Նոր վարչապետը կներկայացնի ՀՀԿ նախընտրական «բուկլետը»
ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸՆորանշանակ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը հայտարարել է, որ իր կառավարության ծրագիրը ենթադրելու է կարճաժամկետ և երկարաժամկետ գործողություններ: Դա երևի թե նշանակում է մինչև ընտրությունները և ընտրություններից հետո:
Մինչև ընտրությունները մնացել է մի քանի ամիս, և այստեղ կարծեք թե հստակ է, թե ինչ անելիքներ են ակնկալվում: Օրինակ՝ գազի և էլեկտրաէներգիայի գնի նվազեցումը սոցիալապես անապահովների և որոշ ձեռնարկատերերի համար, կլինեն հայտարարություններ, քաղաքական տեսարաններ, հանձնարարություններ ՊԵԿ-ին և այլն:
Ընդհանուր առմամբ այստեղ տրամաբանությունը հստակ է՝ ամեն ինչ անել, որպեսզի հանրությունը համոզվի, որ իշխանության մտադրությունները փոխվել են և թուլանա լարվածությունը՝ այդպիսով դյուրացնելով վերարտադրությունը: Երկարաժամկետ ծրագրերի մասով հարցը բաց է, որովհետև բաց է միանգամաից երկու կետ՝ 2017 թվականն ու 2018-ը: Թե´ 2017-ին, թե´ 2018-ին անխուսափելի է ներքաղաքական որոշակի նոր արարողակարգ՝ կապված կառավարության ձևավորման հետ: Կլինի՞ դա զուտ արարողակարգ, թե՞ կենթադրի նաև նոր քաղաքական իրավիճակ:
Սա հարց է, որը մնում է բաց: Եվ այս կապակցությամբ առաջանում է պարզ մի հարց՝ ինչքանո՞վ կարող է լուրջ լինել որևէ կառավարության ծրագիր, եթե այդ կառավարությունը մեկ-մեկուկես տարվա կտրվածքով կանգնած է առնվազն երկու անգամ վերաձևավորվելու առնվազն արարողակարգային անխուսափելի հանգրվանի առաջ: Կարո՞ղ է Կարեն Կարապետյանի կառավարությունն ունենալ հստակ երաշխիքներ, որ գործելու է 2017-ից հետո, 2018-ի ապրիլից հետո, երբ Սերժ Սարգսյանը վայր կդնի նախագահական լիազորություններն ու այլևս լիարժեք կհաստատվի խորհրդարանական կառավարման մոդելը:
Այս պայմաններում կառավարությունը կարո՞ղ է ներկայացնել գործողությունների քիչ թե շատ երաշխավորված ծրագիր, եթե չկա ինստիտուցիոնալ երաշխիք, որ կառավարությունը չի ենթարկվի փոփոխությունների: Օրինակ, երբ կառավարությունը ծրագիր է ներկայացնում պառլամենտական ընտրություններով ձևավորվելու արդյունքում, ապա այստեղ հաշվարկային ինտերվալը հաջորդ ընտրություններն են, այսինքն՝ առնվազն 3, 4 կամ 5 տարին: Այդ ընթացքում կառավարությունը կարող է նաև հրաժարական տալ, սակայն արդեն պարզապես քաղաքական ֆորս-մաժորի պայմաններում, երբ, ասենք, առաջանում է ճգնաժամ կամ չի կատարվում կառավարության ծրագիրը, տնտեսական վիճակը լինում է շատ վատ:
Սակայն այս դեպքում Հայաստանի կառավարությունը պետք է առաջիկա օրերին խորհրդարան ներկայացնի մի ծրագիր, որի ճանապարհը մի քանի ամիս անց ընդհատվելու է խորհրդարանական ընտրություններով, և մեկ տարի մի քանի ամիս անց էլ ընդհատվելու է նախագահական լիազորությունների ավարտով: Այդ ամենը վկայում է, որ առաջիկա օրերին կառավարության ներկայացնելիք ծրագրի երկարաժամկետ հատվածը գործնականում լինելու է քաղաքագիտական անլրջություն, քանի որ, ըստ էության, զուրկ է ինստիտուցիոնալ թե´ տեսական, թե´ գործնական հիմքերից: Առավել ևս այն պարագայում, երբ Սերժ Սարգսյանը 2015 թվականի դեկտեմբերի 2-ին տված և 3-ին ցուցադրված հեռուստահարցազրույցում հայտարարել է, որ իր հետագա քաղաքական ծրագրերը պայմանավորված են լինելու 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքով:
2016 թվականի սեպտեմբերի 8-ին ներկայացնելով նոր վարչապետ Կարեն Կարապետյանին՝ Սերժ Սարգսյանը կարծեք թե չեղյալ չի հայտարարել իր այդ արտահայտությունն ու չի ասել, որ իր ծրագրերը այլևս պայմանավորված չեն 2017-ի ընտրության արդյունքներով:
Իսկ եթե այդ հայտարարությունն ուժը կորցրած չէ, իսկ խոսքը դե ֆակտո իշխանության կենտրոն հանդիսացող գործչի հայտարարության մասին է, նշանակում է, որ 2017 թվականից հետո իրավիճաը կարող է փոխվել՝ ուշ թե շուտ: Այդպիսով, այն, ինչ առաջիկայում կներկայացվի կառավարության ծրագիր անվանման ներքո, իրականում զուրկ է լինելու ներքաղաքական հողից, և այդ ծրագրում հետաքրքրություն կարող է ներկայացնել միայն կարճաժամկետ հատվածը:
Երկարաժամկետ հատվածը հետաքրքրություն կարող է ներկայացնել միայն 2018 թվականի ապրիլից հետո, եթե այն ներկայացնի նույն կառավարությունը, և եթե ներկայացնի նույն հատվածը: Դա էլ իր հերթին նշանակում է, որ կառավարության ծրագիր ներկայացնելիս խոսել երկարաժամկետ հեռանկարների մասին, առնվազն ազնիվ չէ, կամ ազնիվ չէ դա ներկայացնել իբրև կառավարության ծրագիր:
Դա արդեն այլ բան չէ, քան պարզապես նախընտրական խոստում: Հետևաբար, ներկայացվելիքը լինելու է կառավարության կարճաժամկետ գործողությունների պլան և ՀՀԿ-ի նախընտրական «բուկլետ», ոչ ավելին:
Այլ կերպ ասած՝ ներկայումս ստեղծված իրավիճակի տրամաբանությունը նոր կառավարությունը գործնական իմաստով ավելի շատ վերածում է ՀՀԿ-ի նախընտրական շտաբի մի մասի, քան գործադիր մարմնի: Խոշոր հաշվով՝ կառավարություն ձևավորվելու համար հարկավոր է ձևավորված իշխանություն, ինչը դեռևս գոյություն չունի և պարզ չէ անգամ, թե արդյոք գոյություն կունենա 2017-ից հետո: