Մեծ Մերձավոր Արևելքում «խառն» են
ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՕրերս Հունաստանն ու Արաբական Միացյալ Էմիրությունները պաշտպանության պակտ են կնքել՝ թուրքական ագրեսիայից համատեղ պաշտպանության համար: Այդ մասին տեղեկությունը, առայժմ անանուն աղբյուրին հղում անելով, տարածել է Հունաստանում հայտնի լրագրող և ռազմական փորձագետ Անդրեաս Մունցուրուլիասը: Երբ և ինչպես կհաստատվի լուրը պաշտոնական մակարդակում՝ դեռ պարզ չէ, սակայն անկասկած է, որ այն մերձավորարևելյան ռեգիոնում տեղի ունեցող բավականին խորքային անվտանգային ռազմաքաղաքական տրանսֆորմացիաների դրսևորում է: Ընդ որում, անկասկած է, որ մերձավորարևելյան ռեգիոն ասվածը խոշոր հաշվով այլևս չունի այն դասական իմաստն ու բաժանումը, որ ընդունված էր: Այժմ մերձավորարևելյան ռեգիոնի, այսպես ասած, դասական տիրույթը ավելի լայն ու ընդգրկուն շրջանակի որոշակի մատրիցա է, որը ծածկում է հարակից մյուս ռեգիոնները՝ հյուսիսաֆրիկյան-միջերկրածովյանից մինչև կովկասյան:
Ավելին, տեսանելի ապագայում, հաշվի առնելով Կովկասի գործընթացները, մեծ հավանականությամբ, ընդգրկումը կտարածվի նաև Կասպիցի ավազան և կենտրոնասիական ռեգիոն: Միաժամանակ այդ ընթացքում «մատրիցայում» ծավալվում են, իհարկե, ուշագրավ զարգացումներ, որոնցից մեկն էլ հենց Հունաստան-ԱՄԷ պակտի մասին տեղեկությունն է: Ընդ որում, այն տարածվում է ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի գործնականում հրաժեշտի շրջագայության ֆոնին, որը նա իրականացնում է եվրոպական և մերձավորարևելյան երկրներ: Ընդ որում, մերձավորարևելյան «մատրիցայի» երկրներ այցերի շրջանակում չորս երկրներից մեկն էլ ԱՄԷ-ն է, ուր այցելել է Պոմպեոն: Ըստ էության՝ այդ զարգացումները իրենց հերթին հատկանշական են արաբ-իսրայելյան հաշտության գործընթացի ֆոնին, որը բավականին աշխույժ ընթացք ստացավ Թրամփի նախընտրական արշավի գագաթնակետին, սակայն ներկայումս հարց է առաջացնում՝ արդյոք ԱՄՆ վարչակազմը, որը պատրաստվում է հեռանալ, նույն էնտուզիազմով կարո՞ղ է փորձել ավարտին հասցնել գործընթացը և ապահովել, օրինակ, Սաուդյան Արաբիա-Իսրայել հաշտություն:
Ընդ որում, այս իմաստով եղան անանուն տեղեկություններ, որ Պոմպեոյի հովանու ներքո եղել են հանդիպումներ Իսրայելի վարչապետի և Սաուդյան Թագավորական տան միջև, իհարկե ոչ պաշտոնական: Այս դինամիկ գործընթացները զարգանում են Հայաստանի համար դրամատիկ իրավիճակում՝ պատերազմի ծանր պարտություն և տարածքային կորուստներ, Կովկասի անվտանգության նոր ճարտարապետություն: Ահա այդ դրամատիկ իրողությունների ֆոնին էլ առավել հատկանշական է դառնում այն, որ Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանի ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել մերձավորարևելյան ռեգիոնը՝ «մատրիցան», մասնավորապես արաբական աշխարհը:
Ավելին, նոյեմբերի 15-ին նա փաստորեն բավականին անսպասելի այց էր կատարել հենց ԱՄԷ և հանդիպել Աբու Դաբիի թագաժառանգի հետ, իսկ նոյեմբերի 23-ին նախագահ Սարգսյանը դարձյալ անսպասելի աշխատանքային կարճատև այց կատարեց Հորդանան՝ մերձավորարևելյան «մատրիցայի» ևս մի առանցքային երկիր: Ի դեպ, հատկանշական է, որ նույն օրը Հորդանանի արտգործնախարարը հեռախոսազրույց ունեցավ և արցախյան իրավիճակը քննարկեց ՌԴ արտգործնախարար Լավրովի հետ: Անհրաժեշտ է հասկանալ՝ ինչ դեր ունի դրամատիկ իրավիճակում հայտնված Հայաստանը մերձավորարևելյան լայն ռեգիոնի, այսպես ասած, դասական «մատրիցայում»՝ հաշվի առնելով այն, որ Կովկասում Հայաստանի դերը ներկայումս գտնվում է ճակատագրական վերափոխումների փուլում, ընդ որում՝ բավականին անորոշություններով: Արմեն Սարգսյանի այցերի հիմքում դրվում է տնտեսական գործակցության և ներդրումների հեռանկարը, ինչի կարիքը հետպատերազմյան Հայաստանն ու Արցախն առավել ևս ունեն: Բայց նաև անկասկած է, որ ժամանակակից աշխարհում ներդրումներն ու քաղաքականությունը զգում են միմյանց անխուսափելի կարիք:
Անդրանիկ Կիրակոսյան