդ ճանապարհն անցնելու է Կասպից ծովով դեպի Ադրբեջան, ապա Իրան ու դուրս է գալու Պարսից ծոցով դեպի Հնդկական օվկիանոս։ Իսկ հետագայում, երբ Ռուսաստանի ու Արևմուտքի հարաբերությունները կարգավորվեն, ապա այս միջանցքի աշխարհագրական կարևորությունը կարող է էլ ավելի ընդլայնվել։ Ու պատահական չէ, որ այս ճանապարհի թեման կարևորվեց նաև ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ Բաքու կատարած այցի ժամանակ։

Անկարայում միշտ դեմ են արտահայտվում բոլոր այն տարածաշրջանային նախագծերին, որոնք շրջանցում են իրենց երկրի տարածքը, բայց Հյուսիս-Հարավ միջանցքի այս տարբերակը որոշակի վտանգ է պարունակում նաև Թուրքիայի տարածաշրջանային հավակնությունների համար։ Նախ՝ այդ ճանապարհի գործարկման արդյունքում Ռուսաստանն ու Իրանն իրենց դիրքերն Ադրբեջանում ավելի կուժեղացնեն, քան Թուրքիայի դիրքերն են։ Իսկ հետագայում Ռուսաստանը կկտրի նաև Թուրքիայի ազդեցության արտահանման ճանապարհը դեպի թյուրքախոս մյուս երկրներ՝ Միջին Ասիա։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

ԱՄՆ-ում դադարեցնում են Դոնալդ Թրամփի դեմ դատական գործերի ընթացքը «Լոկոմոտիվը» հաղթանակ տոնեց․ Սևիկյանը և Թիկնիզյանը մասնակցեցին հանդիպմանը Հայաստանում նախատեսվում է արգելել ֆիզիկական անձանց կողմից սնդիկի ներմուծումը և արտահանումը Լարսում սպասող հայկական բեռնատարների թիվն ավելացել է 150-ով․ «Սպուտնիկ Արմենիա» Հայտնի չէ, թե երբ է կայանալու Սնուփ Դոգի հետաձգված համերգը. Սնուփ Դոգը նշել է Երևանում նախատեսվող համերգի կարևորությունը Գեղարքունիքում պայմանագրային զինծառայողներ են վթարի ենթարկվելՌուսաստանը ձեռք է բերել մինչև 120 կմ հեռահարությամբ նոր ռումբեր Պրեմիերա. Սիլվա Հակոբյան և Վարդան Գալստյան-«Թել-թել» Մոսկվան պատրաստ է լսել Թրամփի առաջարկները՝ Ուկրաինայում իրավիճակի կարգավորման վերաբերյալ. ՌԴ ԱԳՆ Սևանա լիճ է բաց թողնվել 300 հազար մանրաձուկ Ռուս մարմնամարզուհին հանդես կգա Հայաստանի դրոշի ներքո Սուր շնչառական վարակների քանի դեպք է արձանագրվել. ինչ պատկեր է նախորդ տարվա համեմատ Ձյուն կտեղաՌուսաստանի օդային տարածքում այս գիշեր 50 անօդաչու թռչող սարք է խոցվել. ՌԴ ՊՆ Այսօրվանից ձերբակալվածներին կտեղափոխեն հատուկ մեքենաներով Ալիևը հպարտանում է, որ uտիպել է Փաշինյանին իր հայտնի` «Արցախը Հայաստան է և վե´րջ» կարգախոսը փոխարինել «Ղարաբաղն Ադրբեջան է» ձևակերպումով. Աբրահամյան Կիրանցի գյուղատնտեսական հողերի հասանելիության հարցը մնում է չլուծված Լարսում սպասող հայկական բեռնատարների թիվն հասել է 600-ի Եղեգնաձոր-Նորավանք ճանապարհին մեքենա է կողաշրջվել 2 զոհ, 4 վիրավոր․ Արտաշատում կատարված հանցագործությունը բացահայտվել է Ազգային ժողովում թեժ է լինելու. իշխանությունը պատրաստվում է արտահերթի Չորս տարի առաջ այս օրն ավարտվեց 44-օրյա պատերազմը Լատվիայի հավաքականի հայտացուցակը՝ Հայաստանի և Հս․Մակեդոնիայի ընտրանիների հետ հանդիպումների համար Կփակվի՞ Սլավոնական համալսարանը2019-ի հրդեհից հետո Փարիզի Աստվածամոր տաճարի զանգերն 1-ին անգամ ղողանջել են երեկ «Ո՞վ էր, ինչի՞ սպանեցին, ոչ մեկս չգիտենք․ 5 րոպեա տևել»․ մանրամասներ՝ 17-ամյա տղայից Ջրառատ գյուղում հրդեհից մարդ է այրվել ու մաhացել․ նոր մանրամասներՄԻՊ-ի ներկայացուցիչներն անվտանգության ոլորտի կառավարման թեմայով քննարկման են մասնակցել Նոյեմբերի 11-ին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի ԱԱ․ Հայ շախմատիստների արդյունքները վերջին տուրից առաջ Մեկնարկել է ուսուցիչների կամավոր ատեստավորումը Չինաստանը թիկունք է ցույց տվել. Ռուսաստանում փակվել է ռուսների կողմից սիրված հեռուստատեսային ապրանքանիշեր արտադրող հսկայական գործարանըԵԱՏՄ երկրներում ամենաթանկ բենզինը Հայաստանում էՊետդումայում խոսել են Դոմոդեդովոյում բռնված  ուկրաինական զինված ուժերի հայաստանցի  վարձկանի մասինԹրամփի վարչակազմում Հայաստանի հետ աշխատող պաշտոնյա կլինիՈ՞վ է Նոր Խարբերդում ծեծկռտուքի հետևանքով մաhացած 17-ամյա տղան (լուսանկարներ)Ընդդիմությունը պատրաստվում է ֆորս-մաժորային սցենարների Պարտադրելով խաղաղություն. Ադրբեջանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը զգուշացրել է ՀայաստանինՌԴ-ում միկրոավտոբուս է վթարվել․ 12 զոհ կաՀարցազրույց պատմաբանի հետ. Հայաստանում շարունակվում է «Նիկոլաշա-Նիդվորաշա» սերիալըԱմերիկյան ընտրությունների համաշխարհային ու տարածաշրջանային նշանակությունը․ «Փաստ»Կնքվել է Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի դադարեցման մասին եռակողմ հայտարարությունը (09 նոյեմբեր)Հայաստանում երկրաշարժ գրանցվեցԻնչո՞ւ Հայաստանը պետք է ձգտի դառնալ BRICS-ի անդամ․ «Փաստ»17-ամյա Դավիթ Տ․-ն մահացավԱՄՆ-ի ներկայությունը Հայաստանում ավելի պրագմատիկ և իրավիճակային կդառնա՞. «Փաստ»Ռուսական ռուբլին աճում էՋերմաստիճանը կրկին բարձրանում է. լավ լուր՝ եղանակից «Բան չմնաց, իննսուն օր, ինչ ուզում է լինի, տուն եմ գալու». Մաքսիմ Հովհաննիսյանն անմահացել է նոյեմբերի 2-ին Ճարտարի բարձունքում. «Փաստ»Հզոր երկրաշարժ՝ Թուրքիայում (տեսանյութ)
Ամենադիտված