Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ…ջրմուղ

ՖՈՏՈ

Պատմական վկայությունները ցույց են տալիս, որ ջրմուղներ մարդիկ օգտագործել են անգամ Քրիստոսից հազար տարի առաջ: Այնուամենայնիվ դա զանգվածային չի եղել: Առաջին անգամ հին հռոմեացիների կողմից է ստեղծվել հզոր և խիտ ջրամատակարարման համակարգ: Հռոմի  բնակչությունն այդ ժամանակ  հասնում էր 1 միլիոն մարդու, իսկ կառուցված ջրամատակարարման համակարգը կարող էր բավարարել յուրաքանչյուր բնակչի կարիքները՝  մեկ անձին մինչև 1 խորանարդ մետր ջուր օրական սպառման քանակով: Տարօրինակ է, բայց ներկայումս Հռոմի բնակիչների կողմից ջրի սպառումն այդ ցուցանիշից երեք անգամ պակասել է: Հռոմում ջրամատակարարման համակարգի կառուցման համար օգտագործվել են հաղթական ռազմական արշավների ընթացքում առգրավված փողերն ու նյութերը: Նույն նպատակին են ուղղվել նաև հավաքած պետական միջոցները: Օրինակ՝  Աշոյի ջրամբարը, որը կառուցվել է մ.թ.ա. 250-ից ավելի վաղ ստեղծվել է Պիրրուսի նկատմամբ տարած հաղթանակի արդյունքում առգրաված միջոցներով, իսկ մ.թ.ա. 144 թվականին  Կորնթոսը գրավելուց և թալանից հետո առգրավված միջոցները հռոմեացիների կողմից ուղղվել են Մարցիուսի ջրամատակարարման համակարգի՝ ջրմուղի կառուցմանը: Հռոմեական ջրմուղը պահվում էր ջրի օգտագործման դիմաց գանձված հարկերի հաշվին: Առաջին հերթին հաստատագրված հարկեր էին գանձվում ըստ բաղնիքների և լոգարանների: Հռոմեական ակվեդուկների՝ ջրմուղների կառուցումը  տեղի է ունեցել հետևյալ սխեմայով: Նախ  հայտնաբերվել է ծովի մակարդակից բարձր գտնվող առատ ջրաղբյուր և դրա շուրջը փորվել է մեծ ջրամբար: Ջուրը օգտագործողներին հասցնելու համար քաղաք է առաքվել   վերգետնյա ջրատարների կամ էլ ստորգետնյա թաքնված խողովակների միջոցով, որի արտադրության համար օգտագործվել է կավ, փայտ կամ կապար: Համարվում է, որ ջրատարների արտադրության համար կապարի օգտագործումը Հռոմեական կայսրության փլուզման պատճառներից մեկն է հանդիսացել, քանի որ կապարը հատկություն ունի կուտակվել մարդու օրգանիզմում և  առաջացնել ուռուցքային հիվանդություններ, որոնք էլ հանգեցնում են վաղ տարիքային մահացության, ընդ որում դա լինում է  նաև հռոմեական տիրակալների, նրանց ընտանիքների անդամների և ազնվականների մոտ: Ստորգետնյա ջրամատակարարման խողովակաշար կառուցելու համար փորել են  փափուկ հողը և այնտեղ  քարերով շարված փոքր ջրանցքներ պատել և վերևից կամարաձև ծածկել: Պինդ ժայռերի հանդիպելիս փորել են թունելներ: Հավասար հեռավորությունների վրա  ջրամատակարարման խողովակաշարերի մեջ եղել են օդափոխման անցքեր, ինչը թույլ չի տվել, որ ջուրը ծաղկի և ներծծվի տհաճ հոտերով: Ջրագծերը, որոնք կառուցվել են գետնից վեր, եղել են կամարներով պատերի վրա: Սվաղի օգտագործումը մեծացրել է դրանց  ջրամեկուսացումը: Օդափոխման խնդիրները լուծվել են այնպես, ինչպես ստորգետնյա ջրատարներում: Հռոմեական ակվեդուկների շինարարությունը եղել է շատ որակյալ, ինչը թույլ է տալիս, որ նրա առանձին հատվածներն ու հիդրավլիկ կառույցները (օրինակ ՝ շատրվանները) մնան աշխատանքային վիճակում մինչև օրս: Հռոմում առաջին ջրմուղի կառուցումը (Aqua Arria) ավարտվել է մ.թ.ա. 312 թվականին: Դրա հիմնական շինարարը եղել է Ափիոս Կլավդիոսը, որը հայտնի է նաև որպես Հռոմում առաջին ճանապարհ կառուցող: Այս ջրմուղը ունեցել է  ինչպես ստորգետնյա, այնպես էլ վերգետնյա խողովակաշարեր: Նրա ստորգետնյա հատվածի երկարությունը մոտ երկուսուկես կիլոմետր է, իսկ վերգետնյա հատվածը, որը կառուցվել է կամարների վրա և անցնում է ուղղակիորեն քաղաքի տարածքով  մոտ մեկ կիլոմետր է: Մ.թ.ա. 273 թվականին Հռոմում սկսվել է  նոր, հիմնականում ստորգետնյա ջրմուղի շինարարություն, իսկ մ.թ.ա. 146 թվականին ավարտվել է նման տիպի  երրորդ օբյեկտի (Marcius ջրմուղ) շինարարությունը, որի երկարությունը 7 մղոն է: Մեր դարաշրջանի 1-ին դարի վերջում Հռոմում գործել են 9 ջրմուղներ, որոնք քաղաքին ապահովել են օրական 5,5 միլիոն դույլ ջրով: Հաջորդ երկու դարերի ընթացքում ջրագծերի քանակը ավելացել է ևս  չորսով: Ջրմուղի շահագործմամբ զբաղվել են մեծ թվով պաշտոնատար անձինք: Ջուրը ունեցել է մեծ պահանջարկ  և եղել է էժան: Չնայած դրան բնակչության կողմից սպառման հսկայական ծավալների պատճառով պետությունը զգալի եկամուտներ է ունեցել: Ջրի մեծ քանակի սպառումը բարձրացրել է ջրահեռացման համակարգ ստեղծելու հարցը: Արդյունքում օգտագործված ջուրը ջրահեռացման ջրանցքներով  դուրս է բերվել և լցվել Տիբր գետը: Ժամանակի ընթացքում ջրահեռացման ջրանցքներից բուրող տհաճ հոտի պատճառով դրանք սկսել են պարսպապատվել, և մ.թ.ա. 2-րդ դարում Հռոմի գլխավոր կոյուղու ջրանցքը ծածկվել է կամարով:

Нет описания.

Կ. Խաչիկյան

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Кто станет депутатом? «Паст»Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст»Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст»В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст»Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст»Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей АнпилоговАрмения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепитаМИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсамиСтоимость биткойна приближается к 100 тыс. долларовКурс доллара к рублю в ходе торгов впервые с марта 2022 года превысил 103 рубляБельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и БельгииМы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан ФиданАрмянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащихРоссия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частьюЮнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигацииВ Армении сократят помощь для арцахских беженцевАрмянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине КрымаОванес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному боюПалата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лицАвантюризм кадровых движений: «Паст»Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. ПономаренкоНС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и ИраномЕС направит в Грузию "политическую миссию"Арпине Саркисян будет назначена главой МВД РАКомпания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городахЧЕ: Результаты армянских шахматистовГубернатор Армавирской области Давид Худатян будет назначен министром территориального управления и инфраструктур Комитет госдоходов: В Армении установлены случаи не регистрации наемных работников Армянские фехтовальщики завоевали 4 медали на международном турнире в Тбилиси Заместитель мэра Еревана: Главную елку страны украсим прошлогодними ветками и игрушками Арпине Саркисян назначена министром внутренних дел Армении Азербайджанцы стали настоящей головной болью в России։ «Паст» Принесет ли Армении какую-либо пользу членство в Римском статуте? «Паст» Скажешь, чтобы и он написал заявление: «Вотсапские увольнения» будут продолжительными: «Паст» Эксклюзивная платформа для сферы туризма: «Паст» Находясь ниже плинтуса говорят о «плинтусном» рейтинге: «Паст»Погода в Армении На заседании Совета старейшин Еревана приняты льготы по новым транспортным тарифам Отставки глав КГД, СК и АК Армении приняты Трамп определился с кандидатом в министры транспорта Навстречу мечте: эксклюзивное предложение фонда «Музыка во имя будущего» для музыкантов и преподавателейТрамп назначил 27-летнюю Кэролайн Ливитт пресс-секретарем Белого дома Автодороги на территории Армении проходимы Президент Украины назвал телефонный разговор Шольца и Путина «ящиком Пандоры» Убийство в Ереване: погибший недавно прибыл в Армению из Франции Футбольные фанаты требуют отставки главы ФФА Меликбекяна
Самое популярное